روز گذشته بالاخره نتایج کنکور 1404 مشخص شد تا اینگونه داوطلبان بتوانند ماحصل یک سال درس خواندن خود را برای رسیدن به صندلی های دانشگاه ببینند. نوبت دوم آزمون امسال، اما تجربه ای منحصر به فرد برای داوطلبان به شمار می رفت؛ چرا که آنها بعد از جنگ 12 روزه با تعویق 20 روزه در زمان برگزاری کنکور مواجه شدند و کمتر از یک ماه زمان داشتند تا بتوانند خودشان را برای شرکت در این آزمون آماده کنند. جنگی که همه مسائل را تحت الشعاع قرار بوده و طبیعتاً انتظار خانواده ها از رتبه و حتی قبولی فرزندانشان را هم به نسبت سال های قبل در سطح پایین تری قرار داده بود.

به گزارش فرهیختگان، شاید در اینجا بد نباشد نیم نگاهی هم به آمار داوطلبان شرکت کنندگان در آزمون 1404 داشته باشیم. نگاهی به جمعیت داوطلبان نوبت دوم آزمون امسال نشان می دهد در مجموع 822 هزار و 953 داوطلب در پنج گروه آزمایشی این دوره شرکت کرده اند؛ جمعیتی که در مقایسه با پنج دوره گذشته، در کمترین حد خود قرار دارد. حتی اگر بخواهیم این آزمون را در مقایسه با نوبت اول 1404 مقایسه کنیم هم شاهد کاهش 17 درصدی هستیم.

بررسی نفرات برتر امسال از حیث محل زندگی شان نشان می دهد که تنها 25 درصد آنها از پایتخت بوده اند و بعد از آن مشهدی ها با 17 درصد بیشترین سهم را داشته اند. با این حال 24 درصد 3 گروه آزمایشی جزء دانش آموزان تهرانی هستند. آماری که وقتی آن را در کنار سهم 27.5 درصدی سال گذشته برای 3 گروه اصلی می گذاریم شاهد ریزش 2.5 درصدی جمعیت پایتخت نشین ها هستیم. اتفاقی که البته با توجه به شرایط آزمون امسال چندان هم دور از انتظار نبوده است. به عبارت دقیق تر می توان مؤلفه هایی را برای تغییر در وضعیت پایتخت نشین ها مطرح کرد. مهمترین این مسئله هم همان حمله رژیم صهیونیستی به ایران است؛ قطعاً جنگ 12 روزه سهم قابل توجهی در عملکرد داوطلبانی که در مراکز استان درگیر جنگ بوده اند، داشته است و در این میان داوطبان تهرانی با توجه به شدت حملات، بیشترین آسیب را دیده اند.

به همین دلیل است که می بینیم در بین نفرات برتر امسال، داوطلبانی که فاصله کیلومتری با پایتخت داشته و یا در شهر هایی زندگی می کردند که کمترین درگیری را با جنگ داشته اند، توانسته اند خودشان را به صدر جدول قبولی های امسال برسانند. همچنین مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر برگزاری دو سال کنکور و تأثیر سوابق تحصیلی به مرور توانسته تأثیر خود را در افزایش سهم غیرتهرانی ها داشته باشد و امروز دیگر شرایط مانند گذشته نیست که زندگی در کلانشهر تضمینی برای رسیدن به رشته های تحصیلی در دانشگاه های تاپ کشور باشد. البته برای درک بهتر از چگونگی این تغییرات، نیاز است تا به اطلاعات بیشتری از قبیل تراز و سهم سوابق تحصیلی در رتبه نهایی داوطلبان امسال دسترسی داشته و با تحلیل آنها به نتیجه قطعی تری رسید.

شاید پیش تر از مقایسه جمعیت دختران و پسران در بین نفرات برتر این کنکور، بد نیست به اتفاق جالب کنکور امسال اشاره کرد. قرار گرفتن دوقلو های ناطقی در بین 10 نفر برتر کنکور علوم انسانی را می توان جزء اتفاقات نادری دانست که شاید برای تکرار آن باید سال های دیگری را منتظر بمانیم.

خواهرانی اسلامشهری که توانسته اند رتبه های 5 و 6 کنکور امسال را به دست آورند. بررسی دختر یا پسر بودن نفرات برتر هم نشان می دهد که سهم مردان بیشتر از دختران شده است، به طوری که در مجموع 40 داوطلب، 22 نفرشان پسر بوده اند که معنایش سهم 55 درصدی آنها است. در مقابل 45 درصد از برترین های امسال دختران بوده اند. البته نگاهی جزیی تر به این حوزه هم حاکی از آن است که در رشته ریاضی تنها یک دختر توانسته خودش را به جمع 10 نفر برتر برساند. در حالی که در رشته هنر همه قبول شدگان دختر بوده اند. مقایسه این وضعیت با سال گذشته نشان دهنده رشد 13 درصدی دختران است، چرا که در آن سال سهم داوطلبان دختر در مجموع 32.5 درصد بوده و 67.5 درصد دیگر در اختیار دانش آموزان پسر بوده است.

