فرارو- استیو جابز، بنیان گذار اپل، با تبدیل پیاده روی های روزانه به ابزاری برای خلاقیت و حل مسئله، عادتی ساده را به بخشی جدایی ناپذیر از زندگی حرفه ای خود بدل کرد؛ عادتی که امروز پژوهش های علوم اعصاب در استنفورد تأیید می کنند.

به نقل از لاکژی لانچز، استیو جابز، بنیان گذار اپل، در کنار نوآوری های بزرگش، عادتی ساده اما قدرتمند داشت که به اعتقاد او ذهنش را تیزتر و خلاق تر می کرد: پیاده روی. عادتی که امروز پژوهش های علمی نشان می دهند پشتوانه ای جدی در علوم اعصاب دارد.

جابز که نامش همواره با دگرگون کردن رابطه ی انسان و فناوری گره خورده است، یکی از رازهای ماندگار موفقیتش را در حرکتی بسیار ابتدایی می دانست: قدم زدن. او پیاده روی را به بخشی از زندگی کاری و شخصی خود تبدیل کرده بود؛ چه در قالب جلسات کاری غیررسمی، چه گفت وگوهای عمیق با همکاران و چه قدم زدن های تنهایی و حتی گاهی پابرهنه. اکنون دانشمندان عصب شناس دانشگاه استنفورد نشان داده اند که این عادت ساده در واقع تأثیر مستقیمی بر خلاقیت، حافظه و انعطاف پذیری ذهنی دارد.

یکی از نمونه های مشهور، روایتی از اندی هرتزفلد، عضو کلیدی تیم اولیه مکینتاش است. او به یاد می آورد که روزی جابز او را به قدم زدن برد و در حین راه رفتن، توجهش را به این نکته جلب کرد که جهان پر از مستطیل های گوشه گرد است؛ از پنجره ها و میزها گرفته تا بسیاری از اشیای روزمره. همین مشاهده به ظاهر ساده الهام بخش هرتزفلد شد تا نرم افزار QuickDraw اپل را طوری طراحی کند که قابلیت پشتیبانی از مستطیل های گوشه گرد را داشته باشد؛ ویژگی ای که بعدها به یکی از عناصر بصری شاخص در رابط کاربری مکینتاش تبدیل شد.

این لحظه خلاقیت نه در اتاق کنفرانس و نه پشت میز، بلکه در حرکت و در فضای آزاد شکل گرفت؛ جایی که ذهن جابز برای دیدن الگوهای تازه آماده بود. چنین روایتی نشان می دهد که برای جابز، پیاده روی فقط راهی برای آرامش نبود، بلکه ابزاری برای گشودن مرزهای نوآوری به شمار می رفت.

والتر آیزاکسون، زندگینامه نویس جابز، نیز نوشته است: پیاده روی طولانی، روش مورد علاقه او برای انجام گفت وگوهای جدی بود. حتی زمانی که ایده نگارش زندگینامه اش مطرح شد، این پیشنهاد را در حین قدم زدن با آیزاکسون مطرح کرد. این جزییات بارها در روایت های مختلف زندگی او تکرار شده اند و نشان می دهند که حرکت برای جابز نه یک حواس پرتی از کار، بلکه بستری برای شفافیت ذهنی بود.

جانی آیو، نزدیک ترین همکار جابز در طراحی محصولات اپل، نیز بعدها تأکید کرد که بخش بزرگی از همکاری هایشان در سکوتِ پیاده روی های مشترک شکل می گرفت. او توضیح داد که این قدم زدن ها فضایی فراهم می کردند تا بدون شلوغی و عوامل مزاحم، گوش دادن و تفکر عمیق امکان پذیر شود و ایده ها به طور طبیعی در جریان گفت وگو پدید آیند.

