در فاصله 14 روز مانده به موعد بازگشت تحریم های شورای امنیت، دولت چهاردهم توانست در مصر به توافق مهمی با آژانس دست یابد تا زمینه برای بازگشت مراودات دو طرف به مسیر همکاری های فنی و دیپلماتیک فراهم شود. همزمان با انتشار خبر این توافق، مخالفان نیز برای انتقاد و مانع تراشی دست به کار شدند.

به گزارش اعتماد، مخالفان آتشین مزاج پروسه توافق سازی دولت چهاردهم تنها اسراییلی ها، سلطنت طلب ها و اوانجلیست های امریکایی نیستند، رادیکال های دست راستی ایران هم در قالب جبهه پایداری همان حملات و تخریب ها و اعتراضاتی را در خصوص توافق با آژانس فریاد می زنند که دشمنان توافق سازی در تل آویو و واشنگتن و سایر کشورهای غربی! مطابق معمول، چهره هایی چون سید محمود نبویان و حمید رسایی دو عضو بلندپایه جبهه پایداری خود راسا به میدان آمده و این توافق را برخلاف منافع ملی کشور ارزیابی کردند تا یک بار دیگر فریاد وا توافقا در فضای رسانه ای کشور طنین انداز شود.

مخالفان داخلی این توافق، اما هرگز اشاره نمی کنند، راهکار جایگزین آن ها برای عبور از چالش انتظارات که مستقیما معیشت مردم و منافع ملی کشور را هدف قرار می دهد، چیست؟ واقع آن است که هر فشاری در خارج به شکل نوسانات داخلی بروز و ظهور پیدا می کند، زمانی که دولت با هدف بی اثر کردن تحریم ها و نوسانات اقدام به توافق سازی با طرف های مقابل می کند، فشار تندروهای داخلی افزایش می یابد. عباس عراقچی برای روشن کردن افکار عمومی راهی صدا و سیما شد و تصویری از دلایل توافق سازی های اخیر ارایه کرد.

عراقچی به این واقعیت اشاره کرد که نظام بین الملل در حال تحولات بنیادین است و ایران باید تلاش کند از همه ابزارهای ممکن از جمله دیپلماسی برای منافع ملی اش بهره برداری کند. موضوعی که به نظر می رسد، برخی طیف های سیاسی رادیکال یا از درک آن عاجزند یا منافع آن ها درعدم درک این واقعیت های روشن است. اسماعیل گرامی مقدم و مهدی شیرزاد 2تن از فعالان سیاسی کشور تلاش کرده ابعاد مختلف توافق ایران و آژانس در قاهره را بررسی کنند.

اسماعیل گرامی مقدم، فعال سیاسی اصلاح طلب درباره توافق اخیر ایران و آژانس در مصر و اینکه این توافق چه معنا و مفهومی را در شرایط امروز بین المللی دارد؟ می گوید: ایران با دشمنی سر و کار دارد که حین مذاکره به ایران حمله می کند، نه فقط به ایران، بلکه اسراییل در حین مذاکره با حماس به قطر به عنوان یکی از کشورهای متحد امریکا در منطقه نیز یورش می برد! در شرایطی که اسراییل تمام تلاش خود را صورت می دهد تا هر میز تحریمی را به هم بزند، اینکه دولت چهاردهم توانسته با یکی از طرف های مهم (آژانس انرژی اتمی) به توافقی پایدار دست پیدا کند، دست مریزاد دارد. روشن است که تحلیل های ما به دلیل اتفاقاتی که در جهان رخ می دهد، متفاوت می شود، چراکه بسیاری از معیارها و ارزش های بین المللی، امروز فاقد معنا شده است. به عنوان فردی که همواره طرفدار مذاکره بوده ام، معتقدم مذاکره باید همراه با ایجاد بازدارندگی باشد.

