اخیرا انتشار عکسی از مسعود پزشکیان رییس جمهور دولت چهاردهم و رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در حاشیه سفر به قطر حاشیه ساز شد و نقدهایی نسبت به آن به خصوص در شبکه های اجتماعی با برداشت ها متفاوت از زبان بدن آن ها صورت گرفت.

به گزارش ایسنا، زبان بدن به مجموعه ای از حرکات، حالات چهره، ژست ها و رفتارهای غیرکلامی گفته می شود که احساسات، نگرش ها و گفته های نانوشته یک فرد را منتقل می کند. در سیاستمداران، زبان بدن نقش کلیدی در انتقال پیام های غیرشفاهی دارد و می تواند تاثیر مستقیم بر برداشت عموم از شخصیت و نیت آن ها بگذارد.

حالات چهره، ژست و پوزیشن، حرکات دست، تماس چشمی، سازگاری با کلام موجب تقویت یا تضعیف پیام سیاستمدار می شود. اما در عکس ها این زبان بدن فریز شده و بدون بستر گفتوگو، تفسیرهای متفاوتی را ایجاد می کند که ممکن است به نفع یا ضرر سیاستمدار تمام شود. بنابراین، زبان بدن در سیاستمداران هرچند نشان دهنده احساسات و نیت آن هاست اما در عکس ها نمی تواند ابزاری کلیدی برای ساختن تصویر عمومی و جلب اعتماد یا نقد مردم و رسانه ها باشد.

سیاستمداران نمادهای قدرت و تصمیم گیرنده های جامعه هستند، بنابراین رفتار و تصاویر آن ها به شدت زیر ذره بین رسانه ها و مردم است. کوچکترین اشتباه یاعدم تناسب در عکس می تواند به سادگی مورد انتقاد و بهره برداری قرار گیرد.

رسانه ها، مخالفان یا حتی طرفداران، تصاویر را بر اساس دیدگاه و اهداف سیاسی خود تحلیل و تفسیر می کنند. گاهی یک حرکت ساده یا حالت چهره در تصویر به طور عمدی به صورت منفی نشان داده شده و تحلیل می شود.

برخی عکس ها به علت حضور در مکان خاص، نحوه پوشش یا همراهی با افراد خاص، پیام هایی ضمنی و گاه بحث برانگیز منتقل می کنند که باعث حاشیه و بحث های بیشتر می شود. هرچند که همه چهره های مشهور هنری، ورزشی و به خصوص سیاسی باید نسبت به این موضوعات آگاهی و هوشیاری داشته باشد اما همه کاربران فضای مجازی و مخاطبان حاشیه و شایعه می دانند که اولین و آخرینی برای این رویدادها وجود ندارد و در هر مقطعی ممکن است گریبان افراد سرشناس را بگیرد.

گاهی نگاه جنجالی به یک عکس، ناشی از انتشار ناقص و بدون توضیح است که باعث برداشت های آزاد و بهره برداری های متفاوت از آن می شود.

مثلا تابستان امسال، مرداد 1404 بستری شدن سیدمحمد خاتمی رییس جمهور دولت های هفتم و هشتم در یک بیمارستان به دلیل رنگ صورتی لباس بیمارستانی حاشیه ساز شد. حسین کرمانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در توضیح اعلام کرد: در بیمارستان دولتی که آقای خاتمی بستری هستند 8 بخش مجزای سی سی یو در طبقات مختلف وجود دارد و هر بخش سی سی یو با رنگی یک دست طراحی شده؛ از دیوار و صندلی گرفته تا تخت و لباس بیماران. این یک سیاست مدیریتی برای نظم، آرامش و تفکیک بخش هاست. به همین دلیل رنگ لباس بیماران در هر بخش با همان طیف انتخاب می شود. گاهی پشت یک تصویر ساده، حکمت و نظم حرفه ای وجود دارد. در انتخاب بخش هم ملاک وجود تخت خالی بوده و تعمدی در انتخاب وجود نداشته است.

این عکس هم شهریور 1404 در جریان سفر مسعود پزشکیان رییس جمهور دولت چهاردهم به قطر حاشیه ساز شد. سیدعباس موسوی در واکنش به نقدها نوشت: جناب دکتر پزشکیان داشتند به سمت جایگاه خود قبل از شروع اجلاس می رفتند که سر راه رییس جمهور ترکیه را پشت میزشان دیدند و دوستانه با دست به پشت شان زدند و ایشان هم قدری برگشتند ببینند کیست که در همان حالت دست دادند و رییس جمهور ما هم نکته ای در گوش شان گفتند و خندیدند و رفتند…

در حاشیه اجلاس ها - نه حین دیدارهای رسمی و مذاکرات دو جانبه - از این نوع حرکات صمیمانه، دوستانه و غیر رسمی میان مقامات دولت ها بویژه دولت های دوست و همسایه در آسیا، اروپا، آمریکا و … کم نیست. با تجربه ها می دانند و از این صحنه ها زیاد دیدند.

