براساس قانون بودجه سال 1404، درحالی وزارت رفاه موظف شده از مردادماه یارانه نقدی حدود یک میلیون خانوار پردرآمد (دهک های هشتم، نهم و دهم) را حذف کند و قرار است این منابع صرف حمایت از خانوارها و اقشار نیازمند و همچنین افزایش اعتبار کالابرگ برای خانوارهای تحت پوشش و دهک های پایین درآمدی شود که تغییر ملاک دهک بندی موجب حذف برخی خانوارها شده که از این پس، میزان هزینه ماهانه هر فرد ملاک قرار می گیرد و به این ترتیب، اگر سرانه هزینه هر نفر بیش از 10 میلیون تومان باشد، خانوار در دهک های 8 و 9 محسوب شده و یارانه او قطع می شود؛ موضوعی که با نگرانی هایی از سوی مردم همراه شده است.

به گزارش ایسنا، موضوع حذف یارانه دهک های پردرآمد از سال گذشته مطرح و درنهایت با تصویب بند (پ) تبصره (13) قانون بودجه سال1404 کل کشور، دولت مکلف شد یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد (دهک های هشتم، نهم و دهم) را حذف کند و براین اساس هم با بررسی های صورت گرفته روی شاخص های درآمدی و دارایی خانوارهای کشور در این مرحله حدود یک میلیون از خانوارهای با سرانه درآمد هزینه ماهانه بیشتر از 10 میلیون شناسایی و حذف شده است.

اما در تشریح جزییات بیشتر این موضوع علی جعفری آذر، نماینده مجلس شورای اسلامی ضمن بیان جزییات تغییر معیار دهک بندی خانوارها، گفت: بر اساس روش جدید وزارت کار، هزینه های ماهانه خانوار ملاک قرار می گیرد و اگر سرانه هزینه هر فرد بیش از 10 میلیون تومان باشد، خانوار در دهک های پردرآمد قرار می گیرد.

به گفته وی و طبق گزارش وزیر کار در جلسه اخیر کمیسیون اجتماعی، از این پس میزان هزینه ماهانه هر فرد ملاک دهک بندی قرار می گیرد، نه درآمد یا دارایی. بدین ترتیب، اگر سرانه هزینه هر نفر بیش از 10 میلیون تومان باشد، خانوار مربوطه در دهک های 8 و 9 محسوب شده و یارانه آن ها قطع می شود. در این شیوه، هزینه مسکن برای خانوارهای مستأجر مستثنا شده، اما سایر هزینه ها از جمله درمان و تحصیل در نظر گرفته می شود.

جعفری آذری که در برنامه ای رادیویی صحبت می کرد، تأکید کرد که در گذشته ملاک هایی همچون گردش مالی، مالکیت خودرو و املاک ملاک حذف یارانه بود که با انتقادهای زیادی همراه شد؛ چرا که حتی مددجویان نهادهای حمایتی نیز در دهک های بالا ثبت می شدند.

این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، با اشاره به انتقادات موجود نسبت به روش محاسبه هزینه ها، گفت: ممکن است فردی صرفاً به دلیل هزینه های درمانی یا شهریه دانشگاه، به دهک پردرآمد منتقل شود، در حالی که عملاً شرایط مالی مناسبی ندارد. این ماه نخست اجرای روش جدید است و لازم است پس از دو ماه اجرا، مقایسه ای با روش پیشین انجام شود تا میزان نارضایتی و دقت این روش مشخص شود.

اما یکی از مهم ترین موضوعات این است که هزینه های درمان و تحصیل، به عنوان بخشی از هزینه های ماهانه، می توانند موجب شناسایی اشتباه خانوارهای کم درآمد یا متوسط به عنوان خانوار پردرآمد شوند.

موضوعی که حتی خود علی جعفری آذر- نماینده مجلس نیز به آن اشاره کرده است. چراکه هزینه های درمان و تحصیل متغیرند و در بسیاری از خانوارهای کم درآمد یا متوسط، هزینه های درمانی ناگهانی و پرهزینه یا شهریه های بالای تحصیلی وجود دارد که ممکن است در یک ماه به طور موقت افزایش چشمگیری پیدا کند. این هزینه ها برخلاف درآمد یا دارایی، ممکن است مقطعی و ناگهانی باشند و نشان دهنده توان مالی واقعی خانوار نباشند.

از سویی دیگر، اگر یک خانواده که درآمد محدودی دارد اما به دلیل بیماری یک عضو یا شهریه دانشگاه فرزندش هزینه زیادی متحمل می شود، در معیار جدید به عنوان دهک پردرآمد شناخته شده و یارانه اش قطع شود؛ این یعنی فردی که در واقع نیازمند است، از حمایت های دولت محروم می شود.

البته رییس سازمان هدفمندی یارانه ها به تازگی با اشاره به قطع یارانه برخی افراد اعلام کرده است که قانون هیچکس را از اعتراض به حذف یارانه منع نکرده که می توانند از سامانه سیمین سازمان هدفمندی یا سامانه حمایت وزارت رفاه درخواست بدهند. بنابراین فرآیند ورود و خروج یک فرایند مستمر است. روزانه در کشور 10 تا 12 هزار تغییر ساختار خانوار داریم.

در همین رابطه هم، هفته گذشته در تشریح جزییات بیشتر این موضوع احد رستمی، رییس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان هفته گذشته اعلام کرد که این سرانه در برگیرنده هزینه اجاره مسکن خانوار نیست و براساس بُعد خانوار محاسبه شده است.

براساس داده های بودجه خانوار مرکز آمار ایران، سرانه درآمد هر خانواده ایرانی در دهک هشتم در اسفندماه سال 1403، 10 میلیون تومان در ماه برآورد شده است. از این رو وزارت رفاه هم این میزان درآمد را بعد از کسر هزینه مسکن به عنوان شاخص شناسایی سه دهک بالا انتخاب کرده است.

به گفته وی، از ابتدای شهریورماه سرپرستان خانوار به مدت 20 روز فرصت دارند برای مشاهده جزییات و یا ثبت درخواست به آدرس https://hemayat.sfara.ir مراجعه کنند. اطلاعات اظهاری سرپرست خانوار در حوزه های درآمدی، تراکنش های بانکی و محل سکونت مجددا با داده های ثبتی دستگاه های متولی داده، صحت سنجی و در صورت تایید استحقاق دریافت یارانه مطابق قانون یارانه خانوارها مجددا برقرار خواهد شد.

رستمی خاطرنشان کرد: مطابق بند (پ) تبصره (13) قانون بودجه سال1404 کل کشور، دولت مکلف است از محل منابع حاصل از حذف یارانه نقدی دهک های هشتم، نهم و دهم، ماده 45 قانون مالیات بر ارزش افزوده و بازنگری در سیاست های حمایتی، حداقل مبلغ 400 هزار میلیارد ریال را به عنوان بسته حمایت از معیشت محرومان اختصاص دهد.

این منابع صرف حمایت از خانوارها و اقشار نیازمند، از جمله خانوارهای دچار فقر شدید که تحت پوشش نهادهای حمایتی نیستند و همچنین افزایش اعتبار کالابرگ برای خانوارهای تحت پوشش و دهک های پایین درآمدی خواهد شد