آنچه جابز با شهود خود دریافته بود، اکنون با شواهد علمی پشتیبانی می شود. پژوهشی در سال 2014 در دانشگاه استنفورد نشان داده است پیاده روی به طور چشمگیری تفکر واگرا یا همان نوع تفکری را که اساس خلاقیت است، را تقویت می کند. شرکت کنندگان در این مطالعه هنگام پیاده روی و حتی بلافاصله پس از آن، ایده های بیشتر و اصیل تری نسبت به زمانی که نشسته بودند تولید کردند.

نکته جالب تر اینکه این اثر هم در فضای باز و هم حتی روی تردمیل در محیط بسته مشاهده شد. بنابراین عامل اصلی نه مناظر اطراف بلکه خود حرکت بدن بود. تحقیقات دیگری نیز این یافته ها را تقویت کرده اند. دانشمندان نشان داده اند که حتی یک نوبت کوتاه ورزش سبک، مثلاً ده دقیقه پیاده روی، می تواند ارتباط شبکه های مغزی مرتبط با حافظه را افزایش دهد. این امر باعث می شود هیپوکامپ، بخشی از مغز که در یادآوری و تفکر انعطاف پذیر نقش دارد، عملکرد بهتری داشته باشد.

در عمل، این بدان معناست که قانون ده دقیقه ای جابز واقعاً قدرتی ویژه دارد: هرگاه در حل مسئله ای گیر کنید، ده دقیقه پیاده روی ذهن شما را بازتنظیم می کند؛ چیزی که با نشستن طولانی به دست نمی آید. انتشارات معتبر حوزه روانشناسی و پزشکی نیز به طور مداوم بر همین نکته تأکید می کنند: پیاده روی های کوتاه نسبت به نشستن، برای فعال سازی ذهن و پرورش ایده های خلاقانه کارآمدتر هستند.

دلیل علمی این پدیده نسبتاً ساده است. پیاده روی فعالیتی است که بدن را درگیر می کند، اما نه آنقدر شدید که انرژی را تخلیه کند. این حرکت توجه ذهن را تغییر می دهد و اجازه نمی دهد مغز روی یک فکر تکراری قفل شود. هنگام قدم زدن، مغز همزمان باید محیط اطراف، حرکت پاها و تعادل بدن را پردازش کند. همین چندوظیفگی باعث می شود فضای ذهنی برای شکل گیری ارتباطات جدید و راه حل های تازه باز شود.

علاوه بر این، سطح هورمون های استرس مانند کورتیزول کاهش می یابد و در عوض اندورفین ها، که نقش مثبتی در بهبود خلق وخو دارند، افزایش پیدا می کنند. این فرآیند به نوعی مه گرفتگی ذهنی که در شرایط فشار به وجود می آید را برطرف کرده و شفافیت فکری ایجاد می کند.

روش جابز همچنین چالشی برای فرهنگ رایج کار بی وقفه در محیط های اداری امروز محسوب می شود. در بسیاری از شرکت ها، نشستن پشت میز و صفحه کلید به عنوان نشانه ای از بهره وری تلقی می شود، اما علوم اعصاب نشان می دهد که چنین رفتاری می تواند نتیجه ای معکوس داشته باشد. تصمیم جابز برای ترک میز کار پس از ده دقیقه ناکامی، فرار از کار نبود، بلکه یک استراتژی هوشمندانه بود. او با این کار فرصتی به مغزش می داد تا بازنشانی شود و با دیدی تازه به مسئله بازگردد.

قانون ده دقیقه ای جابز چیزی فراتر از یک عادت عجیب فردی بود؛ این رویکرد یادآور این حقیقت است که بسیاری از ایده های بزرگ زمانی شکل می گیرند که ذهن از فشار رها شود. چه در مذاکرات مهم درباره زندگینامه اش، چه در تدوین اصول طراحی که صنعتی را متحول کرد، و چه در شنیدن و گفت وگو با همکاران، او دریافته بود که پیاده روی دریچه هایی را می گشاید که در دفتر کار بسته می مانند.