ابراهیم متقی طی یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: کشورهای تروییکای اروپایی محور اصلی سیاست خود در ارتباط با ایران را همکاری های سازمان یافته با آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دادند. رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در دو دهه گذشته به ویژه در دوران البرادعی و در شرایطی که با اولی هاینونن همکاری تخصصی و سازمانی به انجام می رساند، همواره از سیاست های سختگیرانه ای در ارتباط با ایران بهره گرفته است. در شرایط موجود، گروسی نه تنها مدیرکل آژانس محسوب می شود، بلکه به عنوان یکی از گزینه های پیشنهادی امریکا به عنوان دبیرکل سازمان ملل در دوران پس از گوترش تلقی می شود. جایگاه یابی گروسی توسط امریکا و اسراییل، زمینه تنظیم گزارش های سختگیرانه در ارتباط با ایران را فراهم آورده است.

ارایه آخرین گزارش گروسی به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در ژوئن 2025، زمینه پیگیری پرونده اسنپ بک از سوی اتحادیه اروپا را به وجود آورد. الگوی کنش رفتاری کشورهای اتحادیه اروپا، ایالات متحده و آژانس بین المللی انرژی اتمی بیانگر این واقعیت است که اصلی ترین کارویژه نهادهای نظام بین الملل، فراهم سازی شرایط ساختاری، حقوقی و اطلاعاتی برای قدرت های بزرگ می باشد.

نظام بین الملل و فرآیندهای سیاست منطقه ای قدرت های بزرگ، نشانه هایی از تهدیدات هیستریک را منعکس می سازد. تهاجم امریکا به سایت های هسته ای ایران و حمله جنگنده های امریکایی که در اختیار خلبان های اسراییل قرار گرفته را می توان نشانه هایی از تهدیدات گسترش یابنده در محیط منطقه ای دانست. مقابله با تهدیدات نیازمند شناخت واقعیت های محیطی در قالب سیاست قدرت می باشد.

تلاش برای همزیستی و همکاری همه جانبه با نهادهای بین المللی، نتیجه ای جز بازتولید تهدیدات جدید از سوی امریکا و اسراییل علیه تمامی کشورهای منطقه از جمله ایران دربر نخواهد داشت. برخی از نظریه پردازان ساختارگرای روابط بین الملل از جمله استفان کراسنر رویکرد محوری خود در ارتباط با رژیم های بین الملل را با این ذهنیت منتشر نموده که قدرت های بزرگ بخشی از سازوکارهای اقتدار خود را می بایست از طریق حقوق بین الملل، نهادهای بین المللی و رژیم های بین الملل اعمال نمایند. مفهوم رژیم های بین المللی را می توان بخشی از معادله سیاست قدرت دانست.

رژیم های بین المللی منجر به شکل گیری سازوکارهایی می شود که دیپلماسی اجبار قدرت های بزرگ را به حق راهبردی تبدیل نموده و در ازای آن، کشورهای پیرامونی از جمله ایران می بایست سیاست قدرت را به عنوان تکلیف جهانی مورد پذیرش قرار دهند. در چنین شرایطی، نشانه هایی از همبستگی مفهومی و کارکردی در ادبیات تروییکای اروپایی، مقام های سیاسی امریکایی و کارگزاران آژانس مشاهده می شود. گروسی مراحل رشد سازمانی را از طریق همکاری های نهادینه شده و سازمان یافته با سرویس های امنیتی جهان غرب سپری نمود.

گروسی در شرایطی گزارش ژوئن 2025 خود به شورای حکام را منتشر نمود که بیشترین سطح همکاری ها را با ایران به دست آورده بود. ایران امیدوار بود تا شرایط و زمینه صلح سازی از طریق همکاری های بین المللی را فراهم سازد، درحالی که نتیجه همکاری های ایران با آژانس و گروسی را می توان معطوف به حمله نظامی پر شدت امریکا و اقدامات تاکتیکی اسراییل علیه تأسیسات نظامی، هسته ای و سیاسی جمهوری اسلامی دانست.

واقعیت های سیاست جهانی را می توان در کنش تراکمی و مرحله ای قدرت های بزرگ علیه سوژه امنیتی دانست. در این فرآیند، هر یک از بازیگران نقش سیاسی و راهبردی خاصی را ایفا می نمایند. نشانه هایی از تقسیم کار تاکتیکی بین امریکا، اتحادیه اروپا، تروییکای اروپایی و آژانس بین المللی انرژی اتمی برای مقابله و محدودسازی قدرت ایران وجود دارد.

کشورها و نهادهای یاد شده در فضای تقسیم کار سازمانی؛ نقش های اجرایی متفاوتی را در دستور کار قرار می دهند. تروییکای اروپایی در 28 آگوست 2025 درخواست بازگشت قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران را به سازمان ملل ارایه داد. آژانس از سازوکارهای کنش سختگیرانه در ارتباط با ایران بهره گرفت.

مقام های امریکایی نیز همواره تأسیسات هسته ای ایران را به انجام اقدام نظامی جدید تهدید می نمایند. هر یک از این بازیگران تلاش دارند تا محدودیت ها و فشارهای چندجانبه ای را علیه ایران اعمال نموده و از این طریق، زمینه ساز گام جدیدی از تهدیدات امنیتی علیه جمهوری اسلامی باشند.

در شرایطی که تهدیدات تراکمی و تصاعدیابنده امنیتی علیه ایران شکل گرفته و بازتولید می شود، طبیعی است که جمهوری اسلامی می بایست از سازوکارهای استراتژی بقاء بهره گرفته و از این طریق زمینه لازم برای اجتناب از درگیری های فزاینده را در دستور کار قرار دهد. آنچه در خاورمیانه جریان دارد، نشانه هایی از دومینوی خشونت و جنایت علیه بازیگران جبهه مقاومت را منعکس می سازد. امریکا و اسراییل محور چنین شرارتی بوده و تروییکای اروپایی سازوکارهای سیاست الحاق و دنباله روی را برای محدودسازی قدرت ایران در دستور کار قرار داده اند.

دیپلماسی در ایران نشانه هایی از ابهام را منعکس می سازد. مقام های اجرایی و کارگزاران سیاسی جمهوری اسلامی باید به این موضوع واقف باشند که عدم اقناع خبری گروه های شهروندی ، چالش های مختلفی را در ذهنیت جمعی ایرانیان به جا می گذارد. یکی از دلایل اصلی گرایش برخی از گروه های اجتماعی ایران به شبکه های رسانه ای بین المللی را می توان ناشی از تلاش همه جانبه برای آگاهی فراگیر دانست. چنین انگاره ای حتی در دوران انقلاب اسلامی ایران وجود داشت. گروه های شهروندی در آن دوران تاریخی از رادیوهای 7 موج برای کسب آگاهی خبری از رسانه های بین المللی استفاده می کردند.

علت اصلی گرایش به رسانه های بین المللی، تلاش همه جانبه برای آگاهی خبری و تحلیلی بوده است. جامعه ایرانی از انگیزه لازم برای آگاهی سیاسی و تحلیل داده ها برخوردار است. در شرایطی که موج های جامعه شبکه ای، زمینه اطلاع رسانی فراگیر را به وجود می آورد، لازم است تا نهادهای رسانه ای و ارتباطی ایرانی، موضوعات سیاست خارجی را با دقت و همه جانبه نگری بیشتری منعکس سازند. عرصه رسانه نمی تواند در قالب دستورالعمل های ساختاری و سازمانی معنا پیدا کند.

اطلاع رسانی مبتنی بر ظرافت های تولید و انعکاس خبر و تحلیل مرتبط با آن است. محور اصلی موفقیت یک کشور برای اثربخشی بر افکار عمومی، انعکاس اخباری است که گروه های اجتماعی را از تلاش برای دستیابی به رسانه های بیگانه که ادبیات خود را مغرضانه تولید می کنند، منصرف سازد. در این فرآیند، سه تفسیر متفاوت در ارتباط با مذاکره قاهره ارایه شده است.

