هوشمند عقیلی در سوم مرداد 1316 در اصفهان به دنیا آمد. از نوجوانی دل بسته موسیقی بود و استعدادش به سرعت آشکار شد. در سیزده سالگی به جمع شاگردان استادانی برجسته همچون تاج اصفهانی، محمود کریمی و اسماعیل مهرتاش راه یافت و نخستین تجربه های هنری اش را در رادیو اصفهان از سر گذراند.

به گزارش اطلاعات آنلاین، در کنار علاقه به هنر، تحصیلات رسمی اش را نیز پی گرفت و ابتدا در دبیرستان ادب رشته ریاضی خواند و سپس در دانشگاه در رشته ادبیات انگلیسی فارغ التحصیل شد. این ترکیب از دانش آکادمیک و ذوق هنری بعدها در نگاه او به موسیقی نیز بازتاب یافت.

آغاز رسمی فعالیت حرفه ای هوشمند عقیلی در سال 1334 با اجرای ساقی نامه بود؛ قطعه ای که اسماعیل مهرتاش تصنیف کرده بود و نخستین بار از رادیو به گوش مردم رسید. صدای تازه نفس و پرقدرت عقیلی به سرعت توجه ها را جلب کرد و درهای تازه ای را به روی او گشود.

حضور عقیلی در مراسم افتتاحیه تلویزیون ملی ایران در دهه 1340 و اجرا در کنار نام های بزرگی چون مرتضی حنانه و حسین قوامی نشان از محبوبیت او در میان عامه مردم داشت.

دهه های چهل و پنجاه خورشیدی دوران اوج شهرت عقیلی بود. ترانه های فردا تو می آیی و دریا از جمله آثاری هستند که نام او را در تاریخ موسیقی ایران جاودانه کردند. این ترانه ها نه تنها در زمان انتشارشان محبوبیتی بی سابقه یافتند، بلکه تا امروز نیز بخشی از خاطره جمعی مردم ایران باقی مانده اند. عقیلی در آن سال ها توانست با بهره گیری از سنت های آوازی ایرانی و هم زمان توجه به ذائقه عمومی، پلی میان موسیقی کلاسیک ایرانی و سلیقه شنوندگان معاصر بسازد.

اما مسیر زندگی او نیز همچون بسیاری از هنرمندان نسلش با تحولات سیاسی و اجتماعی ایران گره خورد. حدود یک سال پیش از انقلاب 1357، عقیلی ناگزیر به مهاجرت شد و به آمریکا رفت. اقامت در لس آنجلس اگرچه او را از زادگاهش دور کرد، اما نتوانست پیوندش با موسیقی را بگسلد. او در سال های بعد، در محافل هنری ایرانیان مقیم خارج حضور یافت و همچنان صدای خود را به گوش دوستدارانش رساند. با این همه، دوری از وطن برای او آسان نبود. مانند بسیاری از هنرمندان مهاجر، عقیلی نیز همواره با حسرت بازگشت و دلتنگی برای خاک ایران زیست. شاید همین غربت، لحن صدایش را اندکی غم انگیزتر کرد و آثارش را رنگی انسانی تر و صمیمانه تر بخشید.

او یکی از صداهای نسل طلایی موسیقی ایران بود که در غربت خاموش شد. با اینکه عقیلی به اندازه چهره های برجسته موسیقی پاپ و سنتی ایران نامدار نبود، اما صدایش طنینی خاص داشت که به عنوان خواننده به او تشخص می بخشید و تمایز گذاشتن میان او از دیگران را به آسانی ممکن می کرد. در سال های اخیر که نسل های جدید به صداهای خوانندگان قدیمی توجه بیشتری نشان داده اند، هوشمند عقیلی برای بسیاری از این جوانان شبیه کشفی بود که از شنیدن صدایش به هیجان می آمدند و از اینکه چرا به اندازه ای که لایقش بوده مورد توجه قرار نگرفته و به شهرت نرسیده، اظهار حیرت می کردند.

هوشمند عقیلی نه تنها خواننده ای خوش صدا که نمادی از استمرار موسیقی ایرانی در گذر از دهه های پرحادثه بود. او توانست در میانه سنت و مدرنیت، صدایی خلق کند که هم دوستداران موسیقی کلاسیک ایرانی را خشنود سازد و هم مردم عادی کوچه و بازار را سر شوق آورد. میراث او امروز در آثاری در دسترس است که هنوز زمزمه می شوند و نامش را زنده نگاه می دارند.

صدای عقیلی تا همیشه در حافظه فرهنگی ایران زنده خواهد ماند. او با عشق به موسیقی زیست، با آن زندگی کرد و سرانجام در غربت، با میراثی جاودانه، چشم از جهان فروبست. اما مطمئنا در نزد اکنونیان و آیندگان جایگاهی ویژه خواهد داشت و هر بار که جوانی از سر قضای روزگار بشنود که بعد از جدایی ها، آن بی وفایی ها، فردا تو می آیی ، لحظه ای جا می خورد، بعد این قطعه را دوباره از سر تا ته با دقت گوش می کند، آن گاه که جایی در قلبش احساسات غلیان کرد، می رود و می گردد ببیند سایر آهنگ ها و قطعات این صدای محزون چه بوده تا بیشتر با آن عجین شود. روحش شاد و یادش گرامی.