اسفند 1391 عکسی محمود احمدی نژاد رییس جمهور دولت های نهم و دهم در مراسم تشییع هوگو چاوز منتشر شد، میرتاج الدینی معاون رییس جمهور وقت در توضح آن گفت: رییس جمهور فقط می خواست به ابراز احساسات مادر چاوز پاسخ بدهد. من و آقای صالحی در آنجا حضور داشتم و چنین چیزی صحت نداشته است. وی ادامه داد: عکس ها را تغییر داده اند و یا آن ها به گونه ای انداخته شده که این گونه برداشت شده است و مصافحه ای در کار نبوده است. آن ها خیلی اظهار ارادت می کردند و اصرار داشتند که دست رییس جمهور را بگیرند، اما رییس جمهور دست هایش را می کشید. احمدی نژاد با مادر چاوز مصافحه نکرده است.

خرداد 1396 عکسی حاشیه ساز از جریان انتخابات هیات رییسه مجلس دهم منتشر شد که محمدرضا عارف درباره آن نوشت: در گزارش های مربوط به انتخابات هیات رییسه مجلس شورای اسلامی، تلقی نادرستی از برخی تصاویر در فضای مجازی بوجود آمد که یکی از نمایندگان شایسته فراکسیون امید در مقابل بنده قرار داد. در حالی که نامزدی آقای یوسف نژاد یک تصمیم درست و در مقابله با بدعهدی فراکسیون رقیب صورت گرفت. من همان روز نیز به آقای یوسف نژاد گفتم که شما برنده اصلی انتخابات هیئت رییسه مجلس بودید و صاحب کرسی اخلاق شدید.

دیدار حسن روحانی رییس جمهور دولت های یازدهم و دوازدهم و هیات همراه او مهرماه 1397 در جریان سفر به نیویورک با مکرون رییس جمهور فرانسه و هیئت همراه وی با این عکس حاشیه ساز شد و کاربران خالی بودن میز هیات ایرانی در مقابل هیات فرانسوی را نشانه بی برنامگی دانسته و نسبت به آن انتقاد کردند که یکی از همراهان رییس جمهور وقت در توضیح آن گفته بود: هیات ایرانی میهمان هیات فرانسه بود و جلسه در محل دفتر نماینده فرانسه در سازمان ملل برگزار شد، حجم پوشه های روبروی هیات فرانسوی هم مربوط به اوراق و پرونده های کاری خودشان در آنجا بود. اصولا کسی با پوشه مذاکره نمی کند، اتفاقا در مذاکرات دیپلماتیک سطح بالا هم با کارت های کوچک دستور مذاکره را مرور می کنند و بیشتر موارد از حفظ صحبت می شود.

هم چنین این عکس مرداد 1401 از پشت صحنه مصاحبه زارع پور وزیر ارتباطات دولت سیزدهم با خبرگزاری راشاتودی حاشیه ساز شد و نحوه پوشش خبرنگار حاضر در پشت صحنه واکنشهایی را به همراه داشت و محمود قائدی مشاور سخنگوی دولت وقت در توضیح آن نوشت: وزیر ارتباطات در مواجهه با شرایط خلاف ضوابط در مصاحبه با راشاتودی روسیه، حاضر به گفت وگو نمی شود.

پس از اصرار آقای ‎زارع پور بر رعایت موازین و جایگزین شدن مصاحبه کننده، خبرنگار اول با حضور در حاشیه گفت وگو صرفا نظاره گر مصاحبه می شود.

شهریور 1401 در سفر سیدابراهیم رییسی رییس جمهور فقید دولت سیزدهم انتشار عکسی از جمع سران شانگهای حاشیه ساز و منجر به واکنش حمید نیرآبادی سفیر جمهوری اسلامی ایران در ازبکستان شد که گفت: تصویر منتشر شده از جمع سران شانگهای در گوشه ای از راهرو محل اجلاس که دستاویزی برای حاشیه سازی قرار گرفته است، مربوط به هیچ جلسه رسمی و یا ضیافتی نبوده و صرفاً در راهرو، و محل انتظار سران برای تکمیل اعضا در مدت زمانی کوتاه (حدود دو تا سه دقیقه) بوده است. رییس جمهور کشورمان آخرین فردی بود که به این جمع پیوست و لحظاتی بعد، با دعوت رییس جمهور ازبکستان، همه اعضاء به سمت محل مراسم کاشت درخت حرکت کردند.