جهش های اخیر نرخ ارز و افزایش بهای طلا و سکه، بار دیگر بانک مرکزی را به سمت احیای سیاست پیش فروش کشانده است. چهارمین مرحله این طرح از 17 شهریور با حجم یک میلیون قطعه آغاز می شود؛ قیمتی که برای تمام سکه تحویلی آذرماه تعیین شده، 83 میلیون تومان است؛ یعنی حدود 10 میلیون تومان پایین تر از میانگین نرخ 93 میلیون تومانی بازار آزاد در 15 شهریور.

به گزارش تسنیم، این فاصله قیمتی از سوی بانک مرکزی معادل برآورد سکه با دلار زیر 100 هزار تومان و اونس جهانی 3550 دلاری محاسبه شده و مقامات پولی آن را فاقد حباب و کمتر از ارزش ذاتی می دانند. چنین سطحی از قیمت گذاری، به زعم بسیاری از تحلیلگران، به معنای سیگنالی آشکار به بازار است: نرخ های فعلی بالاتر از واقعیت بنیادی بوده و در چشم سیاست گذار، احتمال تثبیت آنها در ماه های آینده چندان بالا نیست.

فرمول اعلامی بانک مرکزی عملاً سناریوی مرجع آن نهاد را تصویر می کند؛ سناریویی که یا از افت نرخ ارز حکایت دارد یا از دست کم ثابت ماندن آن در محدوده ای پایین تر از قیمت های فعلی. به بیان دیگر، پیش فروش در این سطح، علاوه بر عرضه فیزیکی، نقش یک اعلام پیش بینی رسمی از سمت سیاست گذار را نیز ایفا می کند.

در سه مرحله پیشین، بیش از 760 هزار قطعه سکه عرضه شد و تحویل ها طبق اعلام بانک مرکزی به موقع انجام شد؛ حتی در دوران جنگ 12 روزه، مهلت سررسیدها تمدید و تحویل بدون تأخیر صورت گرفت. این سابقه هرچند در جلب بخشی از اعتماد مؤثر بوده، اما کارشناسان معتقدند که در عمل، این سیاست ها فقط توقف موقتی بر روند افزایشی قیمت ها گذاشته اند و بدون ابزار تکمیلی، توان تغییر پایدار مسیر بازار را ندارند.

تحلیل تجربه های پیشین نشان می دهد که سیگنال قیمت گذاری در پیش فروش، تنها زمانی به روند واقعی نزولی تبدیل می شود که با عرضه مستمر، اجرای بی نقص تعهدات و مدیریت مؤثر نرخ ارز همراه باشد. هرگونه وقفه در تحویل، کاهش ناگهانی حجم عرضه یا شوک ارزی، می تواند کل این پیام را بی اثر کرده و حتی برعکس، محرک انتظارات افزایشی شود.

در کوتاه مدت، اختلاف 10 میلیونی نسبت به بازار، بخشی از تقاضای نقدی را به حواله های پیش فروش منتقل کرده و فشار فروش را بر بازار آزاد زیاد می کند. اما تثبیت این اثر نیازمند استمرار عرضه و هماهنگی سایر ابزارهای سیاستی است؛ در غیر این صورت، این مزیت قیمتی صرفاً به یک حرکت روانی گذرا بدل خواهد شد.

قیمت 83 میلیون تومانی پیش فروش را می توان حد هدف سیاست گذار برای بازار سکه دانست؛ حدی که اگر متغیرهای کلان و ارزی به نفع آن حرکت کنند، می تواند به یک سیگنال کاهشی قدرتمند تبدیل شود. اما اگر تنها بر پایه یک موج مقطعی عرضه بنا شود، بازار آن را ظرف مدت کوتاهی آزموده و کنار خواهد گذاشت.