جعفر گلابی در اعتماد نوشت: چند روز پیش با یکی از مدیران که به استناد آمارها مدیر موفقی است، صحبت می کردم. وی با دلی پردرد به نکته بسیار مهم و اساسی اشاره کرد و گفت: فلانی من فقط 10 درصد از توان مدیریتی ام روی اصل کار قرار می گیرد، چراکه مجبورم 90 درصد از توانم را روی حاشیه ها بگذارم و اگر چنین نکنم اصلا امکان کار کردن نیست!

با توجه به تجربه اغلب دست اندرکاران و آشنایان با ساختار اداری کشور حتی پیش از انقلاب کمتر کسی یافت می شود که منکر این معنا شود و طغیان حاشیه ها علیه متن را انکار کند. البته آزار دائم حاشیه ها در ادارات و شرکت ها و سازمان های دولتی و عمومی و حکومتی بسیار بیشتر است ولی چنگال حاشیه ها در بخش خصوصی هم بر تن متن ها می نشیند و چه بسیار که کارگاه های تولیدی پس از زمان اندکی یا تعطیل می شوند یا با حداقل ظرفیت مشغول و در سایه انواع کج سلیقگی ها و نادانی ها و ناکارآمدی ها و حب و بغض ها و دعواهای شخصی و منیت ها و خودمحوری ها صبح را به تلخی به شب می رسانند.

این معضل هزار تو و پیچیده و تاریخمند را بنده شخصا و هزار بار در طول 30 سال کار در حدود 10 روزنامه با تمام وجود لمس کرده ام. در یکی از روزنامه ها که از بودجه عمومی هم ارتزاق می کرد یادداشتی را که برایش یک کتاب خوانده بودم یا طی چند سال در عمق یک موضوع غور کرده، انواع نتایجش را دیده بودم به خاطر کم و کسری در ویرگول گذاری یا سرهم نوشتن یک کلمه یا پس و پیش یک فعل رد می کردند و هرگز برایشان مهم نبود که برای این نکات ریز که قابل حل بود یک یادداشت مهم و اثرگذار را از دست می دهند!

جالب اینکه در این مواقع کم مایه ها از راه می رسند و محتوایی نازل و تکراری را با رعایت نحوه ویرگول گذاری و نکات ریز ویراستاری به چاپ می رساندند و تازه مقرب می شدند و ترفیع می گرفتند! یکی از همکاران خود را استاد ویراستاری می دانست و در خراب کردن مطالب و محتواهای نغز و اثرگذار از خود نبوغ نشان می داد، چون روسا می خواستند که جز سردبیر و چند یادداشت نویس قدیمی هیچ کس قلم در دست نگیرد و حرفی نو به میان نیاورد!

جالب اینکه همین ویراستار حتی توان نوشتن یک یادداشت کوتاه را هم نداشت. آن روزنامه امکانات و پرسنلش به اندازه 10 روزنامه بود و بی وقفه میهمانی و انواع مراسم را برگزار می کرد تا جایی که بچه های تحریریه به صورت طنز می گفتند که اینجا رستوران است و در کنارش یک روزنامه هم سرهم بندی می شود! حالا آن رسانه مکتوب با محوریت حاشیه ها کلا در حاشیه قرار دارد و تیراژش تاثربرانگیز است، چیزی مثل صدا و سیما!

واقعا این معضل بزرگ و پردامنه که سرمایه های عظیم مادی و معنوی کشور را می بلعد از کجا نشات می گیرد؟ البته برای این کلاف سردرگم و فزاینده نمی شود یک حکم کلی داد و نسخه ای واحد پیچید. اگر مرکزی خود دچار حاشیه ها نشود و بتواند نظرات اساتید دلسوز و کاربلد و کارشناس را گرد آورد و راهکار درمانی ارایه دهد، کاری تاریخی انجام داده است.

اجمالا ما دچار خودخواهی ها و خویش نگری شده ایم و کار جمعی بلد نیستیم و در زیرآب زنی استادیم و در منقبت رییسان و کسب رضایت آنان به قیمت فرو گذاشتن اهداف سازمانی از یکدیگر سبقت می گیریم! در بعد کلان تر هم با کشور خویش همین معامله را می کنیم.

غلبه حاشیه بر متن یعنی همین که انواع مراکز و بنیادها قارچ گونه سر برآورده اند و به قول رییس جمهور اعتبار ریالی می گیرند و خروجی ندارند و اتفاقا در ابعاد گوناگون خود به مساله تبدیل شده اند و دولتی که تحت شدیدترین تحریم هاست توان کافی برای رسیدگی مطمئن و همه جانبه به محرومان را ندارد.

متن کار دولت پایین آوردن سطح فقر، همگانی کردن آموزش و بهداشت با کیفیت، تقویت سطوح علمی دانشگاه ها، جلوگیری از هدررفت آب در بخش کشاورزی با روش های علمی، تقویت توان دفاعی نیروهای مسلح، حفظ محیط زیست، کمک به تولیدات صنعتی، افزایش خطوط ریلی و جاده ای کشور و زمینه سازی برای شکوفایی فرهنگی است، اما اگر همین حالا از دولتیان سوال شود که چقدر از وقت خود را صرف این امور می کنند و چقدر به تلفن های مساله ساز و فشار برای انواع انتصاب ها و تخصیص بودجه و رفع اختلاف میان مدیران و جلوگیری از القائات منفی و تلاش برای حفظ سمت خود می کنند؟ احتمالا سر به زیر می افکنند و اظهار تاسف می فرمایند!

ما باید بپذیریم که در روابط اجتماعی و اداری دچار مشکلات عمیق هستیم و حتی انقلاب نتوانست این مشکلات را کم کند. اغراق نیست اگر بگوییم روزی که مدیران ما بیش از 50 درصد توان و زمان خود را صرف مسائل اساسی کشور کنند با همین تحریم ها شاهد تحول عظیمی خواهیم بود. باوجود تحریم ها وکمبود شدید منابع، مراکز حاشیه ای بر بودجه عمومی فشار تعیین کننده می آورند و اگر روزی تحریم ها برطرف شوند احتمالا این فشارها جهش خواهند یافت و باز هم در خرج و مخارج اصلی کم می آوریم!

حاشیه سازی در هر حوزه ای ناشی از جهل و ضعف و ترس و خودخواهی و فردگرایی و جمع ستیزی است و این معنا در ساحت سیاست ریشه دارتر است و حتی منتقدان حکومت بعضا بیشتر به آن گرفتارند، برخی بیش از آنکه قصد و عمل اصلاحی داشته باشند به وادی شهرت فرو می افتند که بازشکافی آن در این مختصر نمی گنجد.