عباس عبدی، روزنامه نگار، در روزنامه هم میهن در یادداشتی با عنوان افول نهاد سیاست خارجی به بررسی چرایی ضعف وزیر امور خارجه پرداخته است.

او در این زمینه نوشت: گرچه از ابتدا به حضور آقای عراقچی در وزارت امور خارجه و نیز رویکرد و ادبیات ایشان نقدهایی داشتم ولی بنا به ملاحظات شرایط و روابط خارجی کشور و نیز امید به این که در مرحله عمل بهبودی حاصل خواهد شد از بیان عمومی آن ها پرهیز کردم ولی اکنون به نظر می رسد که هر چه جلوتر می رویم مشکلات و پیچیدگی های مسائل خارجی کشور و نیز خطرات آن بیشتر می شود و در عین حال وزارت خارجه و در رأس آن شخص آقای وزیر نه تنها تُهی از هر ابتکