بهمیی و گچساران در کهگیلویه و بویراحمد، هویزه در خوزستان، ایلام در غرب عسلویه و نخل تقی و شهرهای کوچک اطراف صنایع نفت و گاز بوشهر در سایه فعالیت های سنگین نفت، گاز و پتروشیمی با آلودگی مزمن هوا روبه رو هستند. این در حالی است که توجه رسانه ها و پایش های رسمی بیشتر بر کلانشهرها و مراکز جمعیتی متمرکز است و صدای شهرهای دورافتاده کمتر شنیده می شود.

به گزارش همشهری آنلاین، به گفته ساکنان محلی، حضور صنایع نفت و پتروشیمی کیفیت هوا را به شدت کاهش داده و مشکلاتی همچون بیماری های قلبی و تنفسی، آلرژی و حتی برخی بیماری های ناشناخته را افزایش داده است.

یک فعال رسانه ای و محیط زیست در بوشهر در این باره می گوید: تمرکز شدید صنایع نفت و گاز در جنوب استان به ویژه عسلویه و شهرهای اطراف، زندگی مردم را به طور جدی تحت تاثیر قرار داده است.

محمدرضا برازجانی می افزاید: در عسلویه و نخل تقی، نفس کشیدن عادی برای خیلی ها به یک چالش روزانه تبدیل شده است. گرد و غبار کانون های بحرانی خارجی همراه با آلاینده های شیمیایی و گازی، هوایی تولید کرده که به طور مستقیم سلامت مردم را تهدید می کند. مردم بارها اعتراض کرده اند، گزارش های محلی منتشر شده، اما در سطح ملی صدای این مناطق شنیده نمی شود.

او با اشاره به اینکه نبود آمار دقیق و پایش شفاف، دست مسئولان و رسانه های محلی را برای واکنش بسته است، می گوید: وقتی داده ای وجود ندارد یا محرمانه باقی می ماند، نه مردم می توانند فشار بیاورند، نه خبرنگاران ابزار کافی برای پیگیری دارند. به همین دلیل این بحران در سایه می ماند. همه درباره آلودگی کلانشهرها و شهرهای پرجمعیت می نویسند، اما چه کسی به عسلویه یا گچساران توجه می کند؟

این فعال رسانه ای بوشهری درباره وضعیت واقعی ساکنان مناطق نفتی اضافه می کند: هر دولتی که روی کار می آید، وعده خاموشی فلرهای نفتی در عسلویه را می دهد، اما نه تنها هیچ فلری خاموش نمی شود، بلکه تعداد آن ها روزبه روز افزایش پیدا می کند. تقریبا روزی نیست که آسمان عسلویه و شهرهای اطراف ابری از آلاینده ها نباشد. مطالعات بهداشت محیط به ندرت به رسانه ها راه پیدا می کند و شواهد اولیه نشان می دهد که فلزات سنگین موجود در هوا مانع اهدا خون توسط ساکنان شده و احتمال ناهنجاری های مادرزادی هم وجود دارد، هرچند هنوز بررسی جامعی صورت نگرفته و داده های رسمی منتشر نمی شود، اما این موضوع می تواند مورد بررسی قرار گیرد.

او با اشاره به تبعیض میان کارکنان این صنایع و مردم محلی توضیح می دهد: بسیاری از کارکنان صنایع نفت و گاز، خانه های سازمانی خود را در شهر جم، 90 کیلومتر دورتر و منطقه ای خوش آب وهوا مستقر کرده اند، در حالی که ساکنان عسلویه و نخل تقی تحت تاثیر آلاینده ها قرار دارند. اعتبارات مسئولیت اجتماعی صنایع نفت و گاز نیز ناعادلانه توزیع می شود و شهرهایی که حتی در حریم صنایع قرار ندارند، مانند پارسیان، لامرد و لارو، از مزایای آن بهره می برند، در حالی که ساکنان مناطق آلوده سهمی ندارند.

برازجانی اضافه می کند: در دولت سیزدهم، محمدی زاده، استاندار وقت بوشهر اعلام کرد که 1377 میلیارد تومان از محل مسئولیت های اجتماعی جذب و توزیع شده، اما مشخص نیست این منابع دقیقا چگونه و کجا هزینه شده است. این وضعیت نشان می دهد که منابع مالی مسئولیت های اجتماعی بیشتر جنبه نمایشی و صدقه ای برای استان دارد، در حالی که می توان این منابع را در قالب بودجه سالانه استان پیش بینی و با امکان نظارت و شفافیت بیشتری تخصیص داد.

برازجانی تاکید می کند: پیامدهای این آلودگی تنها به مشکلات تنفسی محدود نمی شود. افزایش آلرژی، سرفه های مزمن و حتی بیماری های قلبی در میان مردم مشهود است. پزشکان و رسانه های محلی بارها هشدار داده اند اما وقتی این هشدارها در سطح ملی بازتاب پیدا نمی کند، مسئله در حد گزارش های پراکنده باقی می ماند. این در حالی است که کودکان و سالمندان بیشترین آسیب را می بینند.

کارشناسان محیط زیست هشدار می دهند که ادامه این روند، تهدیدی جدی برای سلامت مردم و پایداری محیط زیست است. به باور آنان، پایش مستمر، اطلاع رسانی شفاف و نگاه ملی به بحران آلودگی در شهرهای کوچک و دورافتاده، تنها راهی است که می تواند سکوت سنگین این بحران را بشکند.

محمدرضا جاویدی، کارشناس مستقل هواشناسی در این باره می گوید: نبود پایش مستمر و اطلاع رسانی محدود باعث شده که مردم و مسئولان خطر واقعی را درک نکنند و فرصت اقدام فوری از دست برود.

او در بخش دیگری از صحبت هایش هشدار می دهد: وقتی سوزاندن گازهای همراه نفت (فلرینگ) در مقیاس وسیع انجام می شود، حجم زیادی از گازهای آلاینده وارد جو می شود که آثار آن فقط محدود به همان منطقه نیست، بلکه می تواند تا چندین کیلومتر جابه جا شود. این یعنی اگر ساکنان شهرهای کوچک مستقر در حریم صنایع آلاینده، قربانیان مستقیم باشند، سلامت شهرهای بزرگ تر هم در معرض تهدید قرار می گیرد و آلودگی هوا مرز جغرافیایی نمی شناسد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد، نیز ضمن تایید مهجور ماندن این مناطق، آلودگی هوای بهمیی، گچساران و دهدشت را ناشی از فعالیت های نفت و گاز و سوزاندن گازهای همراه نفت می داند و می گوید: این دو شهرستان جزو مناطق نفت خیز کشور هستند و فرسودگی خطوط انتقال و سوزاندن گازهای همراه، هوا، خاک و آب را آلوده می کند.

عبدال دیانتی نسب می افزاید: نوسازی خطوط نفت و گاز، جمع آوری گازهای همراه (فلرینگ)، گسترش فضای سبز و ایجاد کمربند سبز در اطراف شهرها می تواند بخشی از مشکلات را کاهش دهد.

او همچنین می گوید: اخیرا مجوزی صادر شد تا گازهای همراه نفت از گچساران به بیدبلند بهبهان هدایت و در آنجا استفاده شود. اگر از فناوری های نوین استفاده شود و از سوزاندن این گازها جلوگیری کنیم، بسیاری از مشکلات محیط زیستی برطرف خواهد شد.

ساکنان شهرهای کوچک نفت خیز ایران سال هاست در سکوت، تاوان توسعه ای را می پردازند که سهمی از آن ندارند. در حالی که آمار و داده های آلودگی همچنان محرمانه می ماند، مردم عسلویه، گچساران، بهمیی، دهشت و هویزه و دیگر شهرهای کوچک و مهجور هر روز بهای سهل انگاری ها را می دهند. بی توجهی به این شهرها یعنی پذیرفتن تداوم وضعیتی که سلامت و کیفیت زندگی مردم را هر روز فرسوده تر می کند. در غیاب توجه ملی و برنامه های جدی این مناطق همچنان در سکوت، بار سنگین آلودگی را به دوش خواهند می کشند.