اساس طرح کالابرگ الکترونیک، رفع دغدغه مردم از افزایش قیمت این کالاها بود که در دیدار دیروز مقام معظم رهبری با اعضای هیأت دولت نیز به آن اشاره شد؛ این در حالی است که طرح کالابرگ به مرورزمان با افزایش قیمت کالاهای اساسی همراهی کرده و به نوعی فقط محدود به توزیع یارانه بین مشمولان تبدیل شده است.

به گزارش همشهری، اجرای طرح کالابرگ الکترونیک از دوران کرونا مطرح شد؛ اما تأمین زیرساخت موردنیاز این طرح و اجرای ساختاریافته آن به پاییز 1401 برمی گردد. در آذرماه 1401، اجرای آزمایشی طرح کالابرگ در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت و استان های هرمزگان، قزوین، گیلان و مرکزی به تدریج به این طرح پیوستند.

پیش از آن، مجلس شورای اسلامی برای موافقت با پیشنهاد دولت مبنی بر حذف ارز ترجیحی در قانون بودجه 1401 شرط گذاشته بود که با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک، اثرات تورمی ناشی از این اقدام ارزی بر معیشت خانوارهای کم درآمد، جبران شود.

در مرحله نخست طرح کالابرگ که اجرای آن از اسفند 1401 در کل کشور آغاز شد، مشمولان کالابرگ فقط از این مزیت بهره مند بودند که یک ماه قبل از واریز یارانه نقدی به حساب سرپرست خانوار، آن را به خرید کالاهای اساسی موجود در سبد کالابرگ اختصاص دهند.

بی رغبتی خانوارها به استفاده از این طرح باعث شد در مرحله دوم طرح کالابرگ که از خرداد 1402 اجرایی شد، یارانه تشویقی 80 هزارتومانی به شرط تخصیص 200 هزار تومان از یارانه نقدی یک فرد به خرید کالابرگ اختصاص می یافت اما این طرح نیز نتوانست مردم را با طرح کالابرگ همراه کند.

درنهایت، بهترین شیوه طرح کالابرگ، در قالب طرح فجرانه از دهه فجر 1402 تا عید فطر 1403 در دستور کار قرار گرفت و در این طرح خانوارها فقط با اقدام به خرید اقلام موجود در سبد کالابرگ از یارانه تشویقی 200 هزارتومانی بهره مند می شدند و حتی می توانند بدون خرج کردن یک ریال از یارانه نقدی خود، این یارانه را در قالب کالا دریافت کنند.

نکته قابل توجه این طرح در مصوبه مجلس الزام شده بود که مبنای قیمت کالاهای اساسی در طرح کالابرگ باید همان قیمت زمان تصویب (شهریور 1400) باشد و بر همین اساس، وقتی دولت سیزدهم چندین ماه بعد موفق به حذف ارز ترجیحی شد، مبنای خرید مردم در طرح کالابرگ را قیمت های اردیبهشت 1401 (قبل از حذف دلار 4200 تومانی) تعیین کرد و هزینه تورم بر سبد مصرفی که معادل 80 هزار تومان بود را به عنوان یارانه تشویقی پرداخت کرد.

در طرح فجرانه، گرچه قیمت مبنای اردیبهشت 1401 تغییر کرد اما رقم اعتبار تشویقی سه برابر شد و به 200 هزار تومان رسید؛ اما در ادامه، اجرای طرح کالابرگ در دولت جدید بدون اینکه اصل ثبات قیمت کالاها در طرح کالابرگ مدنظر دولت باشد، با همان یارانه تشویقی قبلی در دستور کار قرار گرفت.

در ابتدای طرح کالابرگ الکترونیک، دولت در سال 1401 متعهد شد 10 قلم کالای اساسی تنظیم بازاری (بعداً با اضافه شدن گوشت قرمز تعداد اقلام به 11 قلم افزایش یافت) را براساس قیمت های شهریور 1400 برای خانوارهای یارانه بگیر تأمین کند و مابقی قیمت کالا را حتی اگر افزایش پیدا کند، متقبل شود. در مرحله اول کالابرگ، (بهمن 1401)، قیمت یک کیلو تخم مرغ 47 هزار و 200 تومان بود درحالی که خانوار باید قیمت مبنای شهریور 1400 یعنی 15 هزار تومان را می پرداخت و مابقی را باید دولت متقبل می شد.

در مرحله دوم طرح کالابرگ، قیمت مبنا به اردیبهشت 1401 تغییر کرد و مابه التفاوت 80 هزارتومانی برای جبران اثرات تورمی مدنظر قرار گرفت. در طرح فجرانه نیز گرچه قیمت مبنا کمرنگ شد اما افزایش حدود 3 برابری یارانه تشویقی توانست قدرت خرید خانوارها را حفظ کند و استقبال 90 درصدی مشمولان از طرح کالابرگ توانست این موفقیت را اثبات کند.

در ادامه اما، مرحله جدید طرح کالابرگ در حالی در ماه های اخیر اجرا شده که با وجود تورم قابل توجه گروه غذایی، نه یارانه تشویقی تغییر کرده و نه مبنایی برای قیمت کالاهای اساسی تعیین شده است. با این شیوه، فقط مشمولان طرح کالابرگ می توانند با استفاده از کالابرگ از یارانه بیشتری برخوردار شوند و لزوماً قادر به تأمین نیاز خود به کالای اساسی نخواهند بود.