به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی نشان می دهد که نوسانات بازار ارز در بازه زمانی یک ماهه یعنی از هشتم مرداد ماه تا روز گذشته با رشد 13.3 درصدی همراه بوده، این در شرایطی است که میانگین قیمتی خودروهای داخلی، مونتاژی و وارداتی فقط 0.6 درصد رشد را نشان می دهد که این موضوع از عدم تبعیت خودرو از نرخ ارز حکایت دارد.

با این شرایط به نظر می رسد که بازار خودروی ایران در موقعیتی بی سابقه ایستاده و راه خود را کاملا از ارز جدا کرده است هر چند که این روند از اواخر سال گذشته شکل گرفت و حالا اما به اوج خود رسیده است.

بررسی نشان می دهد که قیمت دلار در بازار آزاد که در روز پنج شنبه هفته گذشته تحت تاثیر اخبار مربوط به فعال شدن مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی برای دومین بار در تاریخ از مرز 100 هزار تومان گذر کرد، نتوانست بازار خودروی ایران را از حالت بی حسی خارج کند؛ بازاری که مدت هاست در رکود بی سابقه ای قرار گرفته و معاملات خودرویی به پایین ترین سطح خود رسیده است. ضمن اینکه این بازار امروز در نقطه ای ایستاده که ذهنیت سوداگرانه به دلیل کاهش شکاف قیمت خودرو از درب کارخانه تا بازار، از آن رخت بربسته است.

با این حال پیش بینی می شود که اگر روند نرخ ارز کماکان صعودی باشد، طبیعتا با افزایش نرخ مواد اولیه و قطعات، هزینه تولید برای خودروسازان افزایش می یابد و بنابراین افزایش 15 درصدی قیمت خودرو که از سوی وزارت صمت اعلام و نرخ 22.3 درصدی که از سوی خودروساز خبرساز شد، دیگر اثر سابق خود را از دست خواهند داد و خودروسازان برای پوشش هزینه های تولید خود به سمت افزایش قیمت محصولات تولیدی خود می روند.

تحلیلگران معتقدند اگر دولت از مداخله مستقیم در قیمت گذاری کنار بکشد، خودروسازان بر اساس منطق بنگاه داری قادر خواهند بود تعادل عرضه و تقاضا را برقرار کنند. در غیر این صورت، سطح تقاضا در بازار فروکش خواهد کرد و تنها در شرایطی که ابزارهایی مانند فروش اقساطی فعال شود، امکان بالفعل شدن آن وجود خواهد داشت.

بنابراین در تحلیل بازار خودروی ایران در سایه رشد نرخ دلار، می توان دو سناریوی دیگر را نیز مطرح کرد. نخستین سناریو بر این نکته تاکید دارد که برخلاف سال های گذشته، بازار خودرو دیگر واکنش سنتی به نوسانات ارزی نشان نمی دهد. علت اصلی این تغییر را می توان در کاهش تقاضای مصرفی به دلیل گرانی خودرو، حرکت سرمایه های غیرمصرفی به سمت بازارهایی چون طلا و سکه جست وجو کرد. بر همین اساس، اثر افزایش نرخ ارز بر بازار خودرو همانند گذشته پررنگ نخواهد بود.

سناریوی دوم اما بر نقش متغیر انتظارات در اقتصاد ایران تاکید دارد. در این چارچوب، تا زمانی که تغییری در رویکرد سیاست خارجی و دیپلماسی کشور رخ ندهد و سایه التهاب از آینده بازار کنار نرود، فرمول های متعارف اقتصادی در بازار خودرو کارآیی چندانی نخواهند داشت.

در شرایطی که نرخ ارز وارد کانال 100 هزار تومانی شده و بازار خودرو نیز در رکود بی سابقه ای فرورفته، پرسش مهمی که در این میان مطرح می شود این است که علم اقتصاد چه نسخه ای برای این بازار می پیچید. در این باره نظر دو استاد اقتصاد دانشگاه را جویا شدیم.

