تخت جمشید، یادگار هخامنشیان در دشت مرودشت فارس، یکی از شاخص ترین مجموعه های سنگی جهان است که با نقش های برجسته خود، شکوه سیاسی، مذهبی و فرهنگی ایران باستان را روایت می کند.

با وجود ارزش جهانی این اثر، عوامل گوناگونی در گذر زمان سبب آسیب و فرسایش آن شده اند. نخستین تهدیدها از دل طبیعت برخاسته اند؛ باد، باران و تغییرات دمایی پیوسته موجب تخریب تدریجی سنگ ها شده و شرایط را برای رشد گلسنگ ها و خزه ها فراهم کرده اند، این گلسنگ ها به مرور سطح و بافت سنگ ها را سست کرده و موجب پوسته پوسته شدن و از بین رفتن نقوش می شوند. همچنین حضور جانوران خزنده در شکاف ها، خود به عاملی دیگر در فرسایش تبدیل شده اند.

از سوی دیگر، فعالیت های انسانی نیز سهم چشمگیری در این روند داشته اند، برخی بازدیدکنندگان، چه در گذشته و چه امروز، گاه بدون آگاهی از ارزش این میراث، با نوشتن یادگاری یا ایجاد خراش بر سنگ ها، ناخواسته به آن آسیب رسانده اند.

هر چند تلاش هایی که برای مرمت و حفاظت از مجموعه تخت جمشید صورت گرفته، با نیت پاسداری از تخت جمشید همراه بوده، اما گاه به دلیل محدودیت های علمی و فنیِ زمان خود، که شاهد نداشتن تقارن و جا ماندن تصاویر در سنگ نگاره ها هستیم نتوانسته اند به بهترین نتیجه دست یابند. با وجود تلاش های مستمر کارشناسان، باستان شناسان و مرمت گران، تخریب های ناشی از عوامل طبیعی و انسانی همچنان بر این مجموعه اثر می گذارد. این تجربه ها نشان می دهند که مراقبت و توجه مستمر، همراه با آگاهی عمومی، ضروری ترین ابزار حفظ این میراث جهانی است.

عامل مهم و نگران کننده دیگر، شکاف هایی است که بر سطح قسمت هایی از این مجموعه ایجاد شده است. پژوهش ها نشان می دهد که این شکاف ها ارتباط مستقیمی با زمین های کشاورزی اطراف تخت جمشید دارند. نفوذ آب های ناشی از آبیاری مزارع، سطح ایستایی منطقه را بالا برده و به تدریج ساختار سنگ ها را تحت تأثیر قرار داده است. این امر خطری جدی برای پایداری بنا محسوب می شود. بنابراین، حفاظت از تخت جمشید نیازمند اقداماتی علمی، پایدار و بین المللی است. تنها از طریق همکاری میان متخصصان مرمت، مدیران میراث فرهنگی و همچنین ارتقای فرهنگ عمومی در میان گردشگران می توان این گنجینه ارزشمند را برای آیندگان محفوظ نگاه داشت.