پدوفیلی (به فرانسوی) یا پدوفیلیا (Pedophilia) یکی از اختلالات جنسی شناخته شده در روان پزشکی و روان شناسی بالینی است که با تمایل جنسی بزرگسالان به کودکان پیش از بلوغ مشخص می شود. این اختلال، نه تنها موضوعی روان شناختی است، بلکه پیامدهای اجتماعی، اخلاقی و قانونی گسترده ای دارد. شناخت درست این پدیده و تبعات آن برای پیشگیری، درمان و حفاظت از کودکان ضروری است.

به گزارش عصر ایران؛ به فرد بزرگ سالی که چنین تمایلی دارد، پدوفیل گفته می شود. پدوفیل در واقع شخصی است که به کودکان علاقه جنسی دارد. در ادبیات فارسی چنین فردی را "بچه باز" یا "شاهدباز" نامیده اند اما تفاوت ظریفی در کار است و آن اینکه، بچه باز و بویژه شاهدباز به مردانی گفته می شد که به پسربچه های نابالغ یا تازه بالغ میل جنسی داشت، ولی پدوفیل کسی است که به دختربچه های نابالغ یا نوبالغ هم میل جنسی دارد.

پدوفیلی طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی به اختلالی گفته می شود که در آن یک فرد بالغ حداقل به مدت شش ماه، تمایل جنسی مستمر و قابل توجه به کودکان پیش از بلوغ نشان می دهد. ویژگی های کلیدی عبارتند از: 1. تمرکز بر کودکان قبل از بلوغ: علاقه به افراد زیر سن بلوغ، معمولاً 13 سال یا کمتر. 2. تمایلات جنسی مداوم و شدید: نه یک تمایل گذرا، بلکه یک الگوی مستمر.

البته تمام پدوفیل ها لزوماً مرتکب سوءاستفاده جنسی نمی شوند، اما احتمال بروز چنین رفتاری از سوی آن ها، معمولا قابل توجه است.

تحقیقات درباره پدوفیلی به قرون گذشته بازمی گردد، اما بررسی علمی آن از قرن بیستم آغاز شد. در اوایل قرن بیستم، روان پزشکان اروپایی مانند ریچارد فون کرافورد و زیگموند فروید، تمایلات جنسی کودکان و بزرگسالان را تحلیل کردند و پدوفیلی را به عنوان یک اختلال روانی مورد مطالعه قرار دادند.

فروید برخی تمایلات را در چارچوب رشد جنسی انسان بررسی کرد، اما پدوفیلی را مرحله ای در رشد جنسی انسان قلمداد نمی کرد و آن را کاملا مصداق یک "اختلال" می دانست.

در دهه های اخیر، روان شناسان و روان پزشکان با استفاده از مطالعات بالینی و جامعه شناسی، هم عوامل روان شناختی و هم پیامدهای اجتماعی را تحلیل کرده اند.

مطالعات نشان می دهند پدوفیلی تحت تأثیر عوامل پیچیده روانشناختی، زیستی و اجتماعی شکل می گیرد:

1. عوامل روانی: مشکلات روانی دوران کودکی، سوء استفاده های جنسی قبلی، اختلالات شخصیتی و عدم توانایی در برقراری رابطه جنسی با بزرگسالان، می توانند در تمایل پدوفیلی نقش داشته باشند.

2. عوامل زیستی و نوروبیولوژیک: برخی پژوهش ها به تفاوت های ساختاری و عملکردی مغز، به ویژه در نواحی مرتبط با تمایلات جنسی و کنترل تکانه ها اشاره کرده اند.

3. عوامل اجتماعی و محیطی: تجربه های آسیب زا در خانواده، فقدان حمایت اجتماعی، تنهایی و کمبود مهارت های اجتماعی می توانند خطر پدوفیلی را افزایش دهند.

با این حال، هنوز هیچ عامل واحد و مشخصی به عنوان علت قطعی پدوفیلی شناخته نشده است؛ این اختلال معمولاً نتیجه تعامل پیچیده عوامل متعدد است. ولی "نگاه علمی به مسئله یا معضل پدوفیلی" موجب می شود که قانونگذاران و قضات و مجریان قانون، برخورد انسانی تری با پدوفیل ها داشته باشند. یعنی به "علل خارج از اختیار پدوفیل ها" نیز توجه داشته باشند و رفتار جنسی آن ها را امری کاملا ارادی و انتخابی ندانند.

"نگرشِ اخلاقی و حقوقیِ غیرعلمی" به مسئله پدوفیلی، معمولا مستعد تجویز مجازات های خشن برای پدوفیل ها است ولی "نگرش اخلاقی و حقوقیِ علمی" عمدتا بر دور کردن پدوفیل ها از جامعه و بویژه کودکان تاکید دارد و "خشونت" را راه حلی برای کاستن از شمار پدوفیل ها در جامعه نمی داند.

