کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایرانی، درباره نقش و تاثیر اجرای توافق ایران و آژانس بر توقف اسنپ بک از سوی اروپایی ها توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش ایسنا، کوروش احمدی گفت: طبعا دو طرف می توانند به توافقی در این رابطه برسند، اما باید دید که آن ها تا چه حد مایل به نشان دادن انعطاف هستند. انعطاف مدنظر اروپا از سوی ایران این است که ایران با آژانس همکاری کند و تکلیف ذخایر اورانیوم غنی شده در سطوح مختلف را مشخص کند و برای بازرسی از سایت ها در همین زمان کم تا پایان دوره 30 روزه اسنپ بک موافقت کند. مساله دیگر پذیرش مذاکره مستقیم با آمریکا از سوی ایران برای رسیدن به یک توافق جدید است که با توجه به مواضع ایران، بعید به نظر می رسد ایران آماده چنین انعطافی باشد.

وی با اشاره به بیانیه سه کشور اروپایی در نشست شورای حکام آژانس در هفته گذشته درباره ایران اظهار کرد: این بیانیه نیز نشان داد که مواضع اروپا همچنان در قبال ایران سخت گیرانه است. در این بیانیه گفته شده که همکاری با آژانس باید فوری و بلافاصله انجام شود، در حالی که ایران گفته است اول باید وضعیت سایت های هسته ای را به لحاظ امنیتی و زیست محیطی بررسی کند و بعد گزارشی از وضعیت سایت ها تهیه و به شورای عالی امنیت ملی ارائه کند و بعد از آن گزارش لازم را در اختیار آژانس قرار دهد.

طبعا بعید است که چنین کاری بتواند در زمان باقی مانده تا 28 سپتامبر (8 مهر) نهایی شود، چرا که یک پروسه دو سه ماهه را باید برای آن در نظر گرفت. اروپایی ها هم چنین در رابطه با مذاکرات میان ایران و آمریکا نیز خواستار انجام این کار بدون فوت وقت و قید و شرط هستند. در این رابطه نیز ایران گفته است که آمادگی مذاکره با آمریکا را دارد اما در مورد جزییات آن صحبتی نشنیده ایم.

احمدی با بیان اینکه مساله زمان در دستیابی به هرگونه توافق و عبور از شرایط کنونی، بسیار مهم و اثرگذار است، گفت: در فاصله اندک باقی مانده تا بازگشت قطعنامه های قبلی، باید دید تا چه حد دو طرف حاضر به انعطاف برای رسیدن به یک راه حل میانه هستند. در همین رابطه، محدودیت زمانی تا رسیدن به سررسید قطعنامه 2231 یعنی 18 اکتبر (26 مهر) هم مهم است. طرف غربی بسیار جدی است که این سررسید بدون تمدید آن یا بدون نهایی شدن اسنپ بک و بازگشت 6 قطعنامه شورای امنیت، علیه ایران رد نشود.

این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که تلاش ایران برای جلوگیری از اسنپ بک در این مدت را چطور ارزیابی می کنید؟ اظهار کرد: در چند ماه گذشته تحرک، ابتکار و تلاش خاصی که هدف آن به طور مشخص جلوگیری از فعال شدن اسنپ بک یا جلوگیری از نهایی شدن آن باشد، از ناحیه مقامات خودمان ندیده ایم و به نظر می رسد در این حوزه تمایلی به اقدامی جدی وجود ندارد. مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیر خود با اعضای هیات دولت تأکید کردند که برای غلبه بر حالت نه جنگ نه صلح که دشمن قصد تحمیل دارد، نباید منتظر تحولات بیرونی بود .

این بیانات را برخی تفسیر به این کرده اند که در ارتباط با مذاکرات و برنامه هسته ای قرار نیست تحولی فوری شکل بگیرد و مشکلات داخلی را باید با تکیه بر توان داخلی حل و فصل کرد.

