محمدرضا جوادی یگانه که از 26 شهریور سال گذشته ریاست مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری را برعهده گرفته و بنابر اقتضای وظایفش نشست وبرخاست بیشتری با دولتی ها و سیاسیون پیدا کرده، پیش و بیش از اینکه در فضای سیاسی مطرح باشد یا در گردهمایی های دوره ای و مناسبتی خاص این فضا دیده شود، در دانشگاه جای پای محکمی دارد و مقالات و کتاب هایش مشتری هایی میان پژوهشگران یا دانشجویانی در حوزه علوم اجتماعی پیدا می کند.

به گزارش ایسنا، گاهی نظراتش با واکنش های مخالف و موافق جدی تری مواجه می شود، مخصوصاً اگر مثل سال های 97 تا 1400 مسئولیتی هم به او سپرده باشند؛ آن زمان در مسند معاون اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران دستور حذف حاجی فیروز با چهره سیاه از برنامه های نوروزی پایتخت را داده بود. اقدامی برای جلوگیری از سؤبرداشت های نژادی و مرتبط با دغدغه هایی که جوادی یگانه امروز در مواجهه با افغان ستیزی دنبال و ضرورت سامان دهی اتباع خارجی غیرقانونی را از تقبیح برخورد نژادپرستانه با آنان تفکیک می کند.

دوره حضورش در معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نشان داد اگر امکانش فراهم باشد قائلِ به کاربستن دیدگاه های جامعه شناختی در نظام تصمیم گیری ها و خارج کردنشان از چارچوب ژورنال ها یا قفسه کتابخانه هاست. یک سال پیش هم وقتی به ریاست مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری منصوب شد، برنامه اصلی اش را آماده سازی زیرساخت های مطالعاتی و پژوهشی این مرکز باهدف تسهیل در رسیدگی به درخواست ها و شکواییه های مردم با عنایت به شأن آنان اعلام کرد.

اوو پس از یک سال، امروز از پیشبرد این هدف با ایجاد تغییر در رویکرد مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری خبر داد: ما مسیر را تغییر دادیم و در این تغییرات، وظیفه مرکز ارتباطات مردمی احصای مشکلات و مسائل مردم و اطلاع رسانی آن به رییس جمهوری و دولت است.

به گفته جوادی یگانه با تغییر مسیر مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری قرار است تاکید عمدتاً بر مسائل و مشکلات متعددی باشد که حل آن ها خیر جمعی محسوب می شود و نفعش به بیش از یک نفر می رسد: فضای رایج این است که نامه ای احساسی بنویسید و در آن تقاضای مثلاً دوچرخه و مواردی نظیر آن بدهید، در حالی که در این فضا وقتی به یک نفر در یک کلاس دوچرخه می دهید، آن یک نفر خوشحال می شود ولی همه دیگرانی که در آن کلاس هستند از این تبعیض ناراضی می شوند که چرا دوچرخه ای به ما داده نشده؟ ما نمی توانیم به همه کشور دوچرخه بدهیم.

بخش نخست گفت وگو با محمدرضا جوادی یگانه را در ادامه می خوانید:

رییس مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری در پاسخ به پرسشی درباره فعالیت های مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری در دولت چهاردهم، اظهار کرد: مرکز ارتباطات مردمی هم از قبل از انقلاب در نخست وزیری و هم از بعد از انقلاب به عنوان اداره کل رسیدگی به شکایات فعال بوده و در سال 87 به مرکز ارتباطات مردمی تبدیل شده که تمرکزش بر سفرهای استانی رییس جمهوری بود که در دوره ای بسیار زیاد برگزار می شد.

در آن دوره اصرار بر این بوده که مردم به استقبال بیایند و همراه ماشین رییس جمهوری حرکت کنند. بخشی از این فرایند هم رسیدگی به تقاضاهای مردم بوده که عمدتاً تقاضاهای شخصی از جمله اشتغال، درخواست کمک و وام را شامل می شده و مرکز هم در حد اراده سیاسی دولت و توانش به بسیاری از آن ها رسیدگی می کرده است.

وی یادآور شد: از سال 87-88 تا الان سامانه الکترونیکی دولت و مردم یا سامانه 111 برقرار است که حدود 20 میلیون تماس، پیام و نامه از 15 میلیون کد ملی را ثبت کرده و از این میزان بیش از 19 میلیون، درخواست های شخصی است و عمده اقدامی که در این مرکز انجام می شده رسیدگی به درخواست های شخصی بوده است. در ابتدای دولت چهاردهم، رییس جمهوری و مجموعه نهاد ریاست جمهوری اصرار داشتند این روند عادلانه نیست که مردم را با این وعده که کمکی به آنان می کنید به خیابان بکشانید یا اینکه صرفاً به افرادی که حاضرند تقاضا بدهند، کمک کنید.

یعنی اگر چنین امکانی در کشور وجود دارد باید در اختیار همه باشد. بعضی که نمی توانند از روستاها به شهر بیایند حقشان ضایع می شود و بعضی که اصولاً اهل درخواست نیستند نیز به حق خود نمی رسند، ضمن اینکه اصولاً چرا باید رسیدگی به درخواست ها به دیدار با رییس جمهوری و استقبال از او منوط شود؟

جوادی یگانه با بیان اینکه ما تلاش کردیم رویکرد قبلی مرکز ارتباطات مردمی را تغییر دهیم، تصریح کرد: باوجود اینکه تغییر رویه به دلیل رواجش در سطح کشور بسیار دشوار خواهد بود ولی ما اولویت مان این نیست به درخواست های شخصی رسیدگی کنیم؛ حتماً مشکل وجود دارد و حتماً وظیفه دولت رسیدگی به مشکلات است اما رسیدگی فردی به تک تک مردم ممکن نیست.

فضای رایج این است که نامه ای احساسی بنویسید و در آن تقاضای مثلاً لپ تاپ یا دوچرخه و مواردی نظیر آن بدهید، در حالی که در این فضا وقتی به یک نفر در یک کلاس یا در یک کوچه دوچرخه می دهید، آن یک نفر خوشحال می شود ولی همه دیگرانی که در آن کوچه یا کلاس هستند از این تبعیض ناراضی می شوند که چرا دوچرخه ای به ما داده نشده؟ ما هم نمی توانیم به همه کشور دوچرخه بدهیم یا کمک کنیم و پول پرداخت کنیم؛ عملاً چنین امکانی وجود ندارد؛ توزیع باید عادلانه باشد و در اختیار همه قرار گیرد.

رییس مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری یادآور شد: رییس جمهوری از ابتدا اصرار داشته سفرهایش با حداقل تشریفات و هزینه و با حداقل همراهانی که از تهران عازم می شوند همراه باشد و این رویکردهای دور از عدالت هم کمتر انجام شود. بر همین اساس ما مسیر را تغییر دادیم و در این تغییرات، وظیفه مرکز ارتباطات مردمی احصای مشکلات و مسائل مردم و اطلاع رسانی آن به رییس جمهوری و دولت است.

قبل از هر سفر استانی رییس جمهوری نظرسنجی انجام می دهیم که عمدتاً از سوی ایسپا انجام می شود و یافته هایش که شامل مسائل و مشکلات و نیز اولویت های استان و در ضمن میزان رضایت مردم از عملکرد امام جمعه، نمایندگان استان در مجلس، استاندار و شهرداران است به اطلاع رییس جمهوری می رسد. بخشی از تصمیمات سفر بر پایه نظرسنجی است و روز پیش از سفر - که قبل از این فضای اخیر معمولاً عصر چهارشنبه ها بود - در هیئت دولت هم توضیح داده می شود تا همه اجزای دولت متوجه مسائل استان باشند.

وی با بیان اینکه رویکرد کلی مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری بر ارجاع تقاضاها به نهادهای حمایتی تغییر یافته، ادامه داد: کلیت کار مرکز بر دریافت سریعتر مشکلات کشور قرار دارد و در این میسر اگر پیشنهاد یا ایده ای بتوانیم بگیریم که کمکی برای اداره کشور باشد، استقبال می کنیم. در اسفند 1403 با همکاری ایسپا، جمع آوری داده هایی در زمینه خدماتی که دستگاه های دولتی به مردم ارائه می دهند را از خود دستگاه ها گرفتیم و به حدود 85 - 86 خدمت رسیدیم و از مردم خواستیم میزان رضایتشان از این موارد خدمت رسانی را اعلام کنند که بخشی از ارزیابی عملکرد وزارتخانه ها و دستگاه اجرایی براساس همین نظر مردم انجام و چندهفته پیش در هیئت دولت ارائه شد.

مشاور اجتماعی رییس جمهوری با تاکید بر اینکه رضایتمندی مردم یکی از شرط های اصلی ارزیابی عملکرد دستگاه هاست، افزود: برای آگاهی از میزان رضایتمندی مردم هم نظرسنجی انجام می شود و هم سامانه 111، ارسال نامه و برگزاری تجمع یا دریافت درخواست ها در دیدارها و سفرهای رییس جمهوری، ورودی هایی است که می توانیم از نظرات مردم مطلع بشیم؛ سامانه 111 در استانداری ها هم مستقر است و همزمان هم دولت و هم اجزایش در استان ها به این فضا دسترسی دارند.

جوادی یگانه با ارائه آمار دریافت پیام های مردمی در مرکز ارتباطات ریاست جمهوری طی یک سال اخیر، اظهار کرد: در یک سال گذشته 815 هزار پیام از مردم ثبت شده که از این میزان 397 هزار مورد در پردیس حکومتی و 418 هزار مورد در سفرهای استانی ثبت شده است. از این میزان در پردیس حکومتی 213 هزار مورد در وبسایت ثبت شده، 200 مورد تجمع انجام شده است.

پیام هایی که در ساعات بعد از تعطیلی و شبانه ثبت شده 22 هزار مورد بوده، 32 هزار نفر هم حضوری به مرکز پذیرش مراجعه کردند که هم مشاوره انجام می شود و هم نمایندگان دستگاه هایی که پرمراجعه هستند از جمله تامین اجتماعی، وزارت بهداشت و سازمان نظام وظیفه در مرکز نماینده دارند و خود دستگاه ها پاسخ مردم را می دهند.

رییس مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری یادآور شد: در سفرهای استانی از مجموع 397 هزار مورد، 80 درصد درخواست شخصی است و میزان مطالبات عمومی از جمله شکایت یا گزارش عملکرد دستگاه ها بسیارکم است. در موارد ثبت شده در پردیس حکومتی هم 88 درصد درخواست های شخصی و 8 درصد شکایت و گزارش عملکرد دستگاه هاست. اما تغییر رویکردی که گفتم بر این اساس است که بنا نیست مسائل فردی و مشکل شخصی در مرکز رسیدگی شود یعنی اگر کسی وام می خواهد یا تقاضای اشتغال دارد، با بقیه افراد مبتلابه فرقی ندارد و باید از طریق سامانه عمومی به آن مورد رسیدگی شود.

وی ادامه داد: روزانه نزدیک به هزار پیام مردمی به دست ما می رسد که این موارد لزوماً وارده به پردیس حکومتی نیست و در سطح استانداری هم هست و این موارد غیر از درخواست های شخصی است و بر گزارش مسائل و مشکلات مربوط است که چه در استان ها، چه در سامانه و چه به شکل تجمع، ثبت می شود. ما این موارد را روزانه تحلیل می کنیم و ظهر هرروز به اطلاع دولت می رسانیم که دیروز تا امروز مردم چه مشکلاتی را مطرح کرده اند، کدام مشکل تازه مطرح شده و کدام مشکلات تداوم دارند.

مشاور اجتماعی نهاد ریاست جمهوری با بیان اینکه هر پیام مردم یک هشدار و تذکری است که باید جدی گرفته شود، اظهار کرد: اقدامی از از آغاز سال جدید شروع کردیم که نامش را گزارش های پیش نگر گذاشته ایم. مثلاً اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت، گزارشی در زمینه اینکه از خرداد تا انتهای تابستان فصل جابه جایی ها یا تمدید اجاره است و اینکه مشکلات سال گذشته که مردم اعلام کرده اند چه بوده، ارائه کردیم تا امسال این موارد تکرار نشوند.

موارد دیگری مثل آغاز فصل آزمون ها، ایام منتهی به اربعین یا اینکه از ابتدای اردیبهشت معمولاً با گرانی وسایل حمل ونقل عمومی در سطح کشور مواجهیم و اینکه مشکلاتی که مردم در این زمینه اعلام کردند چه مواردی بوده، انجام شده و تلاش می کنیم این مشکلات حل شوند. تاکید عمدتاً بر مسائل و مشکلات متعددی است که حل آن ها خیر جمعی محسوب می شود و نفعش به بیش از یک نفر می رسد. تمرکزمان هم بر مسائلی است که بودجه، اعتبارات و ساختار تازه نیاز ندارد و در همین سیستم فعلی با پیگیری و هماهنگی قابل حل است.

جوادی یگانه یادآور شد: در چند سال اخیر هم مرکز به اموری که عام الابتلاء و کثیرالانتفاع توصیف می شد می پرداخت اما حجم درخواست های شخصی، تقاضای وام و تقاضای کمک آن قدر زیاد بود که فرصتی برای این امر دست نمی داد. تلاش ما در دوره فعلی این است به سمتی حرکت کنیم که مرکز ارتباطات در تهران و ادارات کل بازرسی و ارتباطات مردمی در استان ها و دستگاه ها، یکپارچه و به سرعت مشکلات مردم را متوجه شوند و تلاش کنند از طریق تماس مردمی و همین رویکردهای علمی تر مثل پیمایش حل کنند.

وی درباره میزان هماهنگی استان ها و دستگاه های اجرایی متعدد با مرکز ارتباطات مردمی برای حل مشکلات، گفت: ما کارگروهی به اسم صدای مردم داریم که در استانداری ها به ریاست استاندار و در وزارتخانه ها به ریاست وزیر است و مشکلاتی که دریافت می شوند یا به استان ارجاع می شود یا خود استان دریافت و در آن کارگروه حل می کند. یک پله بالاتر هم ایده گفت وگوی ملی است که تکیه آن بر شنیدن از مردم است؛ یعنی فقط این نباشد که برپایه یک مشکلی تشکیل جلسه دهند تا رفعش کنند. بسیاری اوقات نیاز به شکافتن ابعاد مسئله، پیداکردن مشکل و مواردی از این دست نیاز به گفت وگو دارد که در حال تدارک آن هستیم.

جوادی یگانه تاکید کرد: برخی از مسائل کلان کشور، می توانند به اجزای قابل حل خرد شوند که آن اجزا در سطوح میانی یا خردترند تا امکان حل مشکلات وجود داشته باشد. دولت در این زمینه تلاش می کند و قاعدتاً مردم باید جواب دهند که اوضاع بهتر شده یا خیر؟ برای نمونه ای از حل مشکلات، در استان خراسان شمالی، فعالیت معدن ساری گل در کوه شاه جهان هم اعتراض مردم محلی و هم فعالان محیط زیست را با دو رویکرد متفاوت به همراه داشت. در جلسه ای که در محوطه کوه شاه جهان که منطقه حفاظت شده است داشتیم و مردم فعالان مدنی و محیط زیستی نظراتشان را گفتند و نتیجه ای که بعد از پیگیری مرکز محقق شد، متوقف شدن فعالیت معدن تا تصمیم گیری نهایی است.

رییس مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری با اشاره به اقدام این مرکز برای گفت وگوی ملی، اظهار کرد: یکی از اقدامات مرکز ارتباطات مردمی که از قبل هم انجام می شد، ارتباطات چهره به چهره بود. استانداران و وزرا موظفند زمانی را برای ارتباط با مردم بگذارند. ما در حال سامان دهی این موضوع در این دوره هستیم، به گونه ای که عدالت در دسترسی برای مردم موجود شود و این ارتباطات موجب رانت نشود.

همین الان هم در همه دستگاه های اجرایی میز پاسخگوی مردم وجود دارد. درعین حال ما درحال به روزرسانی این برنامه ها هستیم تا حضور استاندار یا وزیر فقط در وزارتخانه یا فقط در مکانی محدود نباشد. هرجا که مردم هستند این حضور برقرار شود تا مسئولان در دسترس همه بخش های مردم باشند و بیشتر از مردم بشنوند.

وی افزود: در دوره جدید ایجاد فضای شنیدن منظم از مردم در حوزه های متعدد در حال پیگیری است. مارشال مک لوهان درباره رسانه می گوید، رسانه خودش پیام است. به همین طریق می توان گفت که گفت وگو خودش هدف است؛ یعنی گفت وگو کردن خودش می تواند نتیجه باشد و به حل مشکل برسد، نه اینکه مقدمه ای برای برای حل مشکلات باشد بلکه خودش بسیاری از مشکلات را حل کند.

جوادی یگانه با بیان اینکه مردم با برقراری تماس و بیان مشکلات برای دولت نشان می دهند به این سازوکار اعتماد دارند، اظهار کرد: هرچه پیگیری بیشتر شود، اعتماد بیشتر می شود. در موضوعات کلان تر یا مسائلی که بخشی از حکومت با بخشی از مردم اختلاف نظر دارند هم باید گفت وگو رخ دهد و فرهنگ گفت وگو رایج شود که مقداری منطق متفاوت طلب می کند. بخش مهمی از خلیی که در کاهش گفت وگوی مردم با بخش های مختلف ایجاد شده را رسانه می تواند برعهده بگیرد و ترجمان یا واسطه مردم با حکومت باشد.