رییس جمهور و هیات همراه وی در حالی هفته جاری راهی نیویورک خواهند شد که عصر جمعه 28 شهریور شورای امنیت، پیش نویس قطعنامه کره جنوبی بعنوان رییس دوره ای این شورا را درباره تداوم لغو تحریم ها علیه ایران برای جلوگیری از اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران تصویب نکرد و به این ترتیب و در صورت عدم وقوع اتفاق و تصمیمی تازه، تحریم ها و قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران باز خواهد گشت. شرایطی بغرنج که حضور هیات ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد را مهمتر از هر زمان دیگری نشان می دهد.

به گزارش ایرنا، 193 کشور عضو سازمان ملل متحد هفته آینده با دستور کار و هدف مشخص در مجمع عمومی این سازمان گرد هم خواهند آمد و قاعدتا و قطعا دستور کار ویژه جمهوری اسلامی ایران هم حفظ منافع ملی بر مبنای واقعیات موجود خواهد بود. پیش از ارزیابی این دستور کارها باید تصویری از آنچه در حال حاضر تهران با آن درگیر است ترسیم شود. در حال حاضر ایران با چالش؛ بازگشت تحریم های شورای امنیت، تهدیدات رژیم اسراییل و تنش های منطقه ای در نتیجه جنگ طلبی های رژیم اسراییل روبروست.

در حال حاضر سه کشور اروپایی حاضر در برجام، با سواستفاده از ابزار حل اختلاف در برجام، موسوم به اسنپ بک قطعنامه های شورای امنیت که پس از توافق برجام ملغی شده بود بازگردانده و تحریم ها علیه ایران را تشدید خواهند کرد. از سوی دیگر بی کیفرمانی اقدامات رژیم اسراییل در منطقه، ماجراجویی های بیشتر تل آویو را در پی داشته و این می تواند به عنوان یکی از دغدغه های ایران تلقی شود، موضوعی که به نظر می رسد پس از حمله اسراییل به قطر، نه فقط برای تهران که برای پایتخت های کشورهای منطقه هم به دغدغه اصلی تبدیل شده است.

در چنین شرایطی به نظر می رسد پزشکیان و تیم همراه او با یک هدف مشخص که متاثر از شرایط جهانی، منطقه ای و داخلی است در این نشست شرکت خواهند کرد؛ تغییر در سکون دیپلماتیک و بهره گیری از آنچه از دیپلماسی باقی مانده است.

همزمان با پایان جنگ تحمیلی رژیم اسراییل و آمریکا علیه ایران، سکونی دیپلماتیک در روند روابط میان ایران و غرب به وجود آمد. سکونی که واقعیات آن را به نفع ایران نشان نمی دهد به تعبیر رهبر معظم انقلاب یکی از ضررها و خطرهای کشور همین حالت نه جنگ و نه صلح است که خب خوب نیست، فضای خوبی نیست . برای شکستن این فضا، ایران بیش و پیش از میدان خوانی های شعاری نیازمند نگاه دقیق، واقع بینی و آینده نگرانه به موضوع است. پاسخ کوتاه مدت، میان و بلندمدت به هریک از پرسش های زیر در واکنش به رفتار اروپا و بازگشت تحریم ها می تواند مختصات نحوه برخورد با این اقدام را مشخص کند.

الف) پایان همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی چیز جز خروج از NPT معنا نمی دهد و خروج از این پیمان به عنوان تعهد قانونی ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی، شاید در کوتاه مدت پاسخی به اقدام اروپا باشد اما پرسش اصلی برای طرفداران خروج این است که بعد چه خواهند کرد ، پلن بی یا پساخروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای چیست؟ خروج از این معاهده حتی در میان مدت هم نمی تواند تامین کننده منافع ایران باشد از آن رو که تهران تصمیمی برای ساخت سلاح هسته ای ندارد و با این خروج تبعات و تحریم ها و فشارها و حتی خطر حمله نظامی را به جان می خرد فقط برای اقدامی واکنشی که تاثیر چندانی بر منافع طرف های غربی هم نخواهد داشت.

