هر سال با ورود فصل سرما، پای آلودگی هوا به کلانشهرهای کشور باز می شود که به گفته کارشناسان امر اصلی ترین دلیل آن وارونگی دما است و مازوت سوزی صنایع و نیروگاه هاست.

به گزارش مهر، این در حالی است که تردد خودروها در شهرها هم از مهم ترین علت آلایندگی هوای شهرها شناخته می شود. از سوی دیگر فرهنگ استفاده از خودروهای عمومی دیگر کمرنگ تر شده و اغلب مردم به دنبال خودروهای تک سرنشین هستند و حال و حوصله ی استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی را ندارند.

تبریز نیز یکی از کلان شهرهای آلوده کشورمان است که با ورود فصل پاییز نفس او هم می گیرد، چند روزی تا فصل پاییز باقی نمانده و مانند سال های گذشته بحث مازوت سوزی نیروگاه تبریز بازهم داغ شده و به دغدغه اصلی مسئولین استان تبدیل شده است چراکه آلودگی هوا یکی از معضلات اصلی این شهر محسوب می شود.

مازوت نوعی نفت کوره به شمار می آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می شود که گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است.

اثر سوزاندن سوخت های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به SOx منتشر می شوند که بخش بیشتر آن را SO2 تشکیل می دهد. SO2 گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از 500 ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده است.

بهرام سرمست، استاندار آذربایجان شرقی در جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به ریاست معاون اجرایی رییس جمهور شرکت کرد و خواستار توقف مازوت سوزی در نیروگاه حرارتی تبریز شد.

استاندار آذربایجان شرقی همچنین با اشاره به بحران آلودگی هوای تبریز گفت: براساس اعلام سازمان محیط زیست، 25 درصد آلودگی هوای تبریز در سایه مازوت سوزی نیروگاه است که با اجرای توسعه نیروگاه تبریز، حجم این آلودگی به شدت کم خواهد شد.

وی توسعه نیروگاه تبریز را نیاز فوری و حیاتی برای مردم تبریز عنوان کرد و از وزرا و مدیران صباانرژی و مپینا، موکدا خواستار اقدام عملی برای تأمین مالی و اجرای پروژه در مدت زمان 18 ماهه مقرر شد.

مجید فرشی، مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان شرقی نیز، آغاز روند گازسوز کردن نیروگاه تبریز را نقطه امید در مدیریت بحران آلودگی هوا توصیف کرد و گفت: انتظار داریم محیط زیست با جدیت بیشتری اجرای وظایف قانونی را پیگیری کند تا در فصل های سرد شاهد کاهش ملموس آلاینده ها باشیم.

وی به وضعیت منابع آبی استان اشاره کرد و یادآور شد: تأمین حقابه تالاب هایی مثل قوری گول، قره قشلاق و حتی دریاچه ارومیه با مشکلات جدی روبه رو است. اگر این روند ادامه پیدا کند، هم بحران گرد و غبار تشدید می شود و هم تنوع زیستی منطقه به خطر خواهد افتاد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، استفاده از مازوت در نیروگاه های استان را یکی از اصلی ترین دلایل افزایش آلودگی هوای تبریز معرفی کرد و گفت: سوزاندن این سوخت سنگین حجم زیادی از ذرات معلق و دی اکسید گوگرد وارد هوا می کند که مستقیماً سلامت شهروندان را تهدید می کند. به همین دلیل، گازسوز کردن نیروگاه ها باید در اولویت همکاری وزارت نیرو و شرکت گاز قرار گیرد.

محمدحسین حسن زاده در ادامه افزود: آمارها نشان می دهد 74 درصد مونوکسیدکربن ناشی از خودروهای سواری است، در حالی که فقط 16 درصد سفرهای شهری با مترو و اتوبوس انجام می شود. این یعنی توسعه حمل ونقل عمومی و خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه تردد، نقش اساسی در کاهش آلودگی دارند.

حسن زاده همچنین با اشاره به وضعیت هوای تبریز اظهار کرد: سال گذشته 59 روز ناسالم برای گروه های حساس و 12 روز ناسالم برای همه شهروندان داشتیم. عمده این آلودگی مربوط به ذرات معلق زیر 2.5 میکرون و دی اکسید نیتروژن بود که هم با سوخت های سنگین در نیروگاه ها و هم با تردد خودروهای دیزلی ارتباط مستقیم دارند.

به گفته او، نیروگاه ها و صنایع اطراف تبریز به ترتیب 35 درصد از دی اکسید گوگرد و 28 درصد از اکسیدهای نیتروژن را منتشر می کنند. ادامه این روند در زمستان های آینده می تواند به افزایش بیماری های قلبی، تنفسی و حتی مرگ ومیر زودرس منجر شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی بر لزوم توسعه ایستگاه های پایش آلودگی و نظارت مستمر بر صنایع تأکید کرد و افزود: سلامت مردم تبریز خط قرمز ماست و اگر واحدهای آلاینده همکاری نکنند، از مسیر حقوقی پیگیری خواهیم کرد.

وی همچنین در خصوص قانون هوای پاک گفت: سلامت مردم خط قرمز ماست و قانون هوای پاک ابزار الزام آوری است که همه دستگاه ها و صاحبان صنایع باید به آن تمکین کنند. اجرای ماده 14، به ویژه انتقال واحدهای آلاینده به نقاط مناسب، نه تنها یک تکلیف قانونی بلکه ضرورتی برای حفظ سلامت عمومی است.

یک کارشناس سلامت محیطی درباره پیامدهای استفاده از سوخت های سنگین مانند مازوت در نیروگاه ها توضیح داد: مازوت حاوی مقادیر بالایی گوگرد و ترکیبات مضر است که هنگام سوختن در هوا آزاد می شوند و سلامت شهروندان را تهدید می کنند. ذرات معلق تولیدشده، به ویژه آن هایی که کمتر از 2.5 میکرون هستند، می توانند عمیقاً وارد ریه ها شوند و باعث التهاب مجاری تنفسی، تشدید آسم و برونشیت مزمن، و حتی مشکلات قلبی شوند. دی اکسید گوگرد حاصل از این سوخت با رطوبت هوا ترکیب شده و اسید سولفوریک ایجاد می کند که تحریک چشم و پوست و تشدید بیماری های تنفسی را به دنبال دارد. حتی مواجهه کوتاه مدت با این آلاینده ها می تواند باعث کاهش عملکرد ریه و افزایش مراجعات درمانی شود.

صادقی ادامه داد: در شرایط وارونگی دما که معمولاً پاییز و زمستان رخ می دهد، آلاینده های حاصل از مازوت در لایه های پایین جو محبوس شده و غلظت آن ها به شدت افزایش می یابد. در کلانشهرهایی مانند تبریز، که تعداد خودروهای تک سرنشین زیاد و استفاده از حمل ونقل عمومی کاهش یافته، این اثر مضاعف می شود و حتی افراد سالم نیز ممکن است دچار مشکلات تنفسی شوند.

وی همچنین به پیامدهای اجتماعی و اقتصادی ادامه مازوت سوزی اشاره و بیان کرد: هر سالی که مازوت سوزانده شود، نه تنها آلودگی و بیماری ها افزایش می یابد، بلکه هزینه های درمانی و اجتماعی نیز بالا می رود. مراجعات بیشتر بیماران تنفسی و قلبی، کاهش بهره وری نیروی کار و حتی افزایش مرگ ومیر زودرس تنها بخشی از تبعات این روند است. بنابراین پیشگیری از مازوت سوزی و جایگزینی سوخت پاک باید در اولویت اقدامات مسئولان قرار گیرد.

در پایان، کارشناس سلامت تأکید کرد: همراه با تلاش مسئولان برای گازسوز کردن نیروگاه ها، مردم نیز می توانند نقش پیشگیرانه خود را ایفا کنند. کاهش ترددهای غیرضروری، استفاده از حمل ونقل عمومی، پرهیز از سوزاندن زباله و رعایت نکات محیط زیستی کوچک اما اثرگذار، همگی می توانند به کاهش آلودگی کمک کنند. در مجموع، همکاری مسئولان، صنایع و مردم، می تواند از بحران های تنفسی و قلبی پیشگیری کند و کیفیت زندگی در کلانشهرها به ویژه تبریز را در فصل های سرد حفظ کند.

تجربه سال های اخیر نشان داده است که تداوم مازوت سوزی در نیروگاه تبریز، تنها به معنای تولید برق نیست، بلکه بهای آن با سلامت مردم، تخریب محیط زیست و افزایش هزینه های اجتماعی و درمانی پرداخت می شود. هرچند آغاز روند گازسوز کردن نیروگاه نقطه امیدی به شمار می رود، اما سرعت عمل در این مسیر تعیین کننده است.