فرارو- ابوالفضل ظهره وند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس اخیرا اظهار داشت که سامانه چینی HQ-9 به عنوان مدافع جدید آسمان ایران به صورت گسترده درحال وارد شدن است.

به گزارش فرارو، این عضو کمیسیون امنیت ملی درحالی این موضوع را مطرح کرد که سطح تنش با غرب به دلیل برنامه هسته ای ایران بالا رفته و تهران برای کاهش تهدیدات در بالاترین سطح آمادگی قرار گرفته است. اما این سامانه موشکی ضدهوایی چینی چه مشخصاتی دارد که برای دفاع از آسمان ایران انتخاب شده است؟

سامانه پدافند هوایی HQ-9 (که به معنای "هونگ چی-9" یا "قرمز 9" است) یکی از پیشرفته ترین سیستم های دفاع هوایی دوربرد جهان است که توسط جمهوری خلق چین توسعه یافته است. این سامانه، که اغلب با نام های FD-2000 در نسخه صادراتی یا HHQ-9 در نسخه دریایی شناخته می شود، بر پایه فناوری های روسی (مانند S-300) و عناصری از سیستم های آمریکایی (مانند پاتریوت) ساخته شده، اما به طور کامل یک محصول بومی چینی محسوب می شود. با وجود اشاره به "روسی" در پرسش، HQ-9 یک سامانه چینی است که از دهه 1990 میلادی توسعه یافته و از سال 2001 وارد خدمت شده است. این سیستم برای مقابله با هواپیماها، موشک های کروز، موشک های بالستیک تاکتیکی و حتی اهداف ماهواره ای طراحی شده و نقش کلیدی در استراتژی دفاعی چین ایفا می کند. در این مقاله، به بررسی تاریخچه، مشخصات فنی، ویژگی ها، واریانت ها، اجزا و کاربردهای عملیاتی آن می پردازیم.

توسعه سامانه HQ-9 در اواخر دهه 1980 میلادی آغاز شد و به عنوان پاسخی به نیازهای ارتش آزادی بخش خلق چین (PLA) برای یک سیستم پدافند هوایی بومی و پیشرفته، پیش رفت. این پروژه توسط شرکت هوافضای علم و صنعت چین (CASIC) و شرکت واردات و صادرات ماشین آلات دقیق چین (CPMIEC) هدایت شد. HQ-9 تحت تأثیر سیستم روسی S-300PMU قرار گرفت، اما عناصری از فناوری آمریکایی MIM-104 پاتریوت (احتمالاً از طریق واسطه های اسراییلی یا آلمانی) و حتی فناوری های اسراییلی در رادارها و هدایت کننده ها (seeker head) به آن اضافه شد.

اولین آزمایش های عملیاتی در سال 1997 انجام شد و نسخه اولیه (HQ-9A) در سال 1999 آزمایش و در 2001 وارد خدمت گردید. ارتقاهای بعدی، مانند HQ-9B در سال 2014، برد و قابلیت های ضدبالستیک آن را افزایش داد. این سیستم در سال 2009 در نمایشگاه هوافضای آفریقا و دفاع در کیپ تاون آفریقای جنوبی به عنوان نسخه صادراتی FD-2000 رونمایی شد. توسعه HQ-9 نه تنها به عنوان یک سیستم دفاعی، بلکه به عنوان ابزاری برای رهگیری ماهواره ها و موشک های بالستیک (مانند HQ-19) ادامه یافت. طبق گزارش ها، HQ-9B در سال 2016 در جزایر مصنوعی دریای جنوبی چین مستقر شد و در سال 2021 در شرایط سخت آب و هوایی آزمایش شد.

این سامانه یک موشک دو مرحله ای سطح به هوا با سوخت جامد است که قابلیت پرواز با سرعت بیش از 4 ماخ (حدود 1200 متر بر ثانیه) را دارد. مشخصات دقیق این موشک به شرح زیر است:

مدل اصلی: حداقل 6 کیلومتر، حداکثر 120-200 کیلومتر

مدل بی: تا 260-300 کیلومتر

این مشخصات HQ-9 را به یک سیستم چندمنظوره تبدیل کرده که می تواند اهداف را در تمام ارتفاعات، روز و شب، و در هر شرایط آب و هوایی رهگیری کند.

ویژگی های این سامانه:

یک باتری استاندارد PLA شامل 48 پرتابگر (192 موشک)، یک مرکز فرماندهی، 6 رادار هدف گیری، 6 رادار کنترل، 6 رادار جستجو و وسایل پشتیبانی ارتباطی و انرژی است.

علاوه بر چین (با صدها باتری در PLA)، اپراتورهای اصلی عبارتند از:

در عملیات، HQ-9 در سال 2015 در هوتان (نزدیک کشمیر) و 2016 در جزیره وودی (دریای جنوبی چین) مستقر شد. چین از آن برای حفاظت از مرزهای مورد مناقشه استفاده می کند و تست های ضدبالستیک آن موفقیت آمیز بوده است.