گرامی مقدم ادامه می دهد: حملات نظامی اسراییل در کشاکش مذاکرات نشان می دهد که این رژیم اساسا اعتقادی به مذاکره ندارد. اسراییل و امریکا از ابزار مذاکره استفاده می کنند برای اینکه رقبای خود را فریب دهند. از سوی دیگر به واسطه حمله نظامی در حین مذاکره، قدرت نمایی می کنند. نهایتا نیز سعی می کنند این پالس را به جهان ارسال کنند که در جهان امروز زور و قدرت حرف اول را می زند. با این 4گزاره، معنای مذاکره، تفاهمات و عهدنامه ها تغییر کرده است. حمله به ایران و قطر در حین مذاکرات، نشان دهنده آن است که ایران ضمن مذاکره باید نهایت احتیاط و حفاظت های لازم را صورت دهد. روشن است توافق ایران و آژانس در مصر برای اعمال نظارت های پادمانی که بهانه دشمنان را برای حمله به ایران محدود می کند، اقدام پسندیده ای است. در عین حال ایران نباید فراموش کند که در نوبت قبلی پس از 5دور مذاکره با امریکا و در آستانه آغاز دور ششم مذاکرات مورد حمله واقع شد.

او در پاسخ به این پرسش که آیا به دلیل بدعهدی دشمنان نباید به دنبال توافق سازی بود؟ می گوید: وقتی اسراییل به میز مذاکرات حمله می کند، نشان دهنده آن است که اصولا نقطه ضعف اسراییل، مذاکره و دیپلماسی است. پرسش کلیدی آن است که اگر ایران با امریکا مذاکره نمی کرد، آیا حمله ای به ایران صورت نمی گرفت؟ قطعا اسراییل حمله می کرد. اما حضور ایران در میز مذاکره، باعث شد تا کشورمان در صحنه جهانی و افکار عمومی بین المللی، دست بالا را داشته باشد. امروز ایران الهام بخش آزادیخواهان جهان است و طرفداران بسیاری دارد. دولت چهاردهم همچنان نباید از مذاکره و توافق سازی گریزان باشد. دشمن به دنبال این است که ایران را از مذاکرات دور کند. ایران اما باید به سمت نقطه ضعف اسراییل و امریکا که دیپلماسی است، یورش ببرد. در عین حال باید آمادگی دفاعی کشور نیز در بالاترین سطح حفظ شود.

گرامی مقدم ادامه می دهد: اما نباید بی محابا و بدون ضمانت های اجرایی به سمت گفت وگو و توافق سازی گام برداریم. نباید این طور به نظر برسد که ایران از سر ضعف به مذاکره و توافق روی آورده است. ایران باید طرف مقابل را به این نتیجه برساند که جهان، جهان مذاکره است. دست، بالای دست بسیار است و نمی توان زد و در رفت. توانایی های موشکی ایران، نشان داد که ایران کاملا آمادگی دفاع از خود را دارد. اگر آژانس به دنبال اعمال نظارت های پادمانی است باید حقوق هسته ای و حق غنی سازی ایران را نیز به رسمیت بشناسد. آژانس باید توضیح دهد، چرا درست قبل از حمله اسراییل گزارشی در راستای منویات دشمنان ایران ارایه کرده است.

این فعال سیاسی با اشاره به اینکه مگر ادعا نمی کنند سایت های هسته ای ایران را نابود کرده اند؟ پس دیگر چه دلیلی برای نظارت های دقیق هسته ای وجود دارد؟ می گوید: اگر قرار بر توافقی با آژانس، امریکا و اتحادیه اروپاست، باید توافقی عزتمندانه با ضمانت های اجرایی کافی باشد. اگر آژانس بخواهد تمام وقت در ایران حضور داشته باشد، باید مطابق ان پی تی حق ایران برای غنی سازی را به رسمیت بشناسد. تحریم ها را لغو و سایر حقوق ایران مطابقNPT را اجرایی کند. نباید فراموش کرد، اسراییل به دنبال زدن میز مذاکرات است. در این شرایط ایران باید به نقطه ضعف اسراییل که دیپلماسی، گفت وگو و مذاکره است، حمله کند. ضمن اینکه ایران باید بازدارندگی خود را تقویت کرده و اجازه ندهد، طرف مقابل از مذاکره سوءاستفاده کند.