اگرچه ایران و مصر فاقد همکاری های دیپلماتیک گسترده می باشند، اما دو کشور به این موضوع واقف هستند که در شرایط تهدیدات تصاعدیابنده می بایست سازوکارهای کنش ارتباطی خود را ارتقاء داده و از این طریق زمینه صلح سازی در محیط منطقه ای را فراهم آورند. مذاکره قاهره بخشی از ضرورت های راهبردی ایران محسوب می شود. سیاست ایران برای عبور از تهدید همواره با نشانه هایی از کنش دیپلماتیک و میانجیگری پیوند یافته و مذاکره قاهره در این ارتباط انجام شده است.

هرگونه کنش دیپلماتیک می بایست مبتنی بر تفسیر سیاسی باشد که ضرورت های آن را برای ساخت اجتماعی و مخاطبین بین المللی منعکس سازد. از آنجایی که نشانه هایی از ابهام و انکار در ادبیات سیاسی کارگزاران ایرانی شکل گرفته، بنابراین طبیعی است که تفاسیر متفاوتی نیز در این ارتباط به وجود آید. هر یک از این تفاسیر، بخشی از واقعیت های سیاست ایرانی را منعکس می سازد. از سوی دیگر، نشان می دهد که یکپارچه سازی افکار عمومی نیازمند تفسیری دقیق، واقعی و شفاف درباره ضرورت های کنش دیپلماتیک و توافق حاصل از آن می باشد.

در تفسیر اول کارگزاران سیاست خارجی ایران به این موضوع اشاره داشتند که ایران هیچگونه تعهدی به آژانس جهت بازرسی از سایت های هسته ای نداده است. طبیعی است که بیان چنین رویکردی حتی مورد پذیرش جوانان و دانشجویان حزب اللهی ایران قرار نگرفت. اجتماع آنان در برابر شورای عالی امنیت ملی ایران و در بعدازظهر پنجشنبه 20شهریور واکنشی نسبت به سیاست اعلامی وزیر امور خارجه نبوده است، بلکه باید آن را نگرشی انتقادی نسبت به سیاست عملی ایران در فضای مذاکره قاهره دانست.

تفسیر دوم درباره مذاکره قاهره بر اساس انگاره های گروسی تحلیل می شود. گروسی بیان داشت که ایران تعهداتی به آژانس داده که زمینه بازرسی های بیشتر بر اساس راستی آزمایی و شفاف سازی را فراهم می سازد. این گروه از تحلیلگران و مجموعه های شهروندی توجهی نسبت به انگاره های بیان شده از سوی مقام های ایرانی نشان نمی دهند. این امر زمینه شکل گیری بیگانگی خبری و تحلیلی را برای این گروه از افراد به وجود می آورد. نتیجه هرگونه بیگانگی را باید در نشانه هایی از جمله بی اعتمادی خبری و تحلیلی جست وجو نمود.

طبیعی است که با چنین ادبیات و رویکردی، ایران قادر به اقناع سازی گروه های اجتماعی نخواهد بود. علت اصلی آن را می توان در دوگانگی خبری و تحلیلی دانست. در این فرآیند، ذهنیت گروه های اجتماعی ایران در وضعیت بی هنجاری قرار گرفته و در نتیجه امکان بازتولید آن از طریق سازوکارهای خبری با رویکرد سازمانی بسیار محدود خواهد بود.

تفسیر سوم ماهیت عملگرایانه دارد. چنین رویکردی هر گونه جنگ، صلح، مذاکره و توافقی را بر اساس سیاست قدرت تفسیر می نماید. اینگونه از پردازش تحلیلی مذاکره قاهره، دیپلماسی را به عنوان تلاشی برای صلح، همکاری های چندجانبه و اجتناب از جنگ می داند. طبیعی است که عرصه دیپلماتیک هر کشوری نسبت به واقعیت های قدرت، تهدیدات، قابلیت های دفاعی و تاکتیک های مقابله با تهاجم دشمن آشنایی دارد. تجربه تاریخی می تواند زیرساخت های لازم برای شناخت وزن مخصوص تهدیدات را به وجود آورد.

