فرارو- طناز سادات حسینی فر؛ افزایش شهریه دانشگاه آزاد صدای دانشجویان را در آورده است. دانشجویان به محدودیت انتخاب واحد و اجبار به پرداخت شهریه زودهنگام گلایه دارند. حالا در آستانه اعلام نتایج کنکور، افزایش شهریه دانشگاه آزاد مساله ساز شده است.

به گزارش فرارو، افزایش 24 تا 35 درصدی شهریه دانشگاه آزاد، نگرانی داوطلبانی را که منتظر کارنامه کنکور هستند بیشتر کرده است. برخی که تأمین شهریه دانشگاه آزاد را با کار دانشجویی برنامه ریزی کرده بودند، حالا حساب وکتابشان به هم خورده است.

باران، داوطلب رشته انسانی، عدم قبولی در دانشگاه تهران یا سایر دانشگاه های دولتی را شکستی بزرگ می داند. حالا با دیدن کارنامه اش یک راه پیش روی اوست؛ دانشگاه آزاد که به زعم خود او یک کابوس بزرگ است. او و دیگر داوطلبان در جست وجوی شهریه هر ترم هستند و با افزایش 24 تا 35 درصدی مواجه شده اند که حساب و کتاب ذهنی شان را به هم ریخته است. سال گذشته نیز پس از افزایش شهریه دانشگاه آزاد دانشجویان با تجمع هایی در مقابل نهادهای مختلف نسبت به افزایش چند برابری شهریه اعتراض داشتند.

سخنگوی دانشگاه آزاد در پاسخ به نگرانی ها گفته است: شهریه دانشگاه آزاد نه تنها یک پنجم تا یک ششم، بلکه چندین برابر کمتر از سرانه دانشجویی سایر دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور است و حتی از شهریه بسیاری از مجموعه های آموزشی قبل از دیپلم نیز پایین تر است.

وی به این موضوع اشاره داشته است که دانشجویان سنواتی با افزایش 15 درصدی مواجه می شوند با این حال، یکی از دانشجویان می گوید که شهریه ثابت رشته های علوم انسانی در ترم گذشته حدود 2 میلیون تومان بود، اما در ترم جدید به طور ناگهانی به 11 میلیون و 700 هزار تومان رسیده است.

با افزایش شهریه ها، این پرسش پیش می آید که آیا خانواده ها توان پرداخت هزینه دانشگاه آزاد را دارند و آیا داوطلبان از ورود به دانشگاه صرف نظر می کنند یا همچنان مصمم هستند؟

رضا، داوطلب کنکور هنر 1404، در این باره گفت: اگر سر میز مصاحبه بنشینید از شما نمی پرسند کدام دانشگاه درس خوانده اید، از شما رزومه می خواهند و می پرسند چه کارهایی بلدی انجام دهی! بنابراین اگر قرار باشد وارد دانشگاه آزاد شوم، ترجیح می دهم این هزینه را صرف کلاس های آموزش تخصصی کنم.

اما رشته هنری با سایر رشته ها متفاوت است. پونه، داوطلب رشته ریاضی، می گوید: ترجیح می دهم یک سال دیگر پشت کنکور بمانم. رنکینگ دانشگاه برای من بسیار مهم است؛ چرا باید برای دانشگاهی هزینه کنم که در هیچ کجای دنیا اسم و رسمی ندارد؟ این نظر پونه در حالی مطرح شده است که طبق آخرین گزارش ها سهم دانشگاه های ایرانی در میان هزار دانشگاه برتر جهان کاهش پیدا کرده است.

در مقابل، امیر، داوطلب رشته تجربی، تصمیم متفاوتی دارد و می خواهد هر چه سریع تر وارد بازار کار شود. او به بازی سازی یا حرفه ای مثل تعمیرکاری یا نجاری روی می آورد و ادامه داد: ابتدا فکر می کردم اگر دانشگاه آزاد قبول شوم می توانم همزمان با درس خواندن، کار کنم و از پس هزینه ها برآیم. اما در جریانید که وضعیت کشور چگونه است؟ برادر بزرگترم با 15 سال سابقه کار تعدیل شده است. من چطور کار پیدا کنم؟ رقابت بین بچه های تجربی بسیار بالا است و شانس من به شدت کم است. نمی توانم به آینده شغلی ام قمار کنم. آمارها نشان می دهد که بسیاری از داوطلبان پسر نگاهی شبیه امیر دارند. در آزمون کنکور امسال 957 هزار و 798 متقاضی ثبت نام کرده اند که از این تعداد 63 درصد زن و 37 درصد مرد هستند؛ این روند یعنی کاهش جمعیت پسران در کنکور طی سال های اخیر افزایشی بوده است.

دغدغه امیر، داوطلب رشته تجربی، دغدغه بسیاری از رقبایش در رشته پزشکی نیز هست. به نظر می رسد قانون عرضه و تقاضا در دانشگاه ها کاملاً مشهود است؛ به طوری که برای مثال ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی از سال گذشته دو برابر شده است، در حالی که زیرساخت های لازم فراهم نیست.

معاون آموزشی وزارت بهداشت در این خصوص گفت: بر مسئولان اقتصادی کشور واجب است که هرچه سریع تر بودجه لازم برای ایجاد زیرساخت های آموزشی را فراهم کنند، در غیر این صورت آینده خوبی برای فارغ التحصیلان پزشکی و دندانپزشکی متصور نخواهیم بود.

این مشکل تنها به رشته های پزشکی و دانشگاه های دولتی محدود نمی شود؛ زیرساخت ها در دانشگاه آزاد نیز فراهم نیست. هرچند امسال شهریه رشته پزشکی در دانشگاه های آزاد 24 درصد افزایش داشته، سخنگوی دانشگاه آزاد تاکید کرد: در مقطع دکتری عمومی (پزشکی، دندان و دارو) و پیراپزشکی، هزینه های مترتب بسیار بالا است و حتی در بخش هزینه های عرصه (بیمارستان های دانشگاه) هر سال با کسری چند صدمیلیاردی مواجهیم.

در این میان، برخی داوطلبان حاضرند به هر طریقی امسال وارد دانشگاه شوند. برخی پسران نیز برای به تعویق انداختن زمان سربازی شان اصرار دارند و حاضرند هر دانشگاهی که قبول شوند، بروند. علیرضا در این باره به خبرنگار فرارو گفت: شهریه در دانشگاه های آزاد شهرستان ارزان تر است. من دانشگاه آزاد چالوس را مد نظر دارم، اما مطمئنم که قرار نیست به جای خاصی برسم. در حالتی از ابهام قرار داریم و همه کارهایمان را معلق در هوا نگه داشته ایم.

اما چرا علیرضا این تصور را دارد؟ این مسئله جدید نیست. سال هاست که درباره کیفیت آموزشی دانشگاه آزاد، به ویژه واحدهای دوردست، انتقادهایی مطرح شده است. به عنوان مثال، یک خبرگزاری دولتی در سال 1402 نوشت: کیفیت پایین آموزش در دانشگاه آزاد، با وجود افزایش سالانه 20 تا 25 درصدی شهریه، همواره مورد انتقاد دانشجویان و صاحب نظران حوزه آموزش عالی بوده است.

سخنگوی دانشگاه آزاد نیز در خصوص شهریه کمتر واحدهای دوردست گفت: میزان شهریه در مقطع کارشناسی رشته حقوق واحدهای پیشرو در تهران و مراکز استان ها با میزان شهریه همان رشته در یک واحد دانشگاهی در یک شهر دوردست با امکانات کمتر، با رویکرد عدالت محور متفاوت و تا 50 درصد کمتر است.

اما پرسش این است که چرا یک دانشگاه باید امکانات کمتری داشته باشد؟ آیا عدالت به این معنا نیست که همه دانشجویان در سراسر ایران از امکانات یکسان برخوردار باشند؟

یک استاد دانشگاه در این زمینه به خبرنگار فرارو گفت: از دانشگاه های شهرهای کوچک درخواست می شود که به عنوان استاد مدعو تدریس کنیم، اما میزان حقوق به قدری پایین است که حتی کفاف هزینه رفت وآمد را هم نمی دهد. عدالت آموزشی تنها وقتی معنا پیدا می کند که امکانات و کیفیت برابر باشد.

مشکلات اساتید تنها به دانشگاه آزاد محدود نمی شود. کارن ابری نیا، استاد دانشگاه تهران، در گفت وگویی اشاره کرده است: استادان حتی با 30 سال سابقه خدمت، درآمدی کمتر از هزار دلار دارند؛ در حالی که در کشورهای همسایه مانند عراق و عربستان، حقوق اساتید چند برابر است و امکانات پژوهشی چشمگیری ارائه می شود.

به نظر می رسد بسیاری از اساتید ترجیح می دهند فضای آکادمیک ایران را ترک کنند و نه تدریس در واحدهای دوردست دانشگاه آزاد.