| فرارو- اخیرا ابوالفضل ظهره وند، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفتگویی اظهار داشت که جنگنده های میگ 29 روسی بعنوان راهکار کوتاه مدت وارد ایران شده اند و برای راهکارهای بلند مدت جنگنده های سوخو 35 به تدریج وارد می شوند. به گزارش فرارو، این موضوع در میانه تنش های اخیر بر سر مسئله هسته ای ایران و همچنین حملات هوایی چند ماه گذشته اسراییل و آمریکا به ایران، مورد توجه بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران قرار گرفت. اما جنگنده میگ 29 روسی تا چه حد قادر است نیازهای دفاع هوایی ایران را برآورده سازد؟ این جنگنده چه قابلیت هایی دارد که به عنوان گزینه کوتاه مدت ایران برای مقابله با تهدیدات احتمالی مورد توجه قرار گرفته است. جنگنده میگ-29 (MiG-29)، معروف به "فالکروم" (Fulcrum) در ناتو، یکی از نمادهای برجسته هوانوردی نظامی اتحاد جماهیر شوروی و سپس روسیه است. این جنگنده دو موتوره که در دهه 1970 برای رقابت با جنگنده های غربی مانند F-15 Eagle و F-16 Fighting Falcon طراحی شد، به دلیل مانورپذیری استثنایی، طراحی آیرودینامیکی پیشرفته و توانایی های رزمی، شهرت جهانی کسب کرده است. میگ-29 از زمان ورود به خدمت در سال 1983 تاکنون در بیش از 30 کشور عملیاتی بوده و نسخه های متعددی از آن توسعه یافته است. در این مقاله، به بررسی جامع آخرین نسخه های میگ-29، مشخصات فنی، ویژگی ها، قابلیت های رزمی و وضعیت فعلی آن تا سال 2025 می پردازیم. تاریخچه و توسعه میگ-29 دفتر طراحی میکویان-گورویچ (MiG) در دهه 1970 کار بر روی میگ-29 را آغاز کرد تا یک جنگنده رهگیر برتری هوایی (air superiority fighter) برای مقابله با تهدیدات ناتو بسازد. اولین پرواز میگ-29 در اکتبر 1977 انجام شد و تولید انبوه آن از سال 1982 آغاز گردید. این جنگنده در نقش های برتری هوایی، رهگیری و بعدها با ارتقاء، در مأموریت های چندمنظوره (multirole) استفاده شد. نسخه های اولیه (مانند MiG-29 9.12 یا "Fulcrum-A") محدودیت هایی مانند برد کم و avionics ساده داشتند، اما نسخه های بعدی مانند میگ-29S، میگ-29SM، میگ-29M/M2 و میگ-29K/KUB (ناوپایه) با بهبودهای چشمگیر در رادار، تسلیحات و برد، قابلیت های آن را گسترش دادند. تا سال 2025، میگ-29 همچنان در نیروی هوافضای روسیه (VKS) و کشورهای دیگر مانند هند، الجزایر، صربستان و اوکراین فعال است، اگرچه برخی نسخه های قدیمی تر در حال جایگزینی با هواپیماهای مدرن تر هستند. مشخصات فنی (نسخه های مدرن میگ-29M/M2 و میگ-29K) میگ-29 در نسخه های مدرن مانند میگ-29M/M2 و میگ-29K (برای عملیات ناوپایه) ارتقاءهای قابل توجهی دریافت کرده است. جدول زیر مشخصات فنی نسخه میگ-29M/M2 را نشان می دهد که به عنوان پیشرفته ترین مدل های غیر-میگ-35 شناخته می شوند: مشخصه مقدار | طول | 17.37 متر | | دهانه بال | 11.36 متر | | ارتفاع | 4.73 متر | | مساحت بال | 38 متر مربع | | وزن خالی | 11,000 کیلوگرم | | وزن عادی | 15,300 کیلوگرم | | حداکثر وزن برخاست | 23,500 کیلوگرم | | موتورها | 2 × توربوفن کلیموف RD-33 (50 kN رانش