روز پنج شنبه امانوئل مکرون، رییس جمهور فرانسه در گفت و گویی با شبکه 12 تلویزیون اسراییل، در پاسخ به این سوال که آیا فکر می کنید بازگشت قطعنامه ها قطعی است؟ پاسخ داد: بله! اینگونه فکر می کنم. چرا که آخرین خبرهایی که از طرف ایرانی ها داریم نشان می دهد که آنها جدی نیستند.

به گزارش خبرآنلاین، ایوت کوپر، وزیر خارجه جدید انگلیس هم در پیامی پس از تماس تلفنی با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نوشت: ایران گام هایی برای جلوگیری از بازگشت تحریم ها برنداشته است و ما به اقدامات ملموس نیاز داریم.

به نظر می رسد که در یک هفته باقیمانده تا پایان مهلت تمدید قطعنامه 2231 و جلوگیری از اجرای اسنپ بک، تحول عمده ای در راه نباشد و عملا ایران و سه کشور اروپایی در مسیر توافقی برای تمدید مکانیسم به بن بست رسیده اند.

از یک سو مقام های اروپایی اعلام کرده اند که پیشنهاد ایران را در گفت و گو با وزرای خارجه سه کشور اروپایی کافی و رضایت بخش نمی دانند و از سوی دیگر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس تاکید می کند: از جانب جمهوری اسلامی ایران، ... طرحی معقول و قابل اجرا را به همتایان اروپایی ارائه دادم تا از وقوع بحرانی غیرضروری و قابل اجتناب در روزهای آینده جلوگیری شود.

لحن سید عباس عراقچی نشان می دهد که دیگر امیدی به مذاکرات با اروپایی ها وجود ندارد و آنها در تصمیم خود برای تحت فشار قرار دادن بیشتر ایران مصمم شده اند.

این موضع عراقچی نشان می دهد که فارغ از پیشنهادها و ابتکارهایی که ایران ارائه می دهد، کشورهای اروپایی مصمم به بازگرداندن تحریم های پیشین شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند و حاضر نیستند در مقابل ابتکارهایی برای حل و فصل مساله از طریق مذاکره کوتاه بیایند.

در این میان ادعای مکرون مبنی بر اینکه پیشنهاد عراقچی معقول بود، اما مقام های نظام ایران با آن مخالفت کرده اند با واکنش تند عراقچی مواجه شد.

عراقچی در واکنش به ادعای مکرون نوشت: با این حال، به جای آن که به محتوای این طرح پرداخته شود، ایران اکنون با مجموعه ای از بهانه ها و طفره روی های آشکار مواجه است؛ از جمله ادعای مضحکی مبنی بر اینکه وزارت امور خارجه نماینده تمام ساختار سیاسی کشور نیست. خوشحالم رییس جمهور مکرون اذعان کرده است که طرح پیشنهادی که ارائه داده ام معقول است. اما او و جامعه جهانی باید بدانند که من از حمایت کامل تمامی ارکان جمهوری اسلامی ایران، از جمله شورای عالی امنیت ملی کشور، برخوردارم.

سه کشور اروپایی در نامه ای که 6 شهریور ماه به رییس شورای امنیت ارسال کردند، خواستار فعال سازی مکانیسم اسنپ بک یا ماشه بر اساس برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد شدند.

بر اساس این ساز و کار اگر در طول 30 روز (تا 5 مهر مصادف با 27 سپتامبر) قطعنامه ای برای تعیین تکلیف 6 قطعنامه تعلیق شده شورای امنیت علیه ایران طی سال های 1386 تا 1390 به تصویب شورای نرسد، این قطعنامه ها مجددا برقرار خواهند شد.

با اظهار نظر اخیر رییس جمهور فرانسه مبنی بر قطعی شدن بازگشت قطعنامه ها، به نظر می رسد که مذاکرات ایران و اروپا برای استمرار تعلیق قطعنامه ها به نتیجه نرسیده است.

