فرارو- پژوهش تازه ناسا نشان می دهد که سرس نزدیک ترین سیاره کوتوله به زمین ممکن است زمانی دارای یک منبع انرژی باستانی بوده باشد که می توانسته جرقه ای برای پیدایش و تکامل شکل های حیات فرازمینی در اقیانوس پنهان این دنیای کوچک باشد.

به گزارش فرارو، سرس بزرگ ترین جرم در کمربند اصلی سیارک های منظومه شمسی است که میان مدار مریخ و مشتری قرار دارد. این جهان کوچک حدود 950 کیلومتر (600 مایل) پهنا دارد، یعنی تقریباً یک چهارم قطر ماه؛ به همین دلیل آن قدر بزرگ نیست که سیاره محسوب شود، اما به اندازه ای هست که در رده سیاره های کوتوله قرار گیرد؛ همانند پلوتو که در سال 2006 عنوان سیاره بودن خود را از دست داد.

در همسایگی کیهانی ما تاکنون پنج سیاره کوتوله رسمی شناسایی شده است و چندین جرم دیگر نیز در انتظار تأیید اتحادیه بین المللی نجوم قرار دارند؛ علاوه بر آن انتظار می رود در دهه های آینده تعداد بیشتری کشف شوند. با این حال، سرس تنها سیاره کوتوله ای است که در بخش داخلی منظومه شمسی قرار دارد. دیگر سیاره های کوتوله شناخته شده از جمله هاومیا، ماکماکه و اریس بسیار دورتر از مدار نپتون واقع شده اند.

در سال های اخیر، دانشمندان به لطف کاوشگر داون ناسا که بین سال های 2014 تا 2018 از سرس بازدید کرد، اطلاعات زیادی درباره این سیاره کوتوله به دست آورده اند. یکی از شگفت انگیزترین کشفیات مأموریت داون این بود که این جرم بزرگ فضایی احتمالاً یک دنیای آبی است: ردپای آب و مواد معدنی نمکی روی سطح یخی سرس نشان می دهد که یک مخزن بزرگ آب نمک در عمق چندین مایلی زیر سطح آن محبوس است. مطالعات دیگر نیز نشان داده اند که این اقیانوس زیرزمینی می تواند حاوی کربن آلی باشد؛ ماده ای که یکی از اجزای اساسی تمام اشکال حیات روی زمین است.

با این حال، تا پیش از این، دانشمندان بر این باور بودند که شکل گیری حیات در سرس بعید است؛ زیرا این سیاره کوتوله هیچ منبع انرژی شناخته شده ای که بتواند جرقه آغاز حیات را بزند نداشت.

اما در مطالعه ای جدید که در تاریخ 20 اوت در مجله Science Advances منتشر شد، پژوهشگران نشان دادند که این موضوع همیشه چنین نبوده است.

تیم پژوهشی با استفاده از داده های جمع آوری شده توسط مأموریت داون، مدل های رایانه ای ساختند تا شبیه سازی کنند که هسته سنگی سرس در طول زمان چگونه تغییر کرده است. این شبیه سازی نشان داد که در گذشته درون این سیاره کوتوله احتمالاً مقادیر زیادی انرژی به شکل گرما آزاد می کرده است — کشفی که امیدها را برای امکان پیدایش میکروب های فرازمینی کوچک در اقیانوس پنهان سرس زنده می کند.

ساموئل کورویل، دانشمند سیاره ای در دانشگاه ایالتی آریزونا و نویسنده اصلی این مطالعه که پیش تر کارآموز آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا نیز بوده در بیانیه ای از ناسا گفت: این یافته می تواند پیامدهای بزرگی برای احتمال کشف حیات در بخش های دیگر منظومه شمسی داشته باشد.

به گفته پژوهشگران، هسته سرس زمانی به دلیل واپاشی تدریجی ایزوتوپ های رادیواکتیو گرمای زیادی تولید می کرده است. آن ها معتقدند این گرمایش بین 500 میلیون تا 2 میلیارد سال پس از شکل گیری این جرم عظیم ادامه داشته است؛ جرمی که احتمالاً اندکی پس از شکل گیری بقیه منظومه شمسی، یعنی حدود 4.6 میلیارد سال پیش پدید آمد. در داغ ترین حالت، دمای هسته سرس احتمالاً به حدود 280 درجه سانتی گراد (530 درجه فارنهایت) رسیده است.

این نخستین باری نیست که دانشمندان احتمال وجود یک هسته رادیواکتیو در سرس را مطرح می کنند؛ اما این مطالعه بهترین شواهد تاکنون را ارائه می دهد که نشان می دهد این هسته گرمای کافی برای پشتیبانی از حیات احتمالی تولید کرده است.

علاوه بر گرم کردن اقیانوس زیرسطحی سرس تا دمایی مناسب برای حیات، این تابش می توانسته باعث ایجاد فواره هایی از آب داغ و سرشار از مواد معدنی شود که از کف اقیانوس به بالا می جوشیده اند؛ پدیده ای مشابه دریچه های گرمایی-آبی (هیدروترمال) در زمین که در اعماق تاریک و پر فشار اقیانوس های ما میزبان جوامع میکروبی متنوع هستند.

زیست اخترشناسان پیشنهاد کرده اند که سامانه های مشابه می توانند از حیات فرازمینی در دیگر جهان های آبی منظومه شمسی پشتیبانی کنند؛ از جمله قمرهای زحل یعنی انسلادوس و تیتان، و همچنین قمرهای مشتری یعنی اروپا و گانی مید.

با این حال، پژوهشگران می گویند از آنجا که هسته رادیواکتیو سرس حدود 2.5 میلیارد سال پیش خاموش شده است، هرگونه میکروب فرازمینی احتمالی به دلیل سرمای شدید نابود شده و در نتیجه احتمال وجود حیات در این سیاره کوتوله امروزه عملاً صفر است.