مهدی شیرزاد، فعال سیاسی از زاویه متفاوتی به بحث ورود کرده و در خصوص ابعاد مختلف توافق اخیر میان ایران و آژانس می گوید: واقع آن است که موضوعات مرتبط با بحث سیاست خارجی و توافقاتی که دولت چهاردهم در مسیر انعقاد آن حرکت می کند را نمی توان جدا از شرایط اقتصادی و معیشتی و وضعیت جامعه و تاب آوری آن ارزیابی کرد. اگر فرد یا جریانی قصد دارد، تحلیلی از شرایط کشور و تصمیمات دولت صورت دهد، باید با در نظر گرفتن شرایط کشور و مقتضیات معیشت مردم این تحلیل را ارایه کند. اصولا مذاکرات و دیپلماسی مانند بازی شطرنج و در فضای خلأ نیست که دو طرف بدون توجه به جوانب دست به مهره شده و اقدام به حرکت کنند. باید زمینه و کانسپتی که این گفت وگوها در بستر آن اتفاق می افتد نیز در تحلیل ها لحاظ شوند.

شیرزاد ادامه می دهد: بر این اساس، ایران دست به هر اقدامی بزند که اسنپ بک فعال نشده و فرصتی به نفع بازیابی اقتصاد فراهم شود به نفع منافع ملی و مصالح عمومی است. از سوی دیگر تجربه جنگ 12 روزه اخیر، حمله به ایران در بحبوحه مذاکرات از یک طرف و حمله اسراییل به قطر در کشاکش مذاکرات با حماس برای پذیرش آتش بس از سوی دیگر، نشان می دهد که چندان نمی توان به طرف امریکایی و در کل طرف های غربی اطمینان داشت. اما این رویکرد به این معنا نیست که ایران مذاکرات با طرف مقابل را قطع کند.

او می گوید: خوشبختانه دولت چهاردهم دیپلماسی فعالی را با ترکیه، کشورهای عربی و کشورهای منطقه آغاز کرده، ضمن اینکه در کنار این دیپلماسی فعال منطقه ای با چین و روسیه همچنین اعضای بریکس و شانگهای و…مذاکره و گفت وگو می کند. سفر پربار رییس جمهور پزشکیان به چین دستاوردهای قابل توجهی از پیگیری این نوع سیاست ها داشت. در کنار این تلاش ها، اما موضوع توافق با آژانس هم با میانجیگری مصر دنبال شده است. موضوع مهم اینکه علی القاعده باید این توافق سازی ها به شکل متوازنی تحلیل شوند.

شیرزاد یادآور می شود: اگر سایر اقدامات دولت برای دنبال کردن مذاکرات منطقه ای و گفت وگو با سایر قدرت های فرامنطقه ای مثل چین و روسیه و اعضای بریکس و شانگهای نادیده گرفته شود و تنها بر آتش انتقاد از دولت به خاطر توافق با آژانس دمیده شود، واقع بینانه نیست. برخی نمایندگان مجلس و چهره های سیاسی بدون توجه به مجموعه تلاش های دولت تنها از توافق با آژانس و…انتقاد کرده و فریاد سر می دهند که متن توافق باید متتشر شود، آن ها به گونه ای رفتار می کنند که انگار در جریان واقعیت های نظام بین الملل و تحولات منطقه ای نیستند.

این فعال سیاسی اصلاح طلب با اشاره به اینکه همان طور که آقای عراقچی، وزیر خارجه در برنامه گفت وگوی ویژه خبری توضیح دادند، کشور در شرایط جدیدی قرار گرفته که نیاز به بازتعریف مناسبات کشور با آژانس است، تاکید می کند: آقای عراقچی به خوبی این فضای تازه را تشریح کردند. توضیح دادند که این توافق در چارچوب مصوبه مجلس و در هماهنگی کامل با دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کشور پیش می رود.

این موارد نقاط قوت این توافق است. ایران به واسطه اینکه همچنان عضو ان پی تی است از حقوقی برخوردار است که این حقوق در جنگ 12 روزه و پس از آن زیر پا گذاشته شد. وزارت خارجه موظف است این حقوق را پیگیری کرده و آن را اعاده کند. برای استیفای حقوق ملت لازم است گفت وگوهایی با آژانس داشته باشند. توافقی که میان ایران و آژانس منعقد شده در چارچوب این ضرورت ها و بایدها و نبایدهاست.