خشک، 81.3 kN با پس سوز) | | حداکثر سرعت | 2,400 کیلومتر در ساعت (ماخ 2.25) در ارتفاع بالا؛ 1,500 کیلومتر در ساعت در سطح دریا | | سرعت کروز | 850 کیلومتر در ساعت | | برد عملیاتی | 1,430 کیلومتر (بدون مخزن خارجی)؛ تا 2,100 کیلومتر با مخازن خارجی | | برد انتقالی | 2,900 کیلومتر با 3 مخزن خارجی؛ تا 5,500 کیلومتر با سوخت گیری هوایی | | سقف پرواز | 18,000 متر | | نرخ صعود | 330 متر در ثانیه | | بار مفید | 4,500-5,500 کیلوگرم (بسته به نسخه) | | ایستگاه های تسلیحاتی | 7-9 (6 زیر بال، 1 زیر بدنه، 2 نوک بال در برخی مدل ها) | نسخه ناوپایه میگ-29K (برای ناوهای هواپیمابر مانند Admiral Kuznetsov) دارای بدنه تقویت شده، بال های تاشو و قلاب فرود است. موتورهای RD-33MK در نسخه های جدیدتر (مانند میگ-29K) با رانش بیشتر (88.2 kN با پس سوز) و مصرف سوخت بهینه تر استفاده می شوند. ویژگی ها و سیستم های الکترونیکی (Avionics) نسخه های مدرن میگ-29 مانند M/M2 و K از سیستم های الکترونیکی پیشرفته تری نسبت به مدل های اولیه بهره می برند. ویژگی های کلیدی عبارتند از: رادار: رادار Zhuk-ME (PESA) با برد تشخیص 120 کیلومتر برای اهداف هوایی و قابلیت ردیابی 10 هدف و درگیری با 4 هدف به طور همزمان. برخی نسخه های صادراتی اخیر به رادار Zhuk-A (AESA) با برد 130-160 کیلومتر مجهز شده اند. سیستم های اپتیکی مانند OLS-UE (مادون قرمز) برای تشخیص غیرفعال (passive detection) اهداف تا 45-60 کیلومتر. کابین خلبان: کابین دیجیتال "شیشه ای" با نمایشگرهای چندمنظوره (MFD)، HUD پیشرفته و سیستم HOTAS. نسخه های دوسرنشین (مانند میگ-29KUB) برای آموزش و عملیات مشترک طراحی شده اند. جنگ الکترونیک (EW): سیستم های دفاعی شامل اخلال گرهای راداری (jammers)، فلر و چف برای فریب موشک ها، و پادهای هدف گیری مانند Kaira-24 برای حملات دقیق. سایر ویژگی ها: سیستم fly-by-wire آنالوگ در مدل های قدیمی تر و دیجیتال در مدل های جدیدتر (مانند M2)، مخازن سوخت داخلی افزایش یافته، و قابلیت سوخت گیری هوایی. نسخه های جدیدتر با عینک های دید در شب و سیستم های هدف گیری نصب شده روی کلاه خلبان (HMD) سازگار هستند. قابلیت های رزمی میگ 29 میگ-29 در ابتدا برای برتری هوایی طراحی شد، اما نسخه های مدرن تر مانند میگ-29M/M2 و میگ-29K قابلیت های چندمنظوره دارند: نبرد هوایی (Air-to-Air): مجهز به موشک های R-73 (برد 30-40 کیلومتر، هدایت مادون قرمز) و R-77 (برد 80-110 کیلومتر، فعال راداری) برای درگیری های نزدیک و دور. مانورپذیری بالا (نیروی G تا +9) و طراحی آیرودینامیکی، میگ-29 را در نبردهای نزدیک (dogfight) بسیار توانمند می کند. حمله به اهداف زمینی (Air-to-Ground): قابلیت حمل بمب های هدایت شونده KAB-500، موشک های Kh-29 و Kh-31 (ضد کشتی و ضد رادار)، و راکت های S-8 و S-13. پادهای هدف گیری اپتیکی دقت حملات زمینی را افزایش داده اند. عملیات دریایی (میگ-29K): نسخه ناوپایه برای حمله به کشتی ها با موشک های Kh-35 (برد 130-300 کیلومتر) و پشتیبانی از ناوهای هواپیمابر طراحی شده است. این نسخه در عملیات نیروی دریایی هند (INS Vikramaditya) استفاده می شود. نظارت و شناسایی: برخی نسخه ها با پادهای شناسایی مانند M400 و سیستم های اپتیکی برای مأموریت های شناسایی مجهز شده اند. تسلیحات اصلی شامل یک توپ 30 میلی متری GSh-30-1 (150 گلوله) و تا 5.5 تن تسلیحات در 7-9 ایستگاه (بسته به نسخه) است. وضعیت عملیاتی و استفاده میگ 29 تا سال 2025، میگ-29 در نیروی هوافضای روسیه و چندین کشور دیگر همچنان فعال است، اما نسخه های قدیمی تر (مانند MiG-29 9.12) به تدریج با مدل های جدیدتر یا جنگنده های دیگر مانند سوخو-35 و سوخو-57 جایگزین شده اند. در جنگ اوکراین (2022-تاکنون)، میگ-29های اوکراینی نقش کلیدی در دفاع هوایی ایفا کرده اند و با دریافت تسلیحات غربی (مانند موشک های AGM-88 HARM) ارتقاء یافته اند. نیروی هوایی روسیه از نسخه های میگ-29SMT و میگ-29K در عملیات های مختلف، از جمله درگیری های سوریه و اوکراین، استفاده کرده است. کشورهای صادراتی مانند هند (بیش از 60 فروند میگ-29UPG و میگ-29K)، الجزایر، صربستان، مصر و بنگلادش همچنان از نسخه های ارتقاءیافته استفاده می کنند. هند در سال 2021 سفارش 21 فروند میگ-29UPG اضافی داد که با رادار Zhuk-M و avionics مدرن تر تحویل شده اند. برخی کشورها مانند پرو و مالزی به دلیل هزینه های نگهداری، میگ-29های خود را بازنشسته کرده اند. نقاط قوت و ضعف میگ 29 نقاط قوت: مانورپذیری استثنایی و عملکرد در نبردهای نزدیک. هزینه عملیاتی پایین تر نسبت به رقبای غربی (حدود 30-35 میلیون دلار برای نسخه های جدید). قابلیت های چندمنظوره در نسخه های M/M2 و K. سازگاری با تسلیحات متنوع، از جمله موشک های مدرن. نقاط ضعف: برد عملیاتی محدود در مقایسه با جنگنده های مدرن تر. avionics قدیمی تر در نسخه های غیرارتقاءیافته. وابستگی به تعمیر و نگهداری پیچیده موتورهای RD-33. رقابت با جنگنده های نسل 5 مانند F-35 که قابلیت های رادارگریزی دارند. میگ 29 برای ایران مفید است؟ با وجود توسعه جنگنده های نسل 5 مانند سوخو-57، میگ-29 همچنان به دلیل هزینه پایین و انعطاف پذیری، برای کشورهای با بودجه محدود جذاب است. ارتقاءهای مداوم، مانند ادغام رادار AESA و تسلیحات دقیق تر، عمر عملیاتی آن را تا دهه 2030 تمدید کرده است. در سال 2025، گزارش هایی از ارتقاء میگ-29های موجود با سیستم های جنگ الکترونیک پیشرفته و لیزرهای ضدپهپاد منتشر شده است، که نشان دهنده تلاش برای حفظ رقابت پذیری این پلتفرم است. با این توصیف میگ 29 در صورتی که از نسخه های ارتقا یافته مورد استفاده قرار گیرد می تواند به عنوان راه حلی کوتاه مدت بکار گرفته شود. نسخه های جدید و تازه نفس حداقل در برابر جنگنده های اف 15 و اف 16 اسراییل توانایی مانور و مقابله قابل قبولی خواهند داشت. با این همه میگ 29 هنوز در برابر جنگنده های نسل جدیدتر از جمله اف 35 و نسخه های جدید اف 15 شانس چندانی در میدان نبرد ندارد. | 
سامانه موشکی اس 400؛ شکارچی جدید آسمان ایران
ترامپ: اوکراین می‌تواند همه خاکش را به شکل اولیه‌اش پس بگیرد
حسرت شروین حاجی پور: پدر رفتی و آرزوم براورده نشد