با این حال باید افزود این ملاحظات مربوط به "جهان جدید" است. در جهان قدیم، پدوفیلی در بسیاری از موارد قانونی و اخلاقی بود و در قالب پدیده ای متجلی می شد که امروزه به آن "کودک همسری" گفته می شود.

علاوه بر این، تقریبا تا اواخر دوران قاجاریه در ایران، پدوفیلی در قالب بچه بازی و شاهدبازی در بین شاهان و شاهزادگان ایرانی رایج بود. این پدیده در زمان صفویه نیز بین شاهان صفوی به شدت رایج بود. در تاریخ ایران، شاه اسماعیل و فتحعلی شاه از حیث بچه بازی شهرت ویژه ای دارند.

در جهان جدید نیز البته چنین پدیده ای به شدت شایع است ولی دست کم اخلاقا محکوم می شود و به لحاظ حقوقی هم مستوجب مجازات است. در بین نمونه های مشهور، مایکل جکسون شاخص ترین فرد متهم به پدوفیلی بوده که اگرچه اتهاماتش اثبات نشد ولی حتی هنوز پس از مرگش، کودکانی که در زمان حیاتش به او نزدیک بودند، در گفت وگو با رسانه ها، هر از گاهی درباره بچه بازی و پدوفیل بودن او شهادت می دهند.

پدوفیلی، حتی اگر به تجاوز تمام عیار هم منجر نشود، پیامدهای قابل توجه اجتماعی و قانونی دارد. بزرگ ترین خطر پدوفیلی، پیامدهای روانی برای قربانیان است. کودکانی که مورد سوءاستفاده قرار می گیرند، ممکن است دچار اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه و مشکلات روانی بلندمدت شوند.

پدوفیلی در تمامی اشکالش، در اکثر کشورهای پیشرفته با حبس طولانی، ثبت در فهرست مجرمان جنسی و محدودیت های اجتماعی همراه است. در مجموع پدوفیلی باعث ترس و بی اعتمادی در جامعه، آسیب به نهادهای آموزشی و خانوادگی و افزایش نظارت بر کودکان می شود؛ چراکه بسیاری از موارد تجاوز به کودکان در محیط های آموزشی و حتی در محیط خانواده بوقوع می پیوندند.

درمان پدوفیلی دشوار است، اما ترکیبی از روش های روان درمانی، دارودرمانی و حمایت اجتماعی می تواند به کاهش خطر رفتارهای جنسی آسیب زا کمک کند. روان درمانی بر تغییر افکار و رفتارهای ناسالم و آموزش کنترل تکانه ها متمرکز است. دارودرمانی توأم است با تجویز داروهایی که میل جنسی را کاهش می دهند یا کنترل هورمونی ایجاد می کنند.

حمایت اجتماعی و نظارت هم شامل برنامه های حمایت از افراد در معرض خطر و نظارت دقیق برای جلوگیری از ارتکاب است. راه دیگر، پیشگیری اولیه است که شامل آموزش والدین و مربیان، آگاهی بخشی درباره سوءاستفاده و تقویت مهارت های اجتماعی کودکان می شود.

شناخت علمی پدوفیلی این نتیجه مثبت را در پی داشته که کودکان در معرض خطر بیش از پیش شناسایی شوند؛ چراکه غالبا این تصور وجود دارد که کودک در کنار بستگان و عزیزانش و یا معلمان و مربیانش در امنیت به سر می برد. ولی واقعیت لزوما چنین نیست. بنابراین درک علمی و دقیق تر از پدوفیلی می تواند به مداخله مناسب و به هنگام به سود کودک منتهی شود تا کودک از رفتارهای آزارگرانه کسانی که مستمرا با آن ها سر و کار دارد، در امان بماند.

مطالعه علمی پدوفیلی به روانشناسان و روانپزشکان کمک می کند تا اختلالات جنسی را بهتر تحلیل کنند. همچنین تفکیک بین تمایل و رفتار، و فهم اینکه همه پدوفیل ها لزوما اهل سوءاستفاده و آزارگری جنسی نیستند، یعنی میل بالقوه شان را بالفعل نمی کنند یا به رفتار بدل نمی کنند، در طراحی برنامه های درمانی و حمایتی موثر کمک می کند.

نگاه علمی و روانشناسانه به پدوفیلی، بدون قضاوت صرف اخلاقی، امکان تحلیل دقیق و مداخله هدفمند را فراهم می کند و در کنار آموزش و حمایت اجتماعی، می تواند به حفاظت از کودکان و کاهش آسیب های اجتماعی کمک کند.

در نهایت باید گفت پدوفیلی یا تمایل جنسی بزرگ سالان به کودکان نابالغ یا نوبالغ، یکی از بدترین اشکال کودک آزاری است و به عنوان یک اختلال پیچیده، محصول ترکیبی از عوامل زیستی، روانی و اجتماعی است و پیامدهای روانی، اجتماعی و قانونی گسترده ای دارد. شناخت هر چه دقیق تر این پدیده، جدا کردن تمایل از رفتار، و طراحی برنامه های پیش گیری و درمان، در کاهش و کنترل آن اهمیت اساسی دارد.