سهراب دل انگیزان، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی، با اشاره به اینکه نرخ ارز در اقتصاد حساس ایران به یک لنگر تبدیل شده و در بسیاری موارد بر قیمت خودروهای داخلی همانند خودروهای وارداتی اثرگذار بوده است، می گوید: با این حال، در شرایط کنونی ممکن است این اثرگذاری به شدت گذشته نباشد.

وی درباره دلایل این تغییر توضیح می دهد: نخست اینکه تقاضای مصرفی خودرو به دلیل افزایش شدید قیمت ها و افت قدرت خرید مصرف کنندگان به طور قابل توجهی کاهش یافته است. دوم اینکه تقاضای غیرمصرفی نیز با تغییر الگوی پس انداز از کالای بادوامی چون خودرو به سمت دارایی های با نقدشوندگی بالاتر مانند طلا و سکه، نزولی شده و در وضعیت فعلی چندان پررنگ نیست.

این استاد دانشگاه افزود: سومین عامل، بهبود شرایط واردات خودروهای خارجی و افزایش تنوع آنها نسبت به سال های گذشته است و چهارم اینکه چشم انداز بازار خودروبه روشنی بازارهای نقدی نیست.

دل انگیزان در پایان تاکید کرد: با توجه به این عوامل می توان پیش بینی کرد که گرچه افزایش اخیر نرخ ارز ناگزیر بر تمامی کالاها اثرگذار خواهد بود، اما شدت تاثیر آن بر بازار خودرو نه به اندازه گذشته و نه هم تراز سایر کالاها خواهد بود.

مرتضی افقه دیگر استاد دانشگاه نیز با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی با فرمول های مهم علم اقتصاد قابل حل نیست، به دنیای اقتصاد می گوید: اگر با فرمول های علم اقتصاد بتوان مشکلات بازاری مثل خودرو را حل وفصل کرد، تاثیر این نسخه ها حدود 20 تا 30 درصد و کوتاه مدت است. .

وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر متغیر فعال در اقتصاد ایران، متغیر انتظارات است، افزود: اگر انتظارات تورمی ثابت باشد، در آن صورت می توانیم بگوییم متغیرهای دیگر اقتصادی بر شرایط بازار اثرگذار است. .

افقه با اشاره به اینکه مادامی که فضای التهاب و استرس و همچنین نگرانی از آینده در اقتصاد ایران حاکم باشد، فرمول اقتصادی کارآمد نیست، ادامه داد: بر این باورم که نه وزارت اقتصاد و نه بانک مرکزی چندان نمی توانند راهگشای مشکلات باشند بلکه تاثیرگذارترین مهره بر متغیرهای اقتصادی وزارت خارجه و تیم دیپلماسی ایران است. در صورت تقویت دیپلماسی ایران می توان امیدوار به تغییر وضعیت بازارها بود.

در ادامه برای جویا شدن از تبعات افزایش نرخ ارز بر خودروسازان و همچنین تشدید کاهش تقاضا در صورت افزایش قیمت خودرو، نظر حسن کریمی سنجری، تحلیلگر بازار خودرو را جویا شدیم. کریمی با اشاره به عملکرد دولت، می گوید: وقتی دولت اجازه افزایش منطقی قیمت خودرو متناسب با نرخ تورم را به خودروسازان نمی دهد، اثر افزایش 15 درصدی قیمت خودرو با بروز تورم جدید از بین می رود. .

وی در این باره توضیح داد: وقتی نرخ ارز افزایش پیدا کرده، طبیعی است که نرخ مواد اولیه و قطعات لازم که با نرخ ارز محاسبه می شوند، بالا رود و در نتیجه اثر افزایش 15 درصدی قیمت خودرو که از سوی سیاستگذاران اعلام شده، از بین می رود. بنابراین قیمت خودرو باید متناسب با مقتضیات روز افزایش یابد. .

کریمی در ادامه تاکید می کند که قیمت ها در بازار خودروی ایران باید آزاد باشد، واردات انجام بگیرد و در این شرایط خودروساز با توجه به تقاضای موجود در بازار قیمت را تعیین کند. .

