حجم بالای خدمات بستری با توجه به جمعیت 80 میلیونی کشور، نشان از فشارکاری نظام سلامت است، این آمار در مراجعات سرپایی و اورژانس پیچیده‎تر هم می‎شود، به طوری که سالانه بیش از 77 میلیون مراجعه اورژانسی به ثبت می‎رسد و با وجود حدود 50 هزار تخت فرسوده خدمات رسانی هیچ گاه با تأخیر انجام نشده است.

به گزارش ایران، علی جعفریان مشاور عالی و جانشین وزیر بهداشت در نشست خبری به مناسبت هفته دولت با بیان این مطلب درباره اینکه فلسفه وجودی نظام های دولتی، خدمت به مردم است، گفت: وزارت بهداشت بر همین اساس شکل گرفته و مأموریت اصلی آن تأمین و ارتقای سلامت جامعه است. سلامت جامعه فقط یک موضوع تخصصی پزشکی نیست بلکه به طور مستقیم با کیفیت زندگی و توسعه پایدار مرتبط است. جمعیت یک موضوع فوق العاده مهم است. هرچند ابزارهای حل این مشکل مستقیماً در اختیار وزارت بهداشت نیست، اما این وزارتخانه باید به آن بپردازد و در بخش‎هایی که تکالیف مستقیماً برعهده وزارتخانه نیست، از سایر دستگاه ها حمایت کند.

مشاور عالی وزیر بهداشت با بیان اینکه بر اساس آمار سال 1402 حدود 10 میلیون بستری در نظام سلامت کشور ثبت شده است، به افزایش این عدد اشاره کرد و گفت: اکنون این آمار به 11 میلیون بستری در سال رسیده است. این ارقام نشان دهنده، فشار بالای خدمات رسانی در نظام سلامت و اهمیت سرمایه گذاری مستمر در این حوزه است. اما در مراجعات سرپایی و اورژانس آمارها پیچیده‎تر می‎شود، به طوری که در سال 1402 بیش از 77 میلیون مراجعه اورژانسی به ثبت رسیده است حالا اگر مردم با این حجم از خدمت، رضایت نسبی از نظام سلامت داشته باشند، باعث خرسندی ماست.

به گفته او، حدود 500 هزار نفر در زیرمجموعه وزارت بهداشت مشغول فعالیت هستند که خدمات درمانی را با حداکثر توان ارائه می‎دهند. با وجود تلاش های بسیار، چالش ها و نقایص همچنان وجود دارد که باید برای رفع آن ها اقدام شود.

جعفریان با اشاره به فرسودگی تخت های بیمارستانی گفت: 40 تا 50 هزار تخت بیمارستانی کشور فرسوده بوده و اصلاح آن هم زمان بر و پرهزینه است. اما با کمک خیرین حوزه بهداشت تا پایان سال 6 هزار تخت بیمارستانی را افتتاح خواهیم کرد و هزینه هر تخت بیمارستانی، شامل ساخت و تجهیز، در شرایط فعلی حدود 10 میلیارد تومان است. البته فرسودگی بیمارستان ها بویژه در تهران بسیار بیشتر از سایر شهرهاست و همین امر موجب شده فشار زیادی بر نظام سلامت وارد شود. بعضی از ساختمان های بیمارستانی ما متعلق به دهه 1320 و 1340 است که هنوز مورد استفاده قرار می گیرند. طبیعی است که چنین ساختمان هایی از نظر استانداردهای مهندسی و ایمنی پاسخگوی نیازهای امروز نباشند.

جعفریان با بیان اینکه مسأله زیرساخت بیمارستانی فقط در حد تعمیر و نگهداری ساختمان ها نیست، گفت: نوسازی تخت‎های بیمارستانی موضوع ملی و استراتژیک است. بخش زیادی از مشکلات ما ریشه در تأخیر پرداخت ها و کمبود منابع دارد. وقتی بیمه ها مانند بیمه سلامت یا تأمین اجتماعی پرداخت های خود را با تأخیر انجام می دهند، عملاً دانشگاه های علوم پزشکی و بیمارستان ها با مشکل نقدینگی مواجه می شوند. گاهی این فاصله پرداخت ها به 12 ماه هم می رسد. واقعیت این است ما همچنان در جبران عقب ماندگی ها دچار مشکل بوده و برای عبور از این شرایط نیازمند منابع قابل توجه و حمایت همه جانبه هستیم.

مشاور عالی وزیر بهداشت نسبت به کم توجهی پزشکان به برخی رشته های تخصصی هشدار داد و گفت: در بعضی از رشته ها دچار کمبودهای جدی هستیم. بیشتر از همه در چهار رشته طب اورژانس، بیهوشی، اطفال و عفونی با این بحران دست و پنجه نرم می کنیم حال اگر موفق به حل این چالش نشویم در آینده مجبور خواهیم بود پزشک بیهوشی از هند وارد کنیم. اما این کمبود ناشی از نبود ظرفیت آموزشی نیست، بلکه به دلیل عدم استقبال داوطلبان از این دوره هاست.

دلیل اصلی عدم استقبال از برخی رشته های دستیاری به شرایط کاری و تعرفه ها برمی گردد. برای نمونه یک پزشک اطفال پس از هفت سال پزشکی عمومی، باید چهار سال تخصص اطفال بخواند، طرح برود و سپس یکی از فوق تخصص های اطفال را بگیرد. این فرآیند نزدیک به 20 سال طول می کشد و در این مدت درآمد قابل توجهی هم ندارد. وقتی تعرفه ها منطقی نباشد و رشته های طولانی درآمد مناسبی نداشته باشند، طبیعی است که متقاضی پیدا نمی شود.

برای مثال در رشته اطفال در یکی از دوره های دستیاری 640 ظرفیت داشتیم، اما فقط حدود 400 نفر انتخاب کردند و این مسأله تکرارشونده است و محدود به یک سال خاص نیست. علت این مسأله روشن است؛ استقبال از رشته دستیاری به طور کلی کاهش یافته و در مقابل میل به مهاجرت افزایش پیدا کرده است. در سال های 1400 تا 1403 آمار مهاجرت شیب صعودی داشت، در سال 1403 این شیب کمی متوقف شد و حتی آماری مبنی بر حدود 18 درصد کاهش مهاجرت در پزشکی مطرح شد، اما این آمار مقطعی بوده و نمی تواند نشان دهنده حل شدن مشکل باشد.