واقعیت های مذاکره قاهره بیانگر این نکته است که اولا هرگونه تصمیم گیری بر اساس نشانه هایی از انعطاف پذیری به منزله تسلیم و پذیرش شرایط عمومی دشمن تلقی نمی شود. ثانیا راهبردهای ایران برای گذار از بحران مبتنی بر نشانه هایی از قدرت، انعطاف پذیری و کنش ارتباطی سازنده با گروه های اجتماعی و سیاسی درون ساختاری خواهد بود. ثالثا عبور از تهدیدات بدون معادله و موازنه قدرت حاصل نمی شود. ایران برای تحقق اهداف خود نیازمند عبور از لبه تهدیدات بوده و برای تحقق این امر، از سازوکارهای مبتنی بر کنش همکاری جویانه بهره می گیرد.

هر یک از سه تفسیر یاد شده بخشی از واقعیت دیپلماسی هسته ای و ضرورت های امنیت ملی ایران را منعکس می سازد. ایران به این موضوع واقف است که هیچ اعتمادی به قدرت های بزرگ به عنوان مجموعه های بازی ساز در سیاست جهانی نباید داشته باشد. الگوی کنش رفتاری ترامپ به هیچ وجه ماهیت ساختاری و حقوقی نخواهد داشت. ترامپ از تاکتیک های تغییر دایمی الگوی رفتاری بهره می گیرد، نشست های دوستانه و صمیمی با رهبران کشورهای عرب برگزار می کند و در همان زمان تلاش دارد تا سازوکارهای خصومت آمیز را در دستور کار قرار دهد.

حمایت های ترامپ از اسراییل، زمینه شکل گیری جنگ دایمی و پر دامنه در خاورمیانه و جنوب غرب آسیا را به وجود آورده است. در این فرآیند، جنگ به مثابه ادامه دیپلماسی با ابزاری دیگر محسوب نمی شود، بلکه بین جنگ و صلح ، دیپلماسی و تعارض ، مذاکره و ستیزش رابطه درهم تنیده ای شکل گرفته است. فضای موجود سیاست جهانی بر نشانه هایی از جنگ دایمی و بحران تصاعدیابنده دلالت دارد. عبور از چنین شرایطی بدون در نظر داشتن سیاست قدرت و ضرورت های چندجانبه گرایی دیپلماتیک حاصل نمی شود.

ایران و بسیاری از کشورهای منطقه ای درگیر نسل کشی، خشونت و عبور از قواعد حقوقی نظام بین الملل هستند. ترامپ و نتانیاهو نمادهای اصلی بحران را منعکس می سازند. هر کشور منطقه ای که دارای سطح خاصی از قدرت و قابلیت های گفتمانی برای اثربخشی محیطی و مدیریت بحران باشد، با نشانه هایی از تهدید روبه رو می شود. اسراییل و امریکا جنگ بی پایان را علیه ایران و تمامی کشورهای مسلمان منطقه ای آغاز کرده اند. آنان از بازی کنش مرحله ای بهره گرفته و در هر مرحله تلاش دارند تا طیف بیشتری از کشورهای منطقه ای را درگیر چالش های امنیتی پرمخاطره نمایند.

ایران برای عبور از تهدیدات نیازمند اعتمادسازی در ساخت اجتماعی است. هرگونه اعتمادسازی نیازمند قالب های هنجاری و گفتمانی است که زمینه همبستگی ذهنی و انگاره های کنش تاکتیکی جامعه ایرانی را به وجود آورد.

بی توجهی به ضرورت های کنش ارتباطی با ساخت اجتماعی و بهره گیری از پشتوانه گروه های شهروندی به منزله آن است که راهبرد اتحاد مقدس در شرایط تهدیدات تصاعدیابنده منطقه ای و بین المللی تحت الشعاع موضوعات جناحی و سیاسی قرار می گیرد. ایران و نظم منطقه ای در شرایط تهدیدات نوظهور است. مقابله با تهدیدات بدون بهره گیری از سازوکارهای قدرت ساختاری، بسیج نیروهای اجتماعی، همبستگی گروه های سیاسی و شفافیت رسانه ای امکانپذیر نخواهد بود.