این کارشناس بازار خودرو در ادامه با اشاره به تاثیرپذیری قیمت مواد اولیه، پتروشیمی یا فولاد از نرخ ارز، گفت: بنابراین این افزایش نرخ بلافاصله روی تولیدات خودروسازان تاثیر می گذارد. .

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به مصوبه شورای رقابت هر 6 ماه یکبار درباره قیمت خودرو باید تجدید نظر صورت بگیرد، در نتیجه باید شاهد افزایش مجدد قیمت تا پایان سال باشیم، اظهار کرد: این احتمال وجود دارد که ملزومات مصوبه رعایت نشود، همان طور که در چند وقت اخیر شاهد اختلاف نظر میان سیاستگذاران و خودروسازان بودیم. اما اگر این مصوبه به درستی انجام شود، از آنجایی که نرخ ارز یکی از معیارهای تعیین کننده قیمت خودرو است، باید در انتظار افزایش بها باشیم. .

کریمی با اشاره به معضل کاهش تقاضا در بازار خودروی ایران نیز تصریح کرد: اگر قیمت ها به صورت دستوری تعیین نشود، خودروساز قیمت خودرو را به اندازه ای افزایش می دهد که با مانع تقاضا مواجه نشود. در غیر اینصورت، معمولا تقاضا در بازار منتظر بالفعل شدن به روش هایی مانند فروش اقساطی باقی می ماند .

بدین ترتیب با توجه به اظهارات این سه کارشناس می توان سه سناریو برای بازار خودروی ایران در 6 ماه دوم سال ترسیم کرد. طبق سناریوی اول، افزایش اخیر قیمت ارز تاثیر سابق را بر بهای خودرو به دلیل کاهش تقاضای مصرفی، حرکت تقاضای غیرمصرفی به سمت بازارهای دیگر مثل طلا و سکه و تغییر در روند واردات نخواهد داشت.

سناریوی دوم تاکید بر این دارد که تغییر وضعیت در بازار خودروی ایران در گروی تحولات مثبت در دیپلماسی ایران است.

سناریوی سوم اما به افزایش قیمت ها در بازار اشاره می کند، چرا که در صورت تغییر نرخ مواد اولیه و قطعات، اثر افزایش 15 درصدی قیمت خودرو که از سوی سیاستگذاران اعلام شده، از بین می رود و بالا رفتن بهای خودرو بدیهی است.

در ادامه این گزارش به بررسی روند تغییرات نرخ ارز و قیمت خودرو در بازه زمانی یک ماهه (هشتم مرداد تا هشتم شهریور) پرداخته ایم. نرخ دلار در هشتم مردادماه امسال 90 هزار و 560 تومان اعلام شد اما یک ماه بعد با افزایش 13.3 درصدی به 102 هزار و 690 تومان رسید. این در حالی است که بازار خودروی ایران راه خود را از دلار جدا کرده و در این مدت یعنی از هشتم مرداد ماه تا روز گذشته، قیمت خودروهای داخلی، وارداتی و خارجی به طور میانگین تنها با رشد 0.6 درصدی مواجه شده است.

بررسی قیمتی از پنج مدل خودروی داخلی نشان می دهد که در بازه زمانی مطرح شده، بهای این خودروها به طور میانگین رشد 2.2 درصدی را تجربه کرده اند. در بازار خودروهای مونتاژی این رشد کمتر بوده و بررسی 5 مدل از این خودروها نشان از افزایش 0.8 درصدی بها در یک ماه اخیر دارد.

بازار خودروهای خارجی اما رشد منفی را به ثبت رسانده است. بررسی پنج مدل خودرو نشان می دهد که سه خودرو یعنی هیوندای اکسنت ، چانگان cs55 و هیوندای کونا ثبات قیمتی را تجربه کردند. در مقابل قیمت دو خودروی دیگر یعنی تویوتا کرولا توربو و سوزوکی بالنو با کاهش 2.8 درصدی و 3.4 درصدی همراه شده است.