سروش زادعلی؛ بارها در ذهنم این پرسش شکل گرفته که چگونه کشوری مانند چین که حدود دو یا سه دهه پیش در سطحی معمولی از قدرت و توسعه در جهان قرار داشت توانست به چنین جایگاه رفیعی در اقتصاد فناوری و سیاست بین الملل دست یابد. در حالی که ما با جمعیتی کمتر، منابعی غنی تر و سابقه ای تمدنی که چیزی از آن ها کم ندارد هنوز درگیر ابتدایی ترین مسائل و چالش های مدیریتی و اجتماعی هستیم.

به عنوان فردی که به مسائل سیاسی و اجتماعی علاقه مند است و آن ها را همواره تحلیل می کنم برایم عجیب نیست که روند پیشرفت چین صرفاً ناشی از سرمایه گذاری خارجی یا نیروی کار ارزان نباشد. آن چه در نگاه من نقطه ی آغاز تحولات جدی در چین بود مبارزه ساختاری بی امان و ریشه ای با فساد اداری و اقتصادی است.

من به خوبی به یاد دارم که در دهه های گذشته هنگام تماشای اخبار از تلویزیون بارها و بارها گزارش هایی از اعدام یا تیرباران مقامات فاسد در ساختار اجرایی چین پخش می شد. فارغ از روش های سخت گیرانه ای که ممکن است در برخی ابعاد محل نقد باشد اما اصل ماجرا روشن است حاکمیت چین به این نتیجه رسید که بدون پاک سازی درون ساختاری توسعه پایدار و جدی ممکن نیست.

این مبارزه جدی با فساد ساختاری را شکل داد که در آن قانون بالاتر از رابطه تخصص ارجح تر از رانت و عملکرد مهم تر از شعار شد. همین پایه گذاری تدریجی اما ریشه ای به چین این امکان را داد که ظرف دو دهه نه فقط در منطقه آسیا بلکه در سطح جهانی به یک قدرت تأثیرگذار تبدیل شود.

حال مقایسه ای ساده اما تلخ در کشور ما با وجود شعارهای متعدد درباره عدالت شفافیت و فسادستیزی هنوز شاهد آن هستیم که در بسیاری از حوزه ها فساد، ناکارآمدی، رانت خواری، و نبود نظارت مؤثر گریبان گیر ساختار اجرایی کشور است. اصلاحات اگر هم انجام شوند معمولاً سطحی شعاری و کوتاه مدت هستند و به ندرت ریشه ای و شجاعانه عمل می شود.

چین نشان داد که با اراده سیاسی واقعی قانون گرایی بدون مصلحت اندیشی و حذف عناصر ناسالم از بدنه حاکمیت می توان از یک کشور در حال توسعه به کشوری پیشرفته و تأثیرگذار تبدیل شد. این راه، پرهزینه است اما شدنی است آیا ما نیز روزی این مسیر را جدی خواهیم گرفت؟