فرارو- کشفی تازه در دنیای هنر مدرن نشان می دهد که ترکیب شیمی و نقاشی می تواند پرده از ناشناخته های آثار بزرگان بردارد؛ این بار، پژوهشی علمی پرده از راز یکی از رنگ های شاخص در اثر 1948 پولاک برداشت.

به نقل از ال ای تایمز، پژوهشگران موفق شدند راز رنگ آبی به کاررفته در یکی از آثار شاخص جکسون پولاک را کشف کنند؛ معمایی که دهه ها کارشناسان هنر و علم را سردرگم کرده بود. بررسی های تازه نشان داد که این رنگ آبی خاص، حاصل استفاده از یک رنگ دانه مصنوعی کمیاب به نام منگنز آبی است؛ کشفی که برای نخستین بار به طور قطعی حضور این رنگ دانه در آثار پولاک را تأیید می کند.

نقاشی شماره 1A، 1948 یکی از شناخته شده ترین نمونه های سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی پولاک به شمار می رود. در این اثر عظیم، رنگ ها به شیوه ای بی قاعده و پرانرژی روی بوم چکانده و پاشیده شده اند تا ترکیبی پرجنب وجوش از رنگ های متنوع پدید آید. پولاک حتی در بخشی از اثر، اثر دست های خود را ثبت کرده و آن را به امضایی شخصی بدل ساخته است. این تابلو که در حال حاضر در موزه هنر مدرن نیویورک به نمایش گذاشته شده، نزدیک به 3 متر عرض دارد و جلوه ای تاثیرگذار از روش بدیع این هنرمند را به نمایش می گذارد.

پیش تر پژوهشگران منشأ رنگ های قرمز و زرد در این اثر را شناسایی کرده بودند، اما رنگ آبی فیروزه ایِ درخشان همواره معمایی حل نشده باقی مانده بود. اکنون تیمی از محققان با استفاده از فناوری های نوین موفق شدند به پاسخ برسند. آنان نمونه هایی بسیار کوچک از رنگ آبی تابلو برداشتند و با استفاده از لیزر، نور را به آن تاباندند تا نحوه ارتعاش مولکول های رنگ بررسی شود. این روش که نوعی اثر انگشت شیمیایی ایجاد می کند، نشان داد که این رنگ همان منگنز آبی است.

یافته های این گروه در نشریه معتبر Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد و نقطه پایانی بر سال ها گمانه زنی در مورد منشأ این رنگ گذاشت. ادوارد سالومون، استاد دانشگاه استنفورد و یکی از نویسندگان این پژوهش، در توضیح اهمیت کشف گفت: بسیار جالب است که بفهمیم منشأ چنین رنگ خیره کننده ای در سطح مولکولی از کجا می آید.

رنگ دانه منگنز آبی از نیمه دوم قرن بیستم در دسترس هنرمندان قرار گرفت و علاوه بر نقاشی، در صنایع دیگر همچون رنگ آمیزی سیمان استخرهای شنا نیز استفاده می شد. با این حال، از دهه 1990 به دلیل نگرانی های زیست محیطی تولید آن متوقف شد و به همین دلیل امروزه یافتن نمونه های اصیل آن دشوار است.

پیش تر نیز برخی پژوهش ها احتمال داده بودند که آبی فیروزه ای پولاک همان منگنز آبی باشد، اما پژوهش تازه با بررسی مستقیم نمونه های موجود در بوم، این فرضیه را به طور قطعی تأیید کرد. جین هال، استاد دانشگاه راتگرز که سال ها آثار پولاک را مطالعه کرده، هرچند در این تحقیق دخیل نبود اما تأکید کرد: اکنون کاملاً متقاعد شده ام که این رنگ همان منگنز آبی است.

پژوهشگران تنها به شناسایی این رنگ بسنده نکردند؛ آنان ساختار شیمیایی منگنز آبی را نیز مورد بررسی قرار دادند تا بفهمند چرا چنین طیف درخشانی از آبی ایجاد می کند. درک چنین جزییاتی نه تنها برای تاریخ هنر ارزشمند است بلکه به متخصصان مرمت کمک می کند تا آثار قدیمی را بهتر محافظت کنند و همچنین جعل های احتمالی را تشخیص دهند.

به گفته کارشناسان، مطالعه مواد شیمیایی موجود در رنگ های هنری یکی از ابزارهای مهم برای حفظ آثار کلاسیک است. در مورد پولاک این کار ساده تر می شود، زیرا او رنگ ها را به طور مستقیم روی بوم می ریخت و کمتر از پالت برای ترکیب آن ها استفاده می کرد. در نتیجه، رنگ های خالص و بدون ترکیب باقی می مانند و بررسی آن ها با وضوح بیشتری امکان پذیر است.

ابده حداد، پژوهشگر همکار و متخصص حفاظت در موزه هنر مدرن، که در این تحقیق حضور داشت، ارتباط جالبی میان روش های علمی امروز و شیوه نقاشی پولاک پیدا کرد. او توضیح داد: وقتی به فرآیند پژوهش نگاه می کنم، شباهت زیادی میان روش ما و کار پولاک می بینم. همان طور که او با چکاندن رنگ یا ریختن مستقیم آن از قوطی شیوه های مختلفی را امتحان می کرد، ما نیز با ابزارهای علمی گوناگون به سراغ رنگ رفتیم تا راز آن را کشف کنیم.

این مقایسه نشان می دهد که گرچه آثار پولاک در نگاه اول آشفته و بی نظم به نظر می رسند، اما پشت این آشفتگی نوعی روش مندی دقیق نهفته است؛ درست همان طور که پژوهش علمی نیز در میان آزمایش های متعدد و پیچیده به نتایجی روشن می رسد. پولاک خود نیز همواره تأکید داشت که آثارش برخلاف تصور عمومی تصادفی یا هرج ومرج گونه نیستند، بلکه با دقت و نظم خاصی خلق می شوند.

کشف منبع رنگ آبی در شماره 1A، 1948 تنها یک دستاورد علمی نیست، بلکه از منظر هنری نیز ارزش فراوانی دارد. این یافته نشان می دهد که پولاک از نوآوری های شیمیایی زمان خود بهره می برده و در به کارگیری رنگ دانه های تازه پیشرو بوده است. به همین دلیل، این کشف تصویری کامل تر از رابطه میان هنر مدرن و پیشرفت های علمی قرن بیستم ارائه می دهد.

همچنین روشن می سازد که چرا آثار پولاک با وجود گذشت دهه ها همچنان دارای رنگ هایی زنده و چشمگیر هستند. استفاده از رنگ دانه ای مانند منگنز آبی، که درخشش و ماندگاری بالایی دارد، بخشی از راز جذابیت آثار او را توضیح می دهد.

تحقیق تازه درباره اثر جکسون پولاک نشان داد که رمز و راز رنگ ها در هنر مدرن نه تنها موضوعی هنری بلکه مسئله ای علمی نیز هست. کشف استفاده از منگنز آبی در شماره 1A، 1948 گواهی است بر تعامل میان علم و هنر و نشان می دهد که پژوهش های علمی می توانند پرده از اسرار بزرگ ترین هنرمندان بردارند. این دستاورد نه تنها به شناخت بهتر پولاک کمک می کند، بلکه الگویی برای حفاظت از آثار ارزشمند و مقابله با جعل های هنری در آینده به شمار می رود.