این دیپلمات پیشین کشورمان در پاسخ به اینکه اجرای توافق ایران و آژانس که در قاهره امضا شد، تا قبل از 28 سپتامبر از جمله در رابطه با بازگشت بازرس ها و ارائه گزارش فنی درباره سایت های هسته ای، می تواند نظر اروپا را برای دست برداشتن از اسنپ بک تامین کند؟ گفت: مساله دو چیز است؛ اول محدودیت زمان و دیگری شرایط سه گانه ای که طرف اروپایی برای بازگشت از تصمیم اسنپ بک قرار داده است. مساله این است که حتی اگر طرف اروپایی و آژانس انعطاف نشان دهند و یک شروع خوبی را شاهد باشیم و ایران هم گزارش خود را به آژانس دهد و بازرسی هایی هم امکان پذیر شود و مذاکرات ایران و آمریکا هم به نحوی آغاز شود، باز هم مشکل ضییق وقت و محدودیت زمان وجود دارد و ممکن است مسئله ساز شود.

احمدی ادامه داد: اگر اروپا نامه ای مطابق بند 13 قطعنامه 2231 به شورای امنیت بنویسد و بگوید مشکلی که در ارتباط با تخلف ایران مطرح کرده بود، حل شده و در نتیجه اسنپ بک متوقف شود، در آن صورت تکلیف قطعنامه 2231 چه می شود؟ آیا اروپا به لغو کامل قطعنامه رضایت می دهد؟ چراکه اگر اقدامی در مورد آن انجام نشود (نهایی شدن اسنپ بک یا تمدید سررسید) این قطعنامه در 18 اکتبر مختومه خواهد شد.

اگر بخواهند قطعنامه 2231 را تمدید کنند، مثلا برای 6 ماه، در آن صورت آمریکا با حق وتو می تواند مسئله ساز شود. اروپا احتمالا خواهد خواست که تمدید قطعنامه 2231 قبل از توقف روند 30 روزه اسنپ بک انجام شود و پس از آن نامه اروپا برای توقف روند اسنپ بک ارسال شود. به عبارتی رفع این چالش نیازمند این است که در مهلت باقی مانده تا 28 سپتامبر اختلافات میان ایران و اروپا رفع شود و با توجه به مواضع ایران و نیز بیانیه اخیر سه کشور در آژانس بعید است روند به سمت حل و فصل این موضوع برود؛ شرایط الان بسیار پیچیده و پر ریسک شده است.

این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این پرسش که چرا یکی از شروط اروپا، درخواست برای مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا است؟ گفت: از 20 سال پیش تاکنون مشکل اصلی در رابطه با مساله هسته ای بین ایران و آمریکا مطرح شده اند. در این میان تنها توافقی که به نتیجه رسید، توافقی بود که در اثر مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا در مورد برجام به دست آمد. مذاکراتی که از طریق کشورهای ثالث به دست آمده در نهایت به نتیجه نرسیده است.

تجربه سال ها مذاکرات نشان داد که واسطه ها کارکرد مناسبی نتوانسته اند داشته باشند و کار پیش نرفته است. اساسا نحوه مذاکرات غیر مستقیم را طرف آمریکایی توهین به خود می داند. شاید چند جلسه با واسطه بتوان مذاکراتی برگزار کرد، اما مساله آن قدر به لحاظ فنی و سیاسی پیچیده است که واسطه ها یا به عبارتی میانجی ها، پیچیدگی بحث را درک نمی کنند و معلوم نیست مطالب قابل انتقال به نحوی دقیق و درست به طرف دیگر منعکس شده یا خیر.

حتی ساختار 1+5 هم در مقاطعی خواست ایران بود وگرنه چین و روسیه و دیگران دخالتی در این مباحث نداشتند. بنابراین اگر ایران با آمریکا به توافق برسد، اروپا هم از آن تبعیت می کند. معتقدم دیگر شرایط و تحولات به گونه ای نیست که بخواهیم درگیر واسطه ها شویم.

وی در پاسخ به اینکه با این شرایط توقف اسنپ بک غیر ممکن است؟ گفت: به احتمال زیاد اسنپ بک فعال خواهد شد؛ چرا که هم شرایط ایران و اروپا نشانی از همراهی ندارد و هم زمان برای توقف اسنپ بک کافی نیست.