ب) تداوم بن بست دیپلماتیک و بستن تمام درهای گفت وگو، چیزی جز انزوای ایران را در پی نخواهد داشت و این نسخه قهر با جهان پر از ظلم و بی انصافی، چیزی از آن ظلم را نخواهد کاست، بلکه فشار غیرقانونی بیشتری بر مردم ایران وارد خواهد کرد. این نسخه حتی برای کوتاه مدت هم نمی تواند به نفع کشور و مردم تعریف شود.

پ) تلاش برای حفظ دیپلماسی کم رمق باقی مانده در نیویورک و تمرکز بر آنچه این روزها از آن به عنوان طرح ارائه شده از سوی ایران به آمریکا نام برده می شود. چنین ابتکاری حتی اگر تاکنون وجود نداشته از این پس باید روی میز دیپلمات های ایران قرار گیرد. موضوعی که کاظم غریب آبادی معاون حقوقی و بین الملل وزیر امور خارجه هم به آن اشاره و تصریح کرده است که تعامل و دیپلماسی هیچ وقت بسته نیست و ظرف چند روز آینده باز هم ادامه پیدا خواهد کرد.

واقعیت آن است که منطق قوی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با آمریکا و تروییکای اروپا برگ برنده تهران در هر گونه مذاکره خواهد بود. ایران همچنان به دیپلماسی منطقی و منبطق با واقعیات و دور از هرگونه زیاده خواهی و زورگویی اعتقاد دارد و در تازه ترین نشانه این اعتقاد در قاهره مصر با آژانس بین المللی انرژی اتمی تفاهم ازسرگیری همکاری را امضا کرد. مجمع عمومی سازمان ملل، تریبون مناسبی برای تأکید بر این مهم خواهد بود که اعتقاد تهران به مسیر صلح آمیز حل و فصل چالش ها، جزیی از سیاست خارجی کشور است. این تأکید نه به معنای ضعف ایران در برابر غرب که در راستای ترجیح صلح در عین بهره مندی از توان جنگیدن است. توانی که تهران آن را در 12 روز دفاع از تمامیت ارضی خود به خوبی نشان داد.

گفت وگوهای صریح و مستقیم با طرف های اروپایی گرچه ممکن است به دلیل رویکرد اخیر آن ها در فعال سازی مکانیسم بازگشت تحریم ها، نتیجه کوتاه مدتی نداشته باشد اما می تواند میزان جدیت آن ها در ارتباط با ایران نشان دهد. تأکید بر تعهد به NPT و شفافیت در برنامه هسته ای از سوی ایران و تدوین و ارائه چارچوب مشخص برای کاستن از تنش ها از سوی اروپا می تواند پلن قابل قبولی در نیویورک و آغاز پایان تهدیدات بازگشت تحریم ها یا دستکم تعلیق آن باشد.

به ویژه آنکه سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه بامداد جمعه 28 شهریور از ارائه چارچوب معقولی به اروپا سخن گفته است، چارچوبی که از دیدگاه امانوئل ماکرون رییس جمهور فرانسه هم معقول بوده اما به دلیل کاملا نامعقولی مورد تایید قرار نگرفته است. این چارچوب معقول اگر از سوی اروپا فارغ از فشارهای سیاسی آمریکا و رژیم اسراییل ارزیابی شود می تواند نتیجه متفاوت تری به بار آورد. این موضوع می تواند محور گفت وگوهای وزیر امور خارجه در دیدار با همتایان اروپایی باشد که امیرسعید ایروانی سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل از برگزاری آن ها خبر داده است.

ایران در حسن نیتی کامل دو شرط از سه شرط اروپا را نه به دلیل ارائه آن ها از سوی تروییکا که به دلیل تعهد به قانون همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی پذیرفته و در حال طراحی سازوکار اجرایی آن است.

مذاکره مستقیم با آمریکا اما به عنوان شرط سوم در شرایطی که 3 ماه پیش همین روند مورد حمله قرار گرفت، چندان منطقی نیست و تنها عنصر منطق ساز در این معادله، مشاهده حداقلی از حسن نیت و احترام در طرف آمریکایی است. این نشانه می تواند در هشتادمین نشست مجمع عمومی دیده و انگیزه ای برای بن بست شکنی باشد. چنین شرایطی با توجه به مجموع رفتارهای اروپا و آمریکا گرچه با احتمال کمی امکان پذیر بوده اما در حال حاضر تنها شکننده بن بست و سکون در روابط است.