فرارو- امید جهان، خواننده 44 ساله موسیقی پاپ، هنگام اجرای برنامه در شهر بم دچار عارضه قلبی شد. او پس از انتقال به بیمارستان، یک روز بعد بر اثر حمله قلبی درگذشت.

به گزارش فرارو، پدر امید جهان، محمود جهان، خواننده پرآوازه موسیقی بندری نیز در سال 1396 به شکلی مشابه، بر اثر عارضه قلبی درگذشت. این تکرار نشان می دهد که زمینه های ژنتیکی بیماری های قلبی می تواند در خانواده ها پنهان بماند؛ مسأله ای که اگر به موقع شناسایی و کنترل شود، می تواند از چنین تراژدی هایی پیشگیری کند.

بیماری های قلبی با زمینه ژنتیکی گروه مهمی از اختلالات پنهان قلبی هستند که می توانند بدون علامت مشخص تا سال ها باقی بمانند در حالی که ممکن است نخستین تظاهر آن ها گاهی منجر به مرگ ناگهانی قلبی شود.

در این میان، کاردیومیوپاتی ها از علل شایع مرگ ناگهانی در جوانان و ورزشکاران محسوب می شوند و اغلب به دلیل تغییرات ژنی در پروتیین های ساختمانی قلب ایجاد می شوند. همانطور که در گزارشی از بی بی سی آمده است: بیماران مبتلا به عارضه موسوم به کاردیومیوپاتی که بر ماهیچه قلب اثر می گذارد ممکن است تا زمانی که گرفتار ایست قلبی می شوند هیچ نشانه ای از بیماری بروز ندهند.

سندروم های برهم زننده ریتم قلبی مانند Long QT syndrome، Brugada syndrome و CPVT نیز می توانند منجر به آریتمی های تهدیدکننده حیات شوند، حتی در افرادی که هیچ گونه علامت قبلی نداشته اند. دکتر حسین فرشیدی، متخصص قلب و عروق، در این باره گفت: آریتمی ممکن است ابتدا به صورت یک مکث کوتاه در ضربان قلب باشد که به ندرت متوجه آن می شوید، اما در مواقعی که این بی نظمی شدیدتر شود یا مدت زمان طولانی تری ادامه یابد، ممکن است مشکلات جدی تری ایجاد کند.

علاوه بر این، نقایص مادرزادی قلب که در بدو تولد ممکن است خفیف یا بدون علامت باشند، در صورت عدم تشخیص می توانند بعدها به مشکلات جدی منجر شوند. نکته این است که تشخیص این بیماری مراحل قابل توجهی دارد. دکتر ریاض غیرتمند، متخصص قلب و عروق در اینباره گفت: در حال حاضر بعضی از تست های ورزشی می تواند وجود برخی از این بیماری هارا (مثل تنگی دریچه ی میترال یا تنگی دریچه ی آئورت) مشخص کند؛ اما شناخت نواقصی مثل بیماری های مادرزادی قلبی یا نقص دیواره بین دو دهلیز با تست ورزشی ممکن نیست و باید اکو انجام شود.

در این میان برخی بیماری های دریچه ای و اختلالات بافت همبند نیز ریشه ژنتیکی دارند و با پیشرفت آهسته می توانند نارسایی قلبی را به دنبال داشته باشند. این بیماری ژنتیکی، بافت های حمایتی بدن، از جمله دریچه های قلب را تحت تأثیر قرار داده و می توانند منجر به مشکلات جدی قلبی شوند.

در نهایت، آئورت پاتی های ارثی همچون سندروم مارفان و اهلرز-دانلوس با افزایش خطر آنوریسم یا پارگی آئورت همراه هستند که می تواند کشنده باشد. شناسایی به موقع این اختلالات از طریق بررسی دقیق تاریخچه خانوادگی، معاینات دوره ای قلبی و در موارد لازم آزمایش های ژنتیکی، نقش کلیدی در پیشگیری از بروز حوادث ناگهانی دارد و می تواند جان بسیاری را نجات دهد.

اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده (پدر، مادر، خواهر، برادر) به طور ناگهانی بر اثر ایست قلبی فوت کرده یا مبتلا به کاردیومیوپاتی یا بیماری قلبی ژنتیکی شناخته شده ای بوده است، احتمال وجود زمینه ژنتیکی در فرد افزایش می یابد. در چنین مواردی، غربالگری برای سایر اعضای خانواده توصیه می شود. نکته این است که به گفته پزشکان احتمال بروز مشکلات ژنتیکی قلب در ترکیب با سبک زندگی ناسالم بسیار افزایش می یابد. بنابراین در صورت وجود سابقه خانوادگی مثبت یا علائم بالینی مشکوک، انجام آزمایش ژنتیکی برای شناسایی جهش های مرتبط با بیماری های قلبی ژنتیکی توصیه می شود. این آزمایش ها می توانند به شناسایی دقیق تر خطرات کمک کنند.

