وحید حاج سعیدی؛ با توسعه روزافزون حوزه های علمی در جهان، خبرنگاری نیز هم پای این تحولات پیش رفته است و خبرنگاری تخصصی امروزه در دنیا به یکی از معتبرترین مقولات دنیای رسانه بدل شده است. خبرنگاری تخصصی یا Specialized Journalism نوعی از روزنامه نگاری است که به جای پوشش عمومی اخبار و پرداخت به کلیات ماجرا، بر یک حوزه یا موضوع خاص و پرداختن به جزییات تمرکز می کند. در این نوع خبرنگاری، خبرنگار با شرکت در دوره های تخصصی تئوری و عملی، دانش عمیق و تخصصی در مورد آن حوزه مشخص پیدا می کند و گزارش ها و تحلیل هایی دقیق تر، حرفه ای تر و با جزییات بیشتر و عمق بیشتر ارائه می دهد.

خبرنگاران تخصصی، علاوه بر مهارت های عمومی خبرنگاری و داشتن تجربه و سابقه کار عملیاتی، باید اطلاعات فنی قوی در حوزه مورد نظر داشته باشد تا بتواند با متخصصان این حوزه گفتگو کند، مقالات علمی را تجزیه و تحلیل کنند، اصطلاحات تخصصی را بفهمد و در نهایت گزارش های دقیق و قابل فهمی برای مخاطبان با دانش و ذائقه های گوناگون بنویسد.

از مزایای خبرنگاری تخصصی می توان به دقیق تر و عمیق تر بودن گزارش ها و مقالات این حوزه اشاره کرد. همچنین مخاطبان به خبرنگاران متخصص بیشتر اعتماد می کنند، زیرا می دانند که او اطلاعات کافی و قابل اتکا دارد و اظهارات او بر تنها بر اساس مشاهدات عینی، شاهدان عینی حاضر در صحنه و بیانات مسئولان و متخصصان نیست.

از همه مهمتر اینکه گزارش های تخصصی می توانند تأثیر بیشتری بر سیاست گذاری ها و تصمیم گیری ها در آن حوزه داشته باشند و نوع نگاه دولتمردان نسبت به آن حوزه خاص تغییر پیدا می کند.

امروزه در دنیا خبرنگاران متخصص فراوانی در حوزه های خبرنگاری تخصصی نظیر خبرنگاری ورزشی، خبرنگاری اقتصادی و مالی، خبرنگاری علمی، خبرنگاری پزشکی، خبرنگاری هنری و فرهنگی، خبرنگاری حقوقی، خبرنگاری محیط زیست، خبرنگاری مذهبی و… فعالیت دارند که قطعاً عیار نوشته ها و مطالب آن ها با خبرنگاران عمومی متفاوت است.

هر چند در کشور ما نیز تلاش هایی در جهت تربیت خبرنگار تخصصی صورت گرفته است و راه اندازی دانشکده خبر یکی از این موارد است، اما به دلایل گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هنوز این امر به صورت جدی محقق نشده است.

شاید مهم ترین علت هم مشکلات اقتصادی و نگاه غیر حرفه ای به مقوله خبرنگاری است که مانع از گسترش خبرنگاری حرفه ای در کشور می شود.

نبود زیرساخت های آموزشی مناسب و نبود نهادهای تخصصی حامی خبرنگاران متخصص دومین دلیل عدم رغبت است. کمتر دوره ای می بینیم که به طور خاص خبرنگاران را در یک حوزه تخصصی آموزش دهد و یا نهادی باشد که از پژوهش های عمیق و تخصصی حمایت مالی و معنوی کند.

در کنار این ها، شتاب زدگی و روزمرگی در رسانه ها به ویژه فضای مجازی که بیشتر به دنبال تولید خبرهای عامه پسند و سریع هستند تا تحلیل های عمیق و تخصصی، باعث می شود خبرنگار انگیزه کمتری برای وقت گذاشتن روی یک حوزه خاص داشته باشد. و در نهایت، می توان به نبود ارتباط و تعامل قوی بین رسانه ها و مراکز علمی و پژوهشی اشاره کرد که می توانست منبعی غنی برای خبرنگاران متخصص باشد و آن ها را برای تولید محتوای دقیق و تخصصی یاری دهد. این مجموعه عوامل دست به دست هم داده اند تا خبرنگار تخصصی در فضای رسانه ای ایران، همچنان بی فروغ و مهجور باقی بماند.

ناگفته نماند انجام روزنامه نگاری حرفه ای و تخصصی، قطعاً زمان بر است و دستمزد و مزایای خبرنگاران متخصص به نسبت خبرنگاران عمومی بیشتر است. در این شرایط که اوضاع مالی نشریات و رسانه ها چندان روبراه نیست، پرداخت هزینه های بیشتر به منظور تربیت یا تامین نیازهای خبرنگار متخصص کمی دور از ذهن است و مدیران رسانه ها کمتر به این مقوله فکر می کنند.

ناگفته پیداست، خبرنگاری حرفه ای و تخصصی با خبرنگاری تجربی قابل مقایسه نیست و اگر به دنبال آینده ای روشن برای رسانه هاهستیم، باید خبرنگاری تخصصی در کانون توجه مدیران رسانه ها قرار گیرد و پرورش دست کم یک خبرنگار متخصص در هر مجموعه، به اولویتی گریزناپذیر تبدیل شود.