از شبکه های اجتماعی رنگارنگ تا صفحات برخی شاخ های اینستاگرامی بیرون از کشور را که نگاهی کنید پر از تبلیغ و آگهی های سایت های قمار و شرط بندی است که به وسوسه رسیدن به پول بیشتر شما را فریفته خود می کنند.

به گزارش اقتصاد 24، سامان 27 ساله است، یکی از همین مالباختگان است و او که کارمند یک شرکت خصوصی در تهران بود، چند ماه قبل، در یک گروه تلگرامی با تبلیغ سایتی برای پیش بینی مسابقات فوتبال روبه رو شد. ابتدا برای سرگرمی 200 هزار تومان واریز کرد، اما وقتی اولین بار 800 هزار تومان برد، هیجانش دوچندان شد. اما مدتی بعد و در کمتر از شش ماه، نزدیک به 30 میلیون تومان از پس انداز خود را در این سایت ها باخت. او حالا نه تنها بدهکار است، بلکه از نظر روحی نیز درگیر اضطراب دائمی شده است. سامان یکی از صد ها هزار ایرانی است که پایشان به دنیای پرهیاهوی قمار آنلاین باز شده است.

حقیقت این است که پشت این سایت های شرط بندی، سرابی از وعده ها نهفته است و با وجود هشدار های مستمر باز هم کم نیستند افرادی که در دام این شعار های اغواگر و تصاویر فریبنده می افتند.

هر چند آماری مستند در مورد میزان گردش مالی سایت های شرط بندی وجود ندارد، اما آمار و ارقام منتشر شده از سوی کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور نشان می دهد که سالانه بیش از 20 همت ارز به دلیل گسترش پدیده قمار از کشور خارج می شود.

چنان که در زمستان سال گذشته نیز شهروند آنلاین در گزارشی نوشته بود که با وجود انسداد بسیاری از درگاه های قمار آنلاین یا شرط بندی یا شناسایی و بازداشت باند های مختلف توسط پلیس فتا، عدد متقنی از گردش مالی واقعی قمار آنلاین شرط بندی در اینترنت وجود ندارد، چراکه این جنس سایت ها مثل همه جرائم سازمان یافته دیگر، کاملا زیرزمینی جریان دارد و به شبکه های مافیایی بزرگ در داخل و خارج از کشور متکی است.

با این حال در اخبار مرتبط، عدد های مختلفی از 5 هزار میلیارد تا 9 هزار میلیارد تومان به عنوان گردش مالی قمار و شرط بندی آنلاین در سایت های ایرانی مطرح شده است. برخی حتی پا را فراتر گذاشته و از خروج سالانه چند میلیارد دلاری ارز از کشور توسط این سایت ها سخن گفته اند؛ درست مانند آماری که از سوی کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور مبنی بر خروج سالانه بیش از 20 همت ارز مطرح شد.

در همین حال سخنان روز های اخیر، دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی بار دیگر توجه به این مساله را به خود جلب کرد. ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی، اخیراً در گفت وگویی صریح اعلام کرد: گردش مالی سایت های قمار در ایران در سال های گذشته حدود یک میلیارد دلار در سال بوده (یعنی نزدیک به 100 هزار میلیارد تومان با نرخ امروز).

او گفته که صد ها هزار کاربر حرفه ای وجود داشته که به شکل اعتیادآور درگیر این سایت ها بودند. وی هم چنین تاکید کرد که شناسایی این سایت ها از نظر فنی سخت نیست و با ابزار های موجود در شبکه به راحتی امکان پذیر است، اما پرسشی جدی باقی می ماند: چرا با وجود این امکان، این حجم عظیم از گردش مالی متوقف نشد؟

این سخنان با گزارش های متعدد پلیس فتا و رسانه های داخلی نیز هم خوانی دارد. آمار رسمی دقیق وجود ندارد، اما برآورد ها از 5 هزار تا 20 هزار میلیارد تومان گردش سالانه و حتی خروج چند میلیارد دلار ارز از کشور حکایت می کنند.

در این میان، اما انواع مدل های مالی و پایگاه های این قمارخانه های آنلاین نیز جالب است:

در این روش گردانندگان سایت ها معمولاً یک فروشگاه آنلاین صوری (فروش شارژ، کتاب، بلیط و...) ثبت می کنند. با این پوشش، درگاه پرداخت رسمی از بانک ها یا شرکت های PSP مانند آپ، مبناکارت و... دریافت می کنند. کاربران هنگام پرداخت عملاً از طریق درگاه قانونی پول را واریز می کنند، اما مقصد نهایی حساب های اجاره ای مرتبط با سایت قمار است.

هم چنین برخی سایت ها شماره کارت یا شبا در اختیار کاربر می گذارند. حساب ها معمولاً به نام افراد اجاره ای است؛ در برابر دریافت ماهانه چند میلیون تومان کارت خود را در اختیار باند های قمار قرار می دهند. این روش هنوز هم یکی از رایج ترین مدل های نقل و انتقال است.

با افزایش محدودیت ها در درگاه های داخلی، سایت ها به سمت رمزارز ها رفتند. بیت کوین، تتر و ترون رایج ترین ارز های مورداستفاده هستند. کاربران ایرانی به راحتی از صرافی های غیرمجاز یا حتی برخی صرافی های داخلی توکن خریداری می کنند و به حساب سایت منتقل می کنند.

در برخی موارد، پرداخت ها از طریق شرکت های صوری پرداخت یاری یا صرافی های غیررسمی انجام می شود. به این ترتیب، ردیابی مسیر پول دشوارتر می شود.

هم چنین مدل های این سایت های شرط بندی نیز متنوع است و اصلی ترین آنان شامل موارد زیر می شود؛

سایت های پیش بینی ورزشی: محبوب ترین مدل، تمرکز بر فوتبال و مسابقات ورزشی است. کاربران بر اساس ضرایب تعیین شده شرط بندی می کنند.

کازینوی آنلاین: شامل بازی های شانسی مانند پوکر، رولت، بلک جک و اسلات. الگوریتم ها و اسکریپت ها اغلب دست کاری شده تا سود اصلی به گرداننده برسد.

سایت های ترکیبی: هم پیش بینی ورزشی و هم کازینو دارند. بخش بزرگی از بازار ایران توسط همین سایت ها مدیریت می شود.

سایت های زیرزمینی فیزیکی: گزارش هایی از فعالیت کازینو های واقعی، اما مخفی در شهر های بزرگ وجود دارد. این مکان ها اغلب تحت پوشش ویلا ها یا خانه های شخصی فعالیت می کنند.

در این میان شاید توجه به برخی تجربیات جهانی نیز بتواند جالب باشد:

بریتانیا: قمار آنلاین قانونی، اما شدیداً مقررات گذاری شده است. شرکت ها باید مالیات پرداخت کنند و تبلیغات محدود دارند. کاربران زیر 18 سال ممنوع اند.

آمریکا: پس از سال ها ممنوعیت، از 2018 برخی ایالت ها به تدریج قمار آنلاین را آزاد کردند، اما تحت نظارت دقیق.

چین: قمار آنلاین کاملاً ممنوع است و دولت با شدت عمل سراغ سایت ها می رود؛ با این حال بازار زیرزمینی همچنان عظیم است.

اروپا: کشور هایی مانند مالت و جبل الطارق به مراکز اصلی میزبانی شرکت های قمار تبدیل شده اند، اما تحت قوانین مالی و شفافیت مالیاتی.

تجربه جهانی نشان می دهد که یا باید این بازار به طور کامل قانونی و مقررات گذاری شود (مانند اروپا) یا این که با انسداد و کنترل شدید جلوی آن گرفته شود. نیمه راهی که در ایران وجود دارد—یعنی ممنوعیت روی کاغذ و رونق عملی در زیرزمین—عملاً به سود مافیای قمار تمام شده است. کما این که بر اساس آموزه های دینی در ایران نیز قمار به طور کامل ممنوع است.

اما وقتی فیروزآبادی از یک میلیارد دلار گردش مالی سخن می گوید، باید آن را در بستر اقتصاد ایران دید؛ چنان که این رقم معادل بودجه سالانه چند وزارتخانه است و حتی می توان این طور گفت که از کل درآمد سالانه صنعت سینمای ایران ده ها برابر بیشتر است.

از سوی دیگر در شرایط بحران ارزی، خروج چند میلیارد دلار از کشور فشار مضاعفی بر اقتصاد وارد می کند. عدم نظارت بانک ها و درگاه های پرداخت نیز در همین باره پرسش های جدی درباره فساد ساختاری ایجاد کرده است.

حقیقت این است که قمار آنلاین در ایران به صنعتی زیرزمینی، اما قدرتمند تبدیل شده است. از یک سو، کاربران زیادی به امید ثروتمندشدن وارد این فضا می شوند و از سوی دیگر، باند های سازمان یافته میلیارد ها تومان پول جابه جا می کنند.

تجربه جهانی نشان داده که یا باید این صنعت را قانون مند و شفاف کرد، یا با نظارت و کنترل جدی آن را محدود ساخت. وضعیت فعلی، یعنی ممنوعیت قانونی و رواج عملی؛ بیشترین سود را نصیب مافیا و بیشترین زیان را متوجه جامعه و اقتصاد ایران کرده است.