فرارو جان هالتی وانگر تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل نشریه فارن پالیسی

به نقل از نشریه فارن پالیسی، ترور چارلی کرک ، فعال شناخته شده جناح محافظه کار در ایالت یوتا موجی از شوک و نگرانی را در سراسر آمریکا به راه انداخت؛ رویدادی که کارشناسان می گویند می تواند نقطه عطفی در فضای سیاسی پرتنش کنونی ایالات متحده باشد. اسپنسر کاکس، فرماندار یوتا روز جمعه این حادثه را آبخیز تاریخی در سرنوشت آمریکا خواند و هشدار داد که ممکن است این رویداد پایان یک فصل تاریک یا آغاز فصلی تاریک تر در تاریخ کشور باشد.

کارشناسان و صاحب نظران عرصه خشونت سیاسی هشدار داده اند که ایالات متحده اکنون وارد مرحله ای جدید و خطرناک شده که شباهت زیادی به دهه 1960 دارد؛ دوره ای که در آن چندین رهبر سیاسی آمریکا ترور شدند. آن ها از رهبران سیاسی و اجتماعی خواسته اند هرچه سریع تر برای کاهش تنش های فزاینده اقدام کنند. رابرت پِیپ، استاد علوم سیاسی و مدیر بنیانگذار پروژه شیکاگو برای امنیت و تهدیدات در گفت وگو با نشریه فارن پالیسی اظهار نگرانی کرد از اینکه حمایت از خشونت سیاسی در سراسر طیف سیاسی آمریکا رو به افزایش است. پیپ که سال هاست روی پدیده خشونت سیاسی تحقیق می کند، در یادداشتی در نیویورک تایمز هشدار داده بود که آمریکا شاید در آستانه ورود به دوره ای به شدت خشونت آمیز در تاریخ سیاسی خود باشد.

رابرت پیپ هشدار داد: آنچه پیش تر درباره اش هشدار داده بودیم، اکنون به واقعیت تبدیل شده است. او تأکید کرد که ایالات متحده در چنگال دوران پوپولیسم خشونت آمیز گرفتار شده؛ دوره ای که به گفته او با رشد خشونت سیاسی در هر دو سوی طیف سیاسی ـ(چه راست و چه چپ ) شناخته می شود.

ترور چارلی کرک در ادامه سلسله ای از اقدامات خشونت آمیز سیاسی در آمریکا رخ داد که در سال های اخیر هم جمهوری خواهان و هم دموکرات ها را هدف قرار داده است. از حمله به کنگره در 6 ژانویه 2021 گرفته تا سوءقصد نافرجام علیه برت کاوانا، قاضی دیوان عالی در سال 2022؛ از تلاش برای ربودن نانسی پلوسی، رییس وقت مجلس نمایندگان تا دو سوءقصد آشکار علیه ترامپ که یکی از آن ها شامل تیراندازی در تجمع انتخاباتی اش بود و به زخمی شدن گوش ترامپ و مرگ یک نفر از حاضران منجر شد.

قتل برایان تامپسون ، مدیرعامل شرکت یونایتدهلث کر، در نیویورک در دسامبر 2024 نیز به شدت رنگ وبوی سیاسی به خود گرفت؛ تا جایی که بخشی از جریان چپ، مظنون این حادثه، لوییجی مانجیونه را به مثابه قهرمان مردمی ستودند. با وجود اینکه چند ماه از سال باقی مانده، 2025 در مسیر ثبت یکی از خشونت بارترین سال ها در تاریخ آمریکا قرار گرفته است. بر اساس داده های پایگاه تروریسم دانشگاه مریلند ، تنها در نیمه نخست سال حدود 150 حمله با انگیزه سیاسی ثبت شده که رقمی تقریباً دو برابر بیشتر از مدت مشابه در سال گذشته است.

در ماه آوریل، جاش شاپیرو، فرماندار پنسیلوانیا به همراه خانواده اش ناچار شد از عمارت فرمانداری بگریزد؛ پس از آنکه فردی با پرتاب کوکتل مولوتوف، اقامتگاه رسمی او را هدف قرار داد. براساس اسناد قضایی، مظنون که اکنون با اتهام آتش سوزی عمدی و تلاش برای قتل روبه روست اعتراف کرده که یکی از دلایل اقدامش مخالفت با دیدگاه های شاپیرو درباره جنگ غزه بوده است. تنها یک ماه بعد، در ماه مه، دو کارمند سفارت اسراییل در واشنگتن هدف گلوله قرار گرفتند و جان باختند. دادستان ها می گویند عامل این حمله با انگیزه نفرت از اسراییل دست به جنایت زده است. در ژوئن نیز تیراندازی مرگبار دیگری رخ داد: ملیسا هورتمن ، نماینده دموکرات ایالت مینه سوتا، به همراه همسرش کشته شد. پلیس اعلام کرد همان مهاجم همچنین به جان جان هافمن ، سناتور دموکرات ایالتی و همسرش سوءقصد کرد و هر دو را زخمی ساخت.

دانا فیشر، مدیر مرکز محیط زیست، جامعه و برابری در دانشگاه آمریکایی، در ارزیابی این موج خشونت سیاسی گفت: تنها زمانی که آمریکا چنین دوره پرالتهابی از خشونت سیاسی را پشت سر گذاشته، دهه 1960 بوده است. اگر به همه حوادث از ژانویه 2021 تا امروز نگاه کنیم، وضعیت با همان دوران قابل مقایسه است. فیشر تاکید کرد که شرایط کنونی بیش از هر چیز یادآور سال 1968 است؛ سالی که مارتین لوتر کینگ جونیور و رابرت اف. کندی هر دو ترور شدند.

چارلی کرک از نزدیک ترین متحدان دونالد ترامپ و چهره ای بانفوذ در جناح راست آمریکا بود، به ویژه در میان نسل جوان محافظه کار که او را به عنوان یک الگو دنبال می کردند. اسپنسر کاکس، فرماندار یوتا ادعا کرده است که عامل ترور کرک ایدئولوژی چپ گرایانه داشته، اما پلیس هنوز هیچ انگیزه روشنی را تأیید نکرده و تحقیقات ادامه دارد. دولت ترامپ در واکنش، انگشت اتهام را به سمت چپ رادیکال گرفته و وعده برخورد با گروه های چپ گرا داده است؛ اقدامی که نگرانی دموکرات ها را درباره سرکوب مخالفان و تهدید آزادی بیان دوچندان کرده است. این نگرانی ها در شرایطی مطرح می شود که بسیاری معتقدند آمریکا در مسیر لغزنده ای به سمت اقتدارگرایی حرکت می کند. هم زمان، منتقدان یادآور شده اند که خود ترامپ سابقه طولانی در استفاده از لحن خشونت آمیز در سخنرانی هایش دارد.

جی.دی. ونس، معاون رییس جمهور و از نزدیک ترین دوستان کرک، طی روزهای اخیر در دفاع از این روایت بسیار فعال بوده است. او روز دوشنبه در پادکست کرک گفت: بله، جناح ما هم افراطی هایی دارد، اما واقعیت آماری نشان می دهد بیشتر دیوانگان امروز سیاست آمریکا به جناح چپ افراطی تعلق دارند. با این حال، تحلیلگران می گویند این ادعا با داده ها و شواهد موجود همخوانی ندارد. واقعیت پیچیده تر از آن است که بتوان آن را به یک جناح خاص نسبت داد. حقیقت این است که هیچ گروه یا جریان سیاسی در آمریکا انحصاری بر خشونت ندارد؛ خشونت سیاسی امروز پدیده ای است که هم راست و هم چپ در آن سهم دارند.

طبق آمار منتشرشده از سوی مؤسسه کیتو، از سال 2020 تاکنون 81 نفر در آمریکا قربانی خشونت های سیاسی شده اند. بیش از نیمی از این قتل ها توسط افراط گرایان راست گرا صورت گرفته، در حالی که 21 درصد به اسلام گرایان و 22 درصد به گروه های چپ گرا نسبت داده شده است؛ تنها 1 درصد هم انگیزه ای ناشناخته یا دیگر داشته اند. این داده ها نشان می دهد چرا بحث درباره خشونت سیاسی در سال های اخیر بیشتر بر جریان راست افراطی و گروه های برتری طلب سفیدپوست متمرکز بوده است. مشارکت فعال این گروه ها در حمله 6 ژانویه به کنگره آمریکا نیز به شکل گیری نگرانی های جدی تر در میان نهادهای امنیتی دامن زد.

با این حال، تاریخ ایالات متحده پر از نمونه های پیچیده خشونت سیاسی است و انگیزه ها و ایدئولوژی ها در طول زمان تغییر کرده اند و نمی توان ماجرا را صرفاً در قالب دوگانه راست و چپ خلاصه کرد. کارشناسان هشدار می دهند که نگاه سیاه وسفید به این مسئله خطرناک است، به ویژه حالا که خشونت سیاسی به پدیده ای گسترده تر و چندلایه تبدیل شده است. رابرت پیپ، کارشناس برجسته این حوزه، تأکید می کند: ما در دوره ای تاریخی از خشونت سیاسی قرار داریم و این خشونت، هم راست و هم چپ را به طور جدی هدف قرار داده است. البته نظرسنجی ها نشان می دهند اکثریت مردم آمریکا با خشونت سیاسی مخالف اند و آن را تهدیدی جدی علیه کشور می دانند. اما پژوهشگران در سال های اخیر روندهای نگران کننده ای را مشاهده کرده اند: افزایش میزان حمایت بخشی از افکار عمومی از خشونت سیاسی ؛ حتی در میان طیف های چپ گرا هشداری است که نمی توان نادیده گرفت.

دانا فیشر، استاد دانشگاه و پژوهشگر خشونت سیاسی می گوید: بر اساس تحقیقات تاریخی، تقریباً همیشه این جناح راست بوده که نقش اصلی را در افزایش حمایت از خشونت سیاسی ایفا کرده است ؛ روندی که در هشت سال اخیر هم ادامه داشته است. با این حال، او هشدار می دهد که در شرایط بازگشت احتمالی ترامپ به قدرت و افزایش بی اعتمادی عمومی به نهادها، این روند ممکن است به سمت چپ هم کشیده شود. فیشر و تیم پژوهشی اش امسال چندین تجمع اعتراضی بزرگ را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که حمایت از توسل به خشونت سیاسی در میان معترضان چپ گرا در حال افزایش است.

در تجمع دفاع از علم که ماه مارس در واشنگتن برگزار شد، 35 درصد از شرکت کنندگان گفتند باور دارند با توجه به اینکه اوضاع کاملاً از مسیر خارج شده، آمریکایی ها ممکن است مجبور شوند برای نجات کشور به خشونت متوسل شوند. این آمار نسبت به نظرسنجی های پیشین افزایش داشت. وضعیت در تجمع روز بدون پادشاهی در فیلادلفیا حتی هشداردهنده تر بود: 40 درصد از معترضان با این گزاره موافقت کردند. فیشر در جمع بندی گفت: هیچ شکی وجود ندارد که یک احساس رو به رشد وجود دارد؛ اینکه مشکلات کشور آن قدر ریشه ای و ساختاری است که دیگر دموکراسی نمی تواند ما را نجات دهد و خشونت سیاسی ممکن است ضروری باشد. این روند واقعاً هشداردهنده است.

مرکز پروژه شیکاگو برای امنیت و تهدیدات بیش از چهار سال است که به طور منظم افکار عمومی آمریکا درباره خشونت سیاسی را رصد می کند. تازه ترین نظرسنجی این مرکز در ماه مه، بالاترین سطح حمایت از خشونت سیاسی را تاکنون در هر دو جناح راست و چپ ثبت کرده است. رابرت پیپ، مدیر این مرکز می گوید: طبق یافته ها، 39 درصد از دموکرات ها معتقد بودند که استفاده از زور برای برکناری دونالد ترامپ از ریاست جمهوری قابل توجیه است. او توضیح می دهد که در 55 درصد موارد، وقتی مردم از اصطلاح استفاده از زور سخن می گویند، منظورشان ترور یا استفاده از نیروی مرگبار است. به گفته پیپ، این رقم واقعاً نگران کننده است.

از سوی دیگر، 24 درصد از جمهوری خواهان نیز گفته اند که توسل به ارتش آمریکا برای سرکوب معترضان دموکرات را موجه می دانند. پیپ تأکید می کند: این هم به همان اندازه تکان دهنده است، زیرا صحبت از ارتشی است که مرگبارترین نیروی نظامی روی زمین به شمار می رود. پیپ در جمع بندی هشدار می دهد: این داده ها نشان می دهند که حمایت از خشونت سیاسی در هر دو جناح به سطحی افراطی رسیده و امروز ده ها میلیون آمریکایی از چنین اقدامی حمایت می کنند. این یافته ها به طور مستقیم با افزایش واقعی خشونت های سیاسی که شاهد آن هستیم، همخوان است.

بر اساس یک مطالعه جدید از سوی مرکز پروژه شیکاگو برای امنیت و تهدیدات تهدیدهای ثبت شده علیه اعضای کنگره آمریکا در فاصله سال های 2001 تا 2024 که توسط وزارت دادگستری پیگیری شده اند، از سال 2017 به بعد پنج برابر افزایش یافته است. یافته ها نشان می دهد که هدف قرار گرفتن نمایندگان جمهوری خواه و دموکرات تقریباً برابر بوده و نسبت آن حدود 50-50 بوده است. رابرت پیپ در واکنش به سخنان جی.دی. ونس، درباره قتل چارلی کرک و خشونت سیاسی گفت که مایل است شخصاً او و تیمش را در جریان تحقیقات و داده های مرکز پروژه شیکاگو برای امنیت و تهدیدات قرار دهد. پیپ که از زمان حوادث 11 سپتامبر تاکنون به همه دولت های آمریکا از جمله دوره نخست ترامپ، در زمینه خشونت سیاسی مشاوره داده است، تأکید کرد که کشور به گفت وگوهای جامع تر و جدی تر در این زمینه نیاز دارد.

او هشدار داد که ایالات متحده در ماه های پیش رو ممکن است شاهد تبدیل اندوه، ترس و خشم در یک سو به خشونت بیشتر باشد و از خطر حملات تقلیدی سخن گفت. به گفته پیپ: یکی از بزرگ ترین تهدیدهای امروز، ورود به چرخه های مارپیچی خشونت است؛ جایی که هم راست و هم چپ درگیر خشونت بیشتر می شوند و اوضاع را برای همه بدتر می کنند. او در پایان خطاب به رهبران سیاسی و رسانه ای تأکید کرد: باید دمای فضا پایین آورده شود.