با این اوصاف باید منتظر که اگر در سفر رییس جمهور و وزیر امور خارجه به نیویورک اتفاق خارق العاده ای رخ ندهد، روز 5 مهر، تمام قطعنامه های تحریمی پیشین شورای امنیت تحت فصل هفتم منشور ملل متحد علیه ایران، پس از 10 سال مجددا اجرایی شوند.

امروز قرار است که کره جنوبی، به عنوان رییس دوره ای شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه ای را برای تمدید تعلیق قطعنامه ها و استمرار اعتبار قطعنامه 2231 در اختیار اعضای شورا قرار دهد. با توجه به موضع سه کشور اروپایی از میان آنها انگلیس و فرانسه عضو دائم شورای هستند و مواضعی که مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا در خصوص تشویق بازگشت قطعنامه های اتخاذ کرده است، به نظر می رسد که این قطعنامه هیچ شانسی برای موفقیت نداشته باشد و حتی در صورت رای اکثریت (9 رای از میان 15 رای اعضای شورای امنیت) از سوی انگلیس، فرانسه و آمریکا وتو شود.

سید عباس عراقچی از اعضای شورای امنیت خواسته است تا به این قطعنامه رای مثبت دهند و در پیام خود می نویسد: اکنون زمان آن فرا رسیده که شورای امنیت سازمان ملل وارد عمل شود و دیپلماسی را جایگزین تقابل سازد. خطر در بالاترین حد خود قرار دارد.

کوروش احمدی، دیپلمات بازنشسته در یادداشتی در توضیح وضعیت قطعنامه امروز می نویسد: آنچه که در مورد پیش نویس قطعنامه فردا مهم است این است که آیا 9 رای مثبت لازم برای تصویب شدن را خواهد آورد یا خیر. اگر 9 رای مثبت را بیاورد به این معنی خواهد بود که اکثریت اعضای شورای امنیت موافق ادامه ملغی بودن 6 قطعنامه ضد ایرانی هستند. در این صورت، رای منفیِ حداقل یک عضو دائمی که به معنی وتو است، برای شکست قطعنامه لازم خواهد بود. اگر پیش نویس 9 رای مثبت را بیاورد یک پیروزی اخلاقی و حیثیتی برای ایران خواهد بود و به این معنی خواهد بود که جامعه بین المللی مخالف بازگشت قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران است و تنها با حربه وتو از تصویب قطعنامه جلوگیری شده است. اما اگر 9 رای را نیاورد 3 عضو دائمی نیاز به وتو نخواهند داشت و بدون وتو پیش نویس تصویب نخواهد شد.

این دیپلمات پیشین ادامه می دهد: با نگاهی به لیست اعضای کنونی شورای امنیت (الجزایر، چین، دانمارک، فرانسه، یونان، گویان، پاکستان، پاناما، کره جنوبی، فدراسیون روسیه، سیرالئون، اسلوونی، سومالی، بریتانیا و آمریکا) مشکل می توان احتمال داد که 9 کشور از بین آنها به پیش نویس رای مثبت بدهند.

با توجه به جمیع جهات به نظر می رسد که به احتمال زیاد، پیش نویس قطعنامه پیشنهادی کره جنوبی به عنوان رییس دوره ای شورای امنیت با شکست مواجه شود و در یک هفته باقی مانده تا مهلت اجرای مکانیسم ماشه، زمان به سرعت برای رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک عبور کند.

شواهد نشان می دهد که در تهران مقام ها در حال آماده سازی شرایط برای بازگشت قطعنامه ها هستند و مقام های بلندپایه امنیتی و سیاست خارجی، جلساتی را برای آماده سازی ذهن تجار و بازرگانان ایرانی برای مواجهه با شرایط جدید پس از بازگشت قطعنامه های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل برنامه ریزی کرده اند.

در طول هفته های گذشته نیز مقام های ایرانی از جمله وزیر امور خارجه و سخنگوی وزارت امور خارجه، به صورت مکرر تاکید کرده اند که بازگشت قطعنامه های پیشین اثرهای اقتصادی جدی بر جا نخواهد گذاشت و تحریم های سختگیرانه تری نسبت به آنچه در حال حاضر وجود دارد، ایجاد نخواهد کرد.

با این حال بازگشت ایران به فصل هفتم منشور ملل متحد و ادعای اینکه ایران تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی است، هم از لحاظ حیثیتی و پرستیژ و هم از لحاظ افکار عمومی باعث ایجاد مشکل خواهد شد و نگرانی ها از تشدید تنش ها از جمله احتمال وقوع اقدام های جدید نظامی را تشدید خواهد کرد.

روزگاری از تعلیق قطعنامه های 6گانه شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان بزرگ ترین دستاورد برجام یاد می شد که توانسته است ایران را از تحت فصل هفتم منشور ملل متحد، حتی بدون یک روز اجرای قطعنامه ها خارج کند.

امروز امید ایران به تعداد کشورهایی است که به قطعنامه تمدید رای مثبت می دهند و در عین حال تهران بیش از پیش به حمایت روسیه و چین دل بسته است که اقدام اروپایی ها را غیرمشروع توصیف کردند و رسما اعلام کردند که بازگشت قطعنامه ها را نمی پذیرند.

با توجه به موضع روسیه و چین، پس از 5 مهر یک اختلاف نظر حقوقی عمیق در شورای امنیت سازمان ملل متحد شکل می گیرد که در قالب آن طرف های غربی معتقد هستند 6 قطعنامه پیشین علیه ایران اجرایی شده است، در حالیکه روسیه و چین و تعدادی انگشت شماری کشورهای دیگر معتقدند که این اقدام غیرمشروع و فاقد اعتبار است.

مقام های ایرانی معتقدند که اروپایی ها با استفاده از اهرم اسنپ بک خواهان گرفتن حداکثر امتیازهای ممکن از ایران هستند و قصدی برای کوتاه آمدن در مقابل راهکارهایی که منافع ایران را هم تامین کند ندارد.

با این حال هنر دیپلمات ها این است که حتی در شرایط سختی که طرف مقابل احساس اقتدار و دست بالا در مذاکرات دارد، بتواند به راهکاری مرضی الطرفین برسد.

مسعود پزشکیان و سید عباس عراقچی، هفته آینده را در نیویورک در میان رهبران و دیپلمات های ارشد جهانی می گذارنند، شاید این فرصت یک هفته ای، فرصتی باشد تا بتوان با ابتکارها و راهکارهای خلاقانه جلوی بازگشت قطعنامه های پیشین شورای امنیت را تا پیش از 5 مهر گرفت.

عراقچی در این مورد اظهار خوش بینی کرده است و نوشته است: راهی برای حرکت به جلو وجود دارد، اما ایران نمی تواند تنها بازیگری باشد که مسئولیت اقدام را بر دوش می کشد.

اگر دیپلمات های ایران تمام تلاش خود را انجام دهند و در این مسیر موفق نشوند، دست کم برای اینکه توپ شکست مذاکرات در زمین ایران باقی نماند، جمهوری اسلامی ایران باید شفاف اعلام کند که چه پیشنهادهایی را در اختیار اروپایی ها قرار داده است و آنها چرا این پیشنهادها را نپذیرفته اند.

کایا کالاس، نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، خواسته های طرف اروپایی را اینگونه بیان کرده است: پنجره یافتن راه حل دیپلماتیک برای مسئله هسته ای ایران به سرعت در حال بسته شدن است؛ تنها چند هفته تا اعمال مجدد تحریم های بین المللی باقی مانده. ایران باید گام های معتبری برای پاسخگویی به خواسته های فرانسه، بریتانیا و آلمان بردارد و این به معنای نشان دادن همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی و اجازه دادن به بازرسی از تمامی سایت های هسته ای بدون تأخیر است.

ایران باید به صورت شفاف اعلام کند که تا چه اندازه حاضر به همکاری با سه کشور اروپایی در این حوزه ها شده است و آیا علی رغم پیشنهاد ایران در خصوص همکاری در این حوزه ها، اروپایی ها باز هم حاضر به کوتاه آمدن نشده اند، یا نه!