بازار بین بانکی، بازاری است که برای مبادلات مالی میان بانک‌ها و سایر مؤسسات اعتباری با یکدیگر و برای اعمال سیاست‌های پولی از سوی بانک مرکزی ایجاد شده است. این بازار عمق بسیار و معاملات پرحجمی دارد و برای کاهش اضافه برداشت بانک‌ها، کاهش استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی، مدیریت صحیح نقدینگی از سوی بانک‌ها، کاهش یا افزایش نقدینگی کشور و کنترل تورم و ایجاد رشد اقتصادی ایجاد می‌شود.

بازار بین بانکی دو کاربرد مهم دارد؛ اولین کاربرد آن کمک به بانک مرکزی برای اعمال سیاست‌های پولی و دومین کاربرد آن، تامین مالی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و مالی از طریق یکدیگر است و بانک مرکزی از طریق تغییر در نرخ سود در این بازار نظارت و اهداف خود را برطرف می‌کند.

حجم معاملات در این بازار بسیار بالاست و اثر بسیاری بر نرخ سود دارد و نرخ سودی که بانک مرکزی به صورت هفتگی اعلام می‌کند، بر اساس میانگین موزون معاملات بین بانکی روزانه به دست می‌آید.

بازار بین بانکی در ایران از تیرماه 1387 رسما شروع به کار کرد. نظارت کامل و تعیین نرخ سود بر این بازار به عهده بانک مرکزی است و بانک مرکزی در پایان هر هفته نرخ بهره بین بانکی را در روز پنج‌شنبه (هر هفته) به صورت رسمی اعلام می‌کند.

نرخ بهره بین بانکی در ابتدای سال جاری و اولین هفته فروردین ماه 23.96 درصد بود و در پایان هفته دوم (فروردین) با کاهش 0.01 درصدی به 32.95 درصد رسید و در پایان هفته سوم نیز در همان دامنه  (23.95 درصد) بدون تغییر و ثابت ماند.

در آخرین هفته فروردین ماه، نرخ این بازار با افزایش 0.01 درصدی به 23.96 درصد رسید و یک هفته پس از آن در سوم اردیبهشت ماه با جهش 0.02 درصدی به محدوده 23.98 درصد وارد شد. با این حال طی سه هفته پس از آن با کاهش 0.01 (در پایان هر هفته) در مجموع 0.03 کاهش یافت و در روز چهارشنبه 31 اردیبهشت ماه به 23.95 درصد رسیده بود که در پایان هفته اول خردادماه با افزایش 0.02 درصدی به 23.97 درصد رسید.

اما طی هفته دوم و سوم خردادماه به 23.98 درصد رسید و طی دو هفته بعدی در این محدوده ثابت مانده و در پایان هفته چهارم خرداد ماه با کاهش 0.01 درصدی به 23.97 درصد رسید. با این حال در هفته نخست و دوم تیرماه سال جاری با افزایش 0.01 درصدی به کانال 23.98 درصد بازگشت و این در حالی بود که در هفته سوم تیرماه با کاهش قابل توجه نسبت به هفته‌های قبل خود به محدوده 23.64 درصد رسید و هفته پس از آن با افزایش 0.25 درصدی به 23.89 درصد رسید و در پیان هفته اول مرداد (هشتم مردادماه) به 23.76 درصد کاهش یافت. با این حال، طی دو هفته پس از آن یعنی هفته دوم و سوم مردادماه به ترتیب به 23.65 و 23.98 درصد افزایش یافت و طی دو هفته پس از آن با افزایش 0.01 درصدی به 23.99 درصد رسید که بالاترین نرخ بهره بین بانکی طی سال‌های اخیر است.

در آذرماه سال 1403، نرخ بهره بین بانکی به کانال 23.9 درصد وارد شد و از آن زمان تا امروز در همین محدوده و نزدیک به 24 درصد متغیر بوده است. البته این نرخ در دی و بهمن ماه سال گذشته به 23.98 درصد رسید؛ اما هیچ زمانی از مرز آن عبور نکرد و وارد کانال 24 درصد نشد. با این حال، طی چند ماه اخیر نرخ بهره بین بانکی در نزدیک‌ترین محدوده خود با کانال 24 درصد تثبیت شده بود.

طبق داده‌های موجود از نرخ بهره بین بانکی آخرین بار در تابستان سال گذشته (1403) بود که نرخ بهره بین بانکی در کانال 23.6 درصد تثبیت شده بود و در حال حاظر این نرخ مجددا به کانال 23.6 درصد بازگشته است.

همچنین در پایان هفته جاری، حداقل نرخ توافق بازخرید نیز مانند سال گذشته 23 درصد، نرخ اعتبارگیری قاعده‌مند 24 درصد و نرخ سپرده‌گذاری قاعده‌مند 17 درصد به صورت ثابت اعلام شده است.

گفتنی است؛ در سال 1403 نرخ بهره بین بانکی در کانال 23 درصد بود و آنچه که آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد، نرخ بهره بین بانکی در دو سال گذشته یعنی سال‌های 1402 و 1403 در کانال 23 درصد حفظ شده است، با این حال نرخ بهره بین بانکی در سال 1401 دامنه‌های 20.3 تا 23.1 درصد را شاهد بود که بیشترین تغییر در نرخ بهره بین بانکی در سال‌های گذشته را نشان می‌دهد.

منبع: اقتصاد آنلاین