اطلاعات به دست آمده از 37 رتبه برتر گروه های آزمایشی امسال، نشان می دهد که در مجموع 78 درصد آنها در مدارس سمپادی درس خوانده اند. در این میان سهم غیرانتفاعی ها 10 درصد و سهم نمونه دولتی ها هم 8 درصد بوده است. در اینجا باید بد نیست بار دیگر موضوع عدم عملکرد قابل قبول مدارس دولتی در کسب رتبه قابل قبول اشاره کرد؛ مدارسی که هر چند سهم بالایی در تحصیل دانش آموزان دارند، اما نمی توانند مسیر امنی برای رسیدن آنها به تحصیلات آکادمیک باشند. همچنین نگاهی جزیی تر به 3 گروه اصلی یعنی ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی وضعیت را متفاوت تر هم می کند؛ چرا که 77 درصد نفرات برتر این گروه ها جزء دانش آموزان سمپادی بوده اند.

وقتی این آمار را در کنار 30 داوطلب برتر سال گذشته قرار دهیم، نشان دهنده رشد 4 درصدی مدارس سمپادی است؛ چرا که در آزمون سال گذشته در مجموع 73 درصد نفرات برتر ریاضی، علوم انسانی و تجربی از صندلی مدارس سمپاد خودشان را به دانشگاه رسانده بودند. نگاهی به وضعیت مدارس مابقی نفرات برتر 3 گروه آزمایشی هم نشان می دهد که 13 درصد آنها در مدارس غیرانتفاعی و 10 درصد نیز در مدارس نمونه دولتی تحصیل کرده اند. عملاً هیچ داوطلبی از مدرسه دولتی عادی نتوانسته بود خودش را به جمع برترین ها برساند. موضوعی که بالاخره یک بار برای همیشه باید فکری به حال آن شود، چرا که تداوم این مسیر جز ناامیدی دانش آموزانی که به دلایل شرایط مالی ناچار به تحصیل در مدارس عادی دولتی هستند، دستاورد دیگری نخواهد داشت.

موضوع جالب اینجاست که از بین نفرات برتر امسال تنها 10 درصد یعنی یک مورد از نفرات برتر رشته علوم تجربی در مدرسه نمونه دولتی درس خوانده بود و مابقی همگی از مدارس سمپاد بوده اند. این آمار در گروه علوم ریاضی به 70 درصد می رسد؛ یعنی از بین 10 برگزیده این گروه، 7 نفرشان در مدارس سمپاد درس خوانده و 3 نفر دیگر جزء دانش آموزان غیرانتفاعی بوده اند و باز هم ردی از مدارس دولتی حتی نمونه دولتی هم در بین آنها نیست. در علوم انسانی هم از بین 10 نفر، 7 نفرشان سمپادی، یک نفرشان غیرانتفاعی و دو نفر دیگر هم در مدارس نمونه دولتی تحصیل کرده اند. حداقل می توان عنوان کرد که مدارس دولتی نمونه سهمی ولو اندک در بین علوم انسانی ها داشته اند. جالب اینجاست که سال گذشته نیز همه نفرات برتر علوم تجربی، سمپادی بوده و 60 درصد از ریاضی ها نیز در این مدارس درس خوانده بودند و 20 درصد از مدارس دولتی هم در بین آنها بودند، 20 درصد باقی مانده هم از مدارس غیرانتفاعی بودند. وضعیبت در علوم انسانی هم به همین منوال بود، یعنی 60 درصد سمپادی، 20 درصد غیرانتفاعی و 20 درصد هم نمونه دولتی بودند.

موضوع نهایی که می توان درباره نفرات برتر کنکور امسال عنوان کرد آن است که حتی تأثیر سوابق تحصیلی هم نتوانست جایی برای دانش آموزان مدارس دولتی باز کند. موضوعی که قطعاً نیاز به آسیب شناسی جدی دارد و مسئولین آموزش و پرورش باید در وهله اول کیفیت آموزش در این مدارس را مورد واکاوی دقیق قرار دهند؛ چرا که برای تحقق عدالت آموزشی، باید شاهد تأثیرگذاری جدی این مدارس در رسیدن به صندلی دانشگاه ها باشیم.