روزهای آغازین مهر ماه با خرید کیف و کتاب برای بچه ها و خانواده هایشان، رنگ و بوی دیگری دارد. مغازه های لوازم التحریری شلوغ هستند و بسیاری برای خرید عمده محصولات به بازارهای بزرگ هر شهر سر می زنند. خریدوفروش نوشت افزار به دلیل مصرفی بودن آن، پس از شهریور و مهر ماه نیز مشتریانی دارد. بااین وجود در سال های اخیر از رونق خرید این محصولات کاسته شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، این افت رونق درحالی است که هم زمان شاهد افزایش تنوع لوازم التحریر و حتی فروش محصولات لوکس هستیم. رشد قابل توجه بهای نوشت افزار هم زمان با کاهش سطح درآمد و رفاه خانواده ها را باید عامل اصلی از رونق افتادن بازار این محصولات عنوان کرد.

وارد مغازه لوازم التحریر می شوم. چند کودک همراه خانواده هایشان برای خرید آمده اند. این مغازه روزهای قبل سوت و کور بود و اکنون جمعیت حاضر در آن جلب توجه می کند. کودکان و حتی بزرگسالان ذوق خرید لوازم تحریر را دارند. جالب آنکه تنوع قابل توجهی در انواع نوشت افزار به چشم می خورد.

دیگر کمتر اثری از دفترهای ساده که در دهه 70 و حتی 80، استفاده از آنها مرسوم بود، به چشم می خورد. بیشتر دفترها سیمی و با جلدهای فانتزی هستند. کیفیت ورق ها بالا است و البته به سبب همین ظاهر زیبایشان نیز اولویت انتخاب کودکان خواهند بود. البته این محصولات قیمت قابل توجهی هم دارند.

از فروشنده درباره رونق بازار لوازم التحریر می پرسم، پاسخ می دهد: این جمعیت به منزله بازار پر رونق اول مهر نیست. اصل فروش ما در همین روزهاست. فروش نسبت به گذشته بسیار محدود است. خریدوفروش خانواده ها نیز بسیار محدودتر از قبل شده است. به علاوه آنکه خرید کلی نیز کم شده است.

درباره تنوع حاکم بر بازار نوشت افزار و علاقه کودکان به خرید این محصولات می پرسم. فروشنده پاسخ می دهد: برخی هم به سادگی و با هدف تقویت ذوق کودکانشان برای ورود به مدرسه، دست و دلبازانه خرید می کنند. درمجموع باید گفت که اختلاف میان مشتریان بسیار بیشتر شده است. گویی از دنیاهای متفاوتی هستند.

برای بررسی رونق بازار خریدوفروش لوازم التحریر سری به بازار بزرگ تهران می زنم. مترو 15 خرداد پیاده می شوم. روزهای پایانی شهریور ماه است و بازار شلوغ تر از همیشه. بورس خریدوفروش نوشت افزار نزدیک مسجد امام است. مسیر منتهی به مغازه های لوازم التحریری از همین ابتدای صبح شلوغ است.

در بازار 15 خرداد با زنی جوان که همراه دختر خود برای خرید آمده اند، صحبت می کنم. دخترک که ثمین نام دارد به کلاس چهارم می رود. از مادر ثمین درباره قیمت خریدهایی که در دست دارند، می پرسم. پاسخ می دهد: همین چند قلم خرید شامل یک جامدادی، چند دفتر و چند مداد یک میلیون و 500 هزار تومان شده است.

او می افزاید: دخترم کیف سال گذشته اش را استفاده می کند. اما کیف با کیفیت مناسب حدود 2 میلیون تومان قیمت دارد. البته کیف های با کیفیت پایین تر را با قیمت 800 هزار تومان، یک میلیون تومان و... نیز دیده ایم. اما عمر چندانی ندارند.

از او می پرسم آیا تورم حاکم بر قیمت نوشت افزار، مانع خرید شما یا اطرافیانتان می شود؟ می گوید: خیر. لوازم التحریر یکی از نیازهای ضروری کودکان برای شروع سال تحصیلی است. همه چیز گران شده است. اصلا این روند رشد قیمت مختص این هفته شروع مدارس نیست. در طول سال قیمت یک مداد بارها افزایش می یابد. اما این دست محصولات جایگزینی ندارند. خانواده ها نیز ناچارند با هر شرایطی، این محصولات را تهیه کنند

در ادامه راه با دختر جوانی هم صحبت می شوم که دانشجو است. درباره قیمت لوازم التحریر از او می پرسم؛ پاسخ می دهد: همه چیز گران شده است. ولی خرید همچنان هست. من به نمایشگاه لوازم التحریر تهران که در مصلی تهران هم برگزار شد، سر زدم. برای خودم و خواهرم خرید کردم. همه چیز گران بود. خیلی گران تر از پارسال. اما بازار همچنان شلوغ بود. دفتر و کتاب و خودکار و مداد و... لوازم مصرفی هستند. بنابراین حتی در شرایط سخت اقتصادی نیز مشتری دارند.

برای خرید با یکی از مغازه داران صحبت می کنم. از وی درخصوص شلوغی بازار می پرسم، می گوید: این جمعیت به منزله رونق بازار نیست. بسیاری از افراد حاضر در بازار تماشاچی هستند. به علاوه آنکه خریدهای عمده نسبت به هفت، هشت سال قبل کمتر شده است. اصلا پس از کرونا و در سال های اخیر که شاهد برگزاری مدارس به صورت غیرحضوری در دوره های طولانی هستیم، از رونق بازار ما کاسته شده است.

قصه خرید لوازم التحریر در مناطق مختلف شهر متفاوت است. در یکی از همین روزهای پایانی شهریور ماه، همراه دوستانم به یک گروه ترویج کتاب در حوالی تهران (میدان قوهه پاکدشت) سر زدم. بچه ها وسط پارک نقاشی می کردند. در آن جمع گروهی از بچه ها که به مدرسه می رفتند، نگران تامین نوشت افزار بودند. این نگرانی از میان صحبت های کودکانه شان پیدا بود. این روزها خرید حداقل نیازهای نوشت افزاری کودکان برای قشری از مردم که درآمدهای پایینی دارند، عملا به کابوس بدل شده است.

داستان خرید نوشت افزار در مناطق مختلف شهر متفاوت است. در این میان سری هم به کتابفروشی معروفی در منطقه اکباتان تهران زدم. این کتابفروشی بخش بزرگی برای عرضه لوازم التحریر دارد. از فروشندگان درباره فروش امسالشان می پرسم، می گویند: فروش ما به محلی های این منطقه اختصاص دارد.

اغلب هم در رده اقشار متوسط و بالای جامعه هستند. درآمدشان خوب است. به همین دلیل فروش ما تغییر محسوسی نداشته است. البته که ما مغازه پر فروشی نبوده و نیستیم. اما خانواده ها در این منطقه برای تشویق فرزندانشان به تحصیل، با شوق و رغبت خرید می کنند. هرچند ما خودمان هر بار محصولات جدید را می آوریم، از روند رو به رشد قیمت نوشت افزار تعجب می کنیم. رشد قیمتی که البته مختص لوازم التحریر نیست و این روزها درباره همه محصولات به چشم می خورد.

محمودرضا صنعتکار رییس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان نوشت افزار کشور در ارزیابی رونق حاکم بر خریدوفروش بازار نوشت افزار گفت: امسال از میزان تولید لوازم التحریر ایرانی به شدت کاسته شده، اما این افت به برهم خوردن بازار منجر نشده است. همین موضوع نیز حکایت از کم رونقی بازار خریدوفروش نوشت افزار در هفته های پایانی شهریور ماه دارد.

این کم رونقی درحالی است که به طور سنتی شهریور و مهر ماه، بیشترین تقاضا برای خرید نوشت افزار در بازار دیده می شود.وی افزود: درحال حاضر اغلب تولیدکنندگان نوشت افزار تولید خود را از سه شیفت به یک شیفت کاهش داده اند. این افت شیفت کاری به دلیل تامین نشدن برق صنایع حاصل شده و نتجه ای جز تحمیل خسارت به تولید ندارد.

صنعتکار از عدم تامین به موقع مواد اولیه به عنوان دیگر چالش پیش روی تولیدکنندگان نام برد و افزود: بسیاری از تولیدکنندگان لوازم التحریر با کمبود مواد اولیه مواجه هستند و همین موضوع نیز روند فعالیت و تولید آنها را متاثر می کند. عدم ترخیص مواد اولیه وارداتی این تولیدکنندگان از گمرکات به دلیل تخصیص نیافتن ارز از سوی بانک مرکزی، بزرگ ترین چالشی است که تامین مواد اولیه توسط این صنایع را با چالش مواجه کرده است. در مواردی مدت زمان دپو این مواد اولیه در گمرکات به حدود یک سال هم می رسد.

رییس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان نوشت افزار گفت: در ماه های اخیر اخبار غیرموثقی درخصوص بازگشایی مدارس در قالب غیرحضوری منتشر شده بود، همین اخبار نیز از رونق بازار خریدوفروش لوازم التحریر در شهریور ماه کاست. تنها در یکی دو هفته پایانی این ماه شاهد بازگشت نسبی تقاضا به این بازار بودیم.

وی از تورم و شرایط نامساعد اقتصادی به عنوان دیگر متهمان افت خریدوفروش لوازم التحریر نام برد و گفت: در طول یک سال اخیر شاهد رشد قیمت قابل توجه محصولات مختلف بوده ایم. رشد قیمت تنها به نوشت افزار اختصاص ندارد و در سایر محصولات نیز مشاهده می شود. هزینه های تولید این محصولات نیز به شدت بیشتر شده است.

با این وجود از توان مردم برای خرید لوازم التحریر کاسته شده است. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر درصد رشد قیمت نوشت افزار گفت: این رشد در محصولات مختلف متفاوت است. بهای فروش لوازم التحریر در مواردی 30 تا 50 درصد گران شده است. بهای برخی محصولات لوکس تا 100 درصد نیز افزایش یافته است.

این فعال عرصه تولید در پاسخ به سوالی مبنی بر رغبت خریداران به محصولات ایرانی و خارجی و مقایسه کیفیت این محصولات گفت: محصولات خارجی با طرح کارتون های روز دنیا، طراحی می شوند و همین موضوع نیز رغبت به خرید آنها را از سوی کودکان بیشتر می کند.

با این وجود تولیدکننده داخلی با توجه به رسالتی که در حوزه آموزش و پرورش کودکان بر عهده دارد، از تولید این چنین محصولاتی اجتناب می کند. به علاوه آنکه سازمان هایی همچون وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی نیز نظارت کافی روی تولید نوشت افزار داخلی دارند و درنتیجه مانع تولید محصولاتی می شوند که با معیارهای فرهنگی ما انطباق لازم را ندارند.

وی افزود: بخش بزرگی از نوشت افزار خارجی که در بازار فروخته می شود، چینی هستند. بدون تردید اجناس ایرانی کیفیت به مراتب بالاتری در قیاس با این لوازم التحریر خارجی دارند. البته کیفیت تولیدات ما در قیاس با لوازم التحریری که از اروپا وارد می شود پایین تر است؛ هرچند این محصولات از منظر قیمت نیز تفاوت قابل توجهی دارند.