کیان پوررهنما؛ قدرت زدگی یکی از آفت های بزرگ سیاست است؛ حالتی که صاحبان قدرت را از واقعیت ها دور کرده و آنان را در حصاری از توهم، چاپلوسی و گزارش های تحریف شده گرفتار می کند. این کوری و کری حاکمانه به ویژه در نظام های اقتدارگرا شدت می گیرد، زیرا قدرت در دست گروهی محدود متمرکز است و گردش آزاد اطلاعات وجود ندارد.

یکی از حالت های شگفت انگیز این پدیده، ایجاد احساس متفاوت بودن و ویژه شدن در حاکمان و مدیران است، آنچه در پدیده قدرت زدگی رواج دارد، این است که حاکم یا مدیر، محور است و دیگران پیرامون اویند. از این رو، همه باید دور این محور بچرخند، مجیز او را بگویند و ارادتی بنمایند تا سعادتی ببرند.

یکی از دشوارترین و در عین حال حیاتی ترین مسائل در هر نظام سیاسی، گفتن واقعیت های تلخ به صاحبان قدرت است. در نظام های اقتدارگرا رفته رفته کار به جایی میرسد که اطرافیان و ندیمان، صرفاً چیزی را به حاکم و مدیر میگویند که او را خوش آید. خوشایند حاکم همان، قلب واقعیت همان، و بسته شدن گوش و چشم او بر حقیقت ها و واقعیت ها همان.

نخستین مسئولیت در این زمینه بر دوش کارگزاران و مشاوران نزدیک به قدرت است؛ آن ها باید شجاعت بیان حقیقت را داشته باشند وگرنه خیانتشان نه تنها به مردم بلکه به خود حاکمیت خواهد بود. در کنار آنان، نخبگان، رسانه ها و نهادهای مدنی نقش مهمی در بازتاب واقعیات دارند. حتی صدای ضعیف منتقدان نیز می تواند مسیر تصمیمات کلان را تغییر دهد.

نظام های سیاسی مردم سالار اما به گونه ای طراحی می شوند که اگر ندیمان بخواهند مسأله ای را دگرگون جلوه دهند عملاً امکان پذیر نمی شود زیرا سازوکارهای دیگری به کار می افتد و آن حقیقت تلخ را به گوش مدیر، حاکم یا هیأت حاکمه می رساند.

با این حال، شرط اصلی تأثیرگذاری حقیقت، ظرفیت شنیدن آن از سوی حاکمان است. زمامداران هوشمند باید راه را برای بیان بی پرده واقعیت ها باز کنند و شنوندگان حقیقت های تلخ را تکریم نمایند.

جمع بندی:

حقایق تلخ را باید کارگزاران، نخبگان و رسانه ها به حاکمان بگویند، اما شرط اثرگذاری آن، اراده و ظرفیت حاکمان برای شنیدن است. هر جا که این چرخه شکل بگیرد، حتی نظام های اقتدارگرا هم می توانند خود را اصلاح کرده و از سقوط در مسیرهای پرخطر بپرهیزند.

با این حال، مسئولیت اصلی بر عهده خود حاکمان است. آن ها باید جسارت شنیدن واقعیت را داشته باشند؛ واقعیتی که شاید تلخ باشد، اما تنها راه جلوگیری از خطاهای بزرگ تر است. تاریخ بارها نشان داده است که بی توجهی به حقیقت، سرنوشت تلخی برای قدرت های بزرگ رقم زده است.