مهدی زارع زلزله شناس و استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله در مورد دو زمین لرزه که در روسیه و ژاپن به وقوع پیوسته، گفت: زلزله با بزرگای 7.8 که در شامگاه 27 شهریور 1404.18 سپتامبر 2025 در سواحل کامچاتکای روسیه رخ داد، بزرگ ترین پس لرزه زلزله کامچاتکا با بزرگای 8.8 در هفتم مرداد 1404.29 جولای 2025 بود. ترکیبی از موقعیت کانون زلزله که دورافتاده و فراساحلی بود و جهت پذیری گسیختگی که مخرب ترین انرژی را از مراکز جمعیتی دور می کرد، همراه با سامانه های هشدار موثر عوامل اصلی در جلوگیری از تعداد بیشتر تلفات ناشی از زلزله بزرگ در این پهنه بوده اند.

به گزارش اعتماد، پیش بینی اندازه دقیق پس لرزه های آینده غیرممکن است، ولی بزرگ ترین پس لرزه معمولا حدود 1.2 واحد کوچک تر از زلزله اصلی است. برای یک زلزله اصلی با بزرگی 8.8، این امر بزرگ ترین پس لرزه مورد انتظار را در حدود 7.6 قرار می دهد. البته این فقط یک ارزیابی آماری است. ممکن است پس لرزه ها بزرگ تر یا کوچک تر از این تخمین باشند.

پس لرزه 7.8 که رخ داد نشان می دهد که پس لرزه ها می توانند حتی بزرگ تر از میانگین آماری باشند. توالی پس لرزه ها برای مدت طولانی ادامه خواهد داشت، اما انتظار می رود فراوانی و اندازه پس لرزه ها با گذشت زمان کاهش یابد. زلزله 7.8 رویداد مهمی در این توالی است، اما همچنان بخشی از سازگاری پوسته با پارگی عظیم ناشی از زلزله اصلی با بزرگای 8.8 است که در همان منطقه رخ می دهند و نشان دهنده سازگاری پوسته با تنش ها و تغییر شکل های جدید ناشی از رویداد اصلی هستند.

او در ادامه گفت: زلزله اصلی 29 جولای زلزله با بزرگای 8.8 یک رویداد عظیم و یکی از ده زلزله بزرگ جهان از سال 1900 بود که این زلزله بخش بزرگی از منطقه فرورانش کوریل کامچاتکا دچار گسیختگی شد. بدیهی است که رویدادهای بزرگی مانند 29 جولای، پس لرزه هایی را به دنبال دارند که می توانند هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها ادامه داشته باشند.

میزان پس لرزه ها عموما با گذشت زمان کاهش می یابد و وقوع پس لرزه های بزرگ همچنان محتمل است. منطقه فرورانش کوریل کامچاتکا بخشی از حلقه آتش و واقع در لرزه خیزترین مناطق جهان است و سابقه زلزله های بزرگ را دارد. این منطقه، منطقه ای شناخته شده برای فرورانش ورقه اقیانوس آرام به زیر ورقه اوراسیا اوخوتسک است و زلزله های 29 جولای و 18 سپتامبر بخشی از این فرآیند زمین ساختی مداوم هستند.

فعالیت لرزه ای اخیر بخشی از چرخه لرزه ای بلندمدت این منطقه فرورانش خاص است. زلزله 8.8 (29 جولای 2025) بدون تلفات جانی بود که عمدتا به دلیل موقعیت دورافتاده و نحوه جهت پذیری بود. یک مورد مرگ غیرمستقیم در ژاپن بود که آن نیز یک زن 58ساله پس از سقوط ماشینش از صخره در حین تلاش برای جابه جایی به زمین مرتفع در حین تخلیه مرتبط با سونامی، جان خود را از دست داد. از 25 مورد جراحت که 21 مورد آن غیرمستقیم و مربوط به تخلیه در ژاپن بود، چهار نفر در کامچاتکا مجروح شدند که هیچ یک از جراحات جدی نبود.

در مورد پس لرزه 7.8 در شامگاه 27 شهریور 1404 مقامات محلی و گزارش های اولیه اعلام کرده اند که هیچ گزارش فوری از جراحات یا خسارات قابل توجه وجود نداشته است. زلزله 8.8 (29 جولای 2025) بدون تلفات جانی بود که عمدتا به دلیل موقعیت دورافتاده و نحوه جهت پذیری بود.

زارع همچنین گفت: زلزله 8.8 در ژرفای حدود 35 کیلومتری رخ داد. اگرچه از نظر زلزله شناسی برای یک منطقه فرورانش یک رویداد کم ژرفا در نظر گرفته می شود، اما این ژرفا هنوز هم قابل توجه است. این ژرفا به میرا کردن مخرب ترین امواج سطحی کمک می کند، زیرا انرژی در ژرفای بیشتری از زمین آزاد می شود.

در مقابل، زلزله های کم ژرفایی که در 10 کیلومتر ژرفا یا کمتر رخ می دهند؛ مانند زلزله 5 دی ماه 1382 بم با بزرگای 6.5 و ژرفای 8.5 کیلومتر که درست زیر شهر بم رخ داد، وقتی درست در زیر مناطق پرجمعیت رخ می دهند، می توانند خسارات فاجعه بارتری ایجاد کنند. جهت پذیری گسترش گسیختگی در زلزله M8.8 در منطقه فرورانش کوریل-کامچاتکا در درجه اول به سمت جنوب غربی، به دور از مناطق پرجمعیت تر شبه جزیره کامچاتکا روسیه از عوامل بی تلفات بودن این زلزله بود.

بزرگ ترین و شدیدترین لغزش روی صفحه گسل در جهت فراساحل رخ داد، جایی که هیچ ساختمان یا زیرساختی برای آسیب دیدن وجود نداشت. هنگامی که یک گسل گسیخته می شود، انرژی بیشتری آزاد می شود و جنبش زمین قوی تری را در جهت گسترش جبهه گسیختگی عمود بر راستای گسل ایجاد می کند.

در مورد زلزله کامچاتکا، جهت پذیری گسیختگی تا حد زیادی به دور از ساحل و خشکی متمرکز بود که از ایجاد امواج متمرکز و پالس مانند جلوگیری کرد. در پدیده جهت پذیری وقتی گسترش گسیختگی در زلزله مستقیما به سمت منطقه پرجمعیت شهری رخ می دهد؛ مانند زلزله طبس 25 شهریور 1357 با بزرگای 7.4 و زلزله کوبه در سال 1995 و زلزله های ترکیه 2023، دیده می شوند خسارت و تلفات جانی و مالی زیاد است.

در حالی که این زلزله باعث ایجاد سونامی در سراسر اقیانوس آرام شد، ولی اندازه و ارتفاع امواج در بیشتر مناطق کمتر از آن چیزی بود که از یک رویداد 8.8 انتظار می رود. دامنه امواج سونامی در مجاورت جزایر کوریل و سواحل روسیه به 2.7 تا 4 متر رسید که قابل توجه است، اما با هشدارهای مناسب قابل کنترل است.

مناطق آسیب دیده از جمله روسیه، ژاپن و سایر کشورهای اقیانوس آرام، سامانه های هشدار سونامی خوبی دارند. این سیستم ها به سرعت فعال شدند و به مقامات اجازه دادند تا هشدارها را صادر کرده و دستور تخلیه را صادر کنند. این امر به مردم اجازه داد تا به زمین های مرتفع تر نقل مکان کنند که نقش مهمی در جلوگیری از تلفات مرتبط با سونامی داشت.