دکتر خلیل فروزان نیا، فوق تخصص جراحی قلب و عروق، در مورد زمان آزمایش های قلبی گفت: متخصص قلب معاینه فیزیکی را انجام می دهد، سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما را دریافت و بررسی می کند و همچنین از شما می پرسد که چه زمانی علائم رخ می دهد. متخصص قلب و عروق همچنین آزمایش ژنتیکی راتعیین می کند . این آزمایش به درک خطرات فعلی و آینده برای ابتلا به بیماری های قلبی عروقی کمک می کند. پس از آن، پزشک ممکن است آزمایش های تشخیصی را توصیه کند.

با این وصف ممکن است این پرسش به وجود آید که دقیقا چه زمانی بهتر است هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنیم؟ دکتر محمود هادی زاده در اینباره گفت: اگر اقوام درجه یک (پدر، مادر، خواهر، برادر) سابقه بیماری قلبی زودرس دارند، اگر علائم مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا تپش قلب نامنظم دارید یا اگر جوان هستید و در خانواده تان مرگ ناگهانی قلبی رخ داده است به اقدامات و بررسی پزشکی نیاز دارید.

بیماری های قلب و عروق مهمترین عامل مرگ و میر ایرانیان است، به گفته یک خبرگزاری دولتی: امراضی که بر اساس آمارهای وزارت بهداشت و ثبت احوال، سالانه دست کم جان حدود 140 هزار نفر را می گیرد و هزاران نفر را بستری، ناتوان و از کار افتاده می کند. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد عارضه های قلبی ژنتیکی که منجر به مرگ افراد شده است در دسترس نیست، اما مرگ امید جهان، با توجه به این مساله که پدر او نیز در شرایط کاملا مشابهی از دنیا رفته بود زنگ خطر آگاهی از این مساله را به صدا درآورده است.

در این میان بهتر است در نظر داشت که طبق بیان معاون بهداشت سابق وزارت بهداشت: در کشور ما حدود 24 درصد جمعیت از پرفشاری خون رنج می برند که متاسفانه حدود 50 درصد از آن ها هیچگونه کنترل درمانی ندارند یا اصولاً از ابتلا به این بیماری بی خبرند. این در حالی است که به گفته پزشکان، فشار خون بالا نیز یکی از پررنگ ترین علل امراض قلبی است.

یکی از اصلی ترین علل که سبب می شود افراد بدون علامت، عارضه های قلبی ژنتیکی را جدی نگیرند، عدم آگاهی است. درواقع بسیاری از آنان تصور می کنند تنها در صورتی می توانند به بیماری مشابه افراد درجه یک خانواده خود مبتلا باشند که در بدن خود علائمی مشاهده کنند.

نکته مهم تر مساله اقتصادی و کمبود امکانات است. به گفته ایران ژن: تست ژنتیک کاردیو و متابولیک یک آزمایش غربالگری ژنتیکی است. این آزمایش 67 ژن در دی-ان-ای (DNA) شما را برای نشانگرهای ژنتیکی مرتبط با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی (CVD) و اختلالات متابولیکی مانند حمله قلبی، سکته مغزی و دیابت آزمایش می کند. اما مساله حائز اهمیت کمبود آزمایشگاه هایی است که این تست را انجام می دهند.

پس از بررسی ها، کارشناس کلینیک ژنتیک دکتر فرهود به خبرنگار فرارو گفت: احتمال زیاد علت مرگ و حمله قلبی امید جهان، ژنتیکی بوده است چراکه پدر او نیز در اثر حمله قلبی فوت شده است. او در خصوص انجام تست ژنتیک کاردیو و متابولیک گفت: ابتدا بیمار باید با نشانه و علائمی مواجه شود، البته اگر در خانواده با چنین عارضه ای روبه رو بوده، نباید تعلل کند. وقتی بیمار به کلینیک مراجعه کند، ابتدا تحت مشاوره قرار می گیرد تا ژن مورد نظر بررسی شود.پس از آن باید دید که امکان تست این ژن در ایران فراهم است یا نه. اگر چنین امکانی نداشته باشیم، آن را به خارج از ایران منتقل می کنیم.

این کارشناس در خصوص هزینه ها گفت: کاملا بستگی دارد که چه آزمایشی انجام شود، اما هزینه های آن از 5 میلیون تومان تا 400 دلار متغیر است. نکته این است که برخی از این آزمایشات تحت پوشش بیمه تکمیلی هستند و ممکن است با ارائه نامه بتوان مبلغی از آن را از بیمه دریافت نمود.