قادر باستانی تبریزی در روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: مأموریت رسانه ملی، بازتاب صداهای متنوع جامعه، تقویت همبستگی ملی و پاسداری از سرمایه نرم نظام است. با این حال، امروز بزرگ ترین نهاد فرهنگی کشور در وضعیتی گرفتار آمده که جز با تعبیر خودمحوری مدیریتی نمی توان وصفش کرد. وضعیتی که در آن مدیران بی اعتنا به نقدها و بی پاسخ به ناکارآمدی ها، تنها اراده خود را حکم می رانند.

درست است که هر رسانه ای می تواند گروهی خاص را هدف قرار دهد، اما رسانه ای که از بودجه عمومی ارتزاق می کند، موظف است همه ملت را در نظر داشته باشد. رسانه ملی نباید رسانه ای حکومتی یا جناحی باشد؛ رسالت آن تجلی صداهای متکثر جامعه است. با این حال، صداوسیما به محفل کوچک وفاداران خویش دل بسته و همین امر سبب شده نه تنها اکثریت جامعه را از دست بدهد، بلکه حتی همان اقلیت را نیز با روایت های سطحی و تکراری دلزده کند. پیامد چنین عملکردی روشن، فرار گسترده مخاطبان به سوی رسانه های بیرونی شده است.

این بحران ریشه ای ساختاری دارد. شورای عالی نظارت بر صداوسیما اگرچه در قانون اساسی پیش بینی شده، اما کاری کرده اند که در عمل هیچ قدرت الزام آوری ندارد. مدیریت رسانه ملی در خلأ پاسخگویی حرکت می کند و از این وضعیت انحصاری پاسداری می شود. تنها در لحظات بحرانی، مانند جنگ دوازده روزه، به شماری از منتقدان اجازه داده می شود در قاب تلویزیون ظاهر شوند؛ آن هم صرفاً برای کنترل بحران. به محض فروکش کردن شرایط اضطراری، همان درها دوباره بسته و خودمحوری مدیریتی بازتولید می شود. کارکرد چنین رسانه ای چیزی جز ستم به فرهنگ کشور نیست.

جامعه ای که رسانه ملی آن حقیقت را پنهان کند، ناگزیر به دامن رسانه های بیرونی پناه می برد. امروز سریال های صداوسیما بی تماشاگر مانده، اخبارش مرجعیت خود را از دست داده، در رقابت با پلتفرم های وی اودی شکست خورده و در ذهن بخش بزرگی از جامعه به نهادی بی اعتبار بدل شده است. در نتیجه قدرت نرم نظام سیاسی به جای تقویت، به تحلیل رفته و سرمایه اجتماعی، روزبه روز فرسوده تر می شود.

مدیریت صداوسیما سال هاست در برابر نقد، بی اعتنا و بسته عمل می کند. هشدارهای اهل نظر و کارشناسان، چه درون سازمان و چه بیرون از آن، بارها درباره رویه های انحصاری و ناکارآمد این نهاد مطرح شده، اما گوش مدیران به هیچ سخنی بدهکار نیست. آنان در حصار تنگ حلقه ای کوچک از وفاداران و مستظهر به پشتگرمی همه جانبه، چنان غرق در خودباوری کاذبند که همین اقلیت را برای مشروعیت بخشی به عملکردشان کافی می پندارند. نتیجه روشن است، بودجه های کلان بیت المال خرج تولید محتواهایی می شود که نه مخاطب عمومی دارد و نه اعتباری برای نظام سیاسی می آفریند.

راه نجات صدا و سیما، اصلاحات سطحی و تغییر مدیران نیست. این نسخه های موقت سال ها آزموده شده و بی ثمر مانده اند. امروز باید به خانه تکانی بنیادین اندیشید و رسانه ملی را از نو ساخت. صداوسیما مثل بنایی فرسوده شده که مرمت و رنگ و لعاب، دیگر کارساز نیست، بلکه با فرو ریختن و از نو ساختن می توان نهادی کارآمد، چابک و اثرگذار، سازمانی به روز و پاسخگو، همسو با نیازهای جامعه و حکومت، آشنا با منطق رقابتی رسانه های دیجیتال و متعهد به واقعیت به عنوان ستون روایت درست کرد.

اگر چنین تحولی رخ دهد، صداوسیما می تواند دوباره سرمایه ای راهبردی برای فرهنگ و سیاست ایران شود و بار دیگر نقش تاریخی خود را در تقویت انسجام ملی ایفا کند.

سخن آخر آنکه صداوسیما فرصتی برای بازسازی در اختیار دارد. این سازمان اگر از حصار خودمحوری مدیریتی رها و به نهادی چابک و کارآمد بدل شود، می تواند اعتماد عمومی را بازآفریند، به رسانه ای ملی و واقعی تبدیل شود و بار دیگر در قامت تکیه گاهی فرهنگی و اجتماعی برای کشور بدرخشد.