عباس عبدی، روزنامه نگار، در اعتماد نوشت: برخی گمان دارند که سفر پزشکیان به نیویورک می تواند گره بحران کنونی ایران در سیاست خارجی را باز کند. با اطلاعات کنونی، تصور نمی رود که این سفر گرهی را باز کند، زیرا مساله اصلی ابتدا باید در تهران حل شود، سپس راهی نیویورک شد.

اگر آقای پزشکیان نتواند یا نخواهد که مساله را در تهران حل کند، سفرش به نیویورک نه تنها سودی ندارد، بلکه زیان محض است و اگر در تهران به راه حلی برسد، آنگاه شاید در نیویورک یا هر جای دیگر هم به نتیجه برسد. ابتدا به منطق مرسوم تصمیم گیری در ایران اشاره می کنم سپس بر اساس همان منطق نظرم را درباره مساله ای که باید حل شود، شرح می دهم.

هر تصمیم سیاسی از موازنه سود و زیان تبعیت می کند. اگر سود آن بچربد آن تصمیم گرفته خواهد شد در غیر این صورت خیر. این شکل بسیار ساده شده ماجرا است. معنای سود و زیان و ارزیابی مقایسه ای آن ها در هر تصمیم سیاسی بسیار پیچیده است. به علاوه سود و زیان در طول زمان متغیر است. برخی افراد به علل گوناگون ازجمله فقدان امید به آینده، سود و زیان کنونی را حتی اگر اندک باشد، مهم تر از سود و زیان فراوان در آینده می دانند.

اگر در زندگی شخصی خود حق داشته باشیم که سود و زیان کوتاه مدت را بر بلندمدت آن ترجیح بدهیم، ولی چنین حقی را در مقام سیاستمدار نداریم. همچنین سیاستمدار باید سود و زیان شخص خود را از ملاحظات تصمیم گیری خارج کند. منظورم فقط سود و زیان مادی نیست، چه بسا سیاستمداری حاضر به کشته شدن باشد، ولی این رفتار می تواند ناشی از خودخواهی شخصی باشد یا یک عقب نشینی را نپذیرد، چون نگران بدنامی شخصی از تبعات آن است. این سیاستمداران در جهت منافع ملی و مردم و میهن خود عمل نمی کنند.

با این ملاحظه دو ویژگی مهم در سیاستگذاری ایران در سیاست داخلی و خارجی مشهود است. به طور کلی سیاستگذار به سود و زیان کوتاه مدت نگاه می کند و گویی دنیا برایش همین امروز و فردا است و نگاهی به آینده ندارد. یک نمونه روشن آنکه به فاجعه ختم شد، قیمت بنزین بود هنگامی که قیمت آن را ثابت کردند.

رضایت و حمایت مردم از خودشان را به عنوان سود در نظر گرفتند که در کوتاه مدت در برابر کاهش درآمد دولت برایشان مقرون به صرفه بود، ولی توجه نداشتند که 10 سال بعد ریشه تمام فلاکت و بدبختی و اعتراضات همین سیاست قیمت گذاری افراطی در انرژی خواهد بود. در سیاست خارجی هم شاهد این ترجیح کوتاه مدت و نادیده گرفتن آینده نگری غالب است.

نمونه روشن آن اظهارات روز گذشته عضو ارشد مذاکره کننده هسته ای است که برای اولین بار افشا کرد که در زمان رییسی هم همه چیز تمام شده بود که برخی عوامل نگذاشتند توافق شود. ترجیح منافع شخصی ولو غیرمادی نیز رواج دارد. نمونه آن همان تثبیت قیمت بنزین بود که دنبال نفع جناحی بودند. اگر آقای پزشکیان بخواهد با این دو ویژگی پا به نیویورک بگذارد، جز اتلاف وقت کار دیگری نکرده است.

اگر این دو ویژگی کنار گذاشته شود، ابتدا باید پذیرفت که چاره ای جز عبور از وضعیت کنونی نیست و فقط آینده ایران و مردم را باید در نظر گرفت. اطمینان ندارم که در این راه موفق خواهند شد، ولی در هر حال مساله اصلی وضعیت آینده ایران از طریق کسب حداکثر سود احتمالی برای کشور و مردم و پرهیز از هزینه های سنگین و احتمالی در آینده است.

نباید دنبال محاسبه و مقایسه سود و هزینه های مقطعی کوتاه مدت رفت. باید آینده را در نظر گرفت. به همین علت است که در هر نوبت نسبت به سیاست های گذشته نوعی پشیمانی از دست دادن فرصت ها را شاهدیم. این تحول نیز ابتدا باید در تهران رخ بدهد و نه در سفر به نیویورک.

آقای پزشکیان! شما باید انتخاب کنید. خیر و نیکی با پای خویش به سراغ کسی نخواهد آمد. سیاست و راهبرد سیاست خارجی ایران خوب یا بد، به همین جایی رسیده که اکنون هستیم. اگر این راه موفق و به سود مردم و ایران بوده، همان را ادامه بدهید و در سازمان ملل هم با صراحت تمام از آن دفاع کنید.

از مضامین دوگانه و دارای ابهام و ایهام و کشدار استفاده نکنید. اگر این سیاست و ادامه آن را برای کشور و مردم مفید نمی دانید، پس ابتدا این را در تهران حل کنید آنگاه سوار هواپیما شوید. شترسواری دولا دولا نداریم. اگر می خواهید سیاست های گذشته ادامه یابد، یا نروید یا نامزد رقیب خود را با چند نماینده شاخص آنان راهی نیویورک کنید، قطعا صریح تر و شفاف تر حرف خواهند زد. اگر شما می خواهید بروید باید با رویکرد و مواضع پزشکیانی بروید که پیش از این در زمان انتخابات بارها آن ها را بیان کرد. این مستلزم توافق قبلی در تهران است.

هنگامی که برگشتید، می فهمیم که از ایران چه کسی به سازمان ملل رفته بود؟ پزشکیان نماینده ملت ایران، یا شبحی از رقیب او در لباس پزشکیان؟ خود دانید؛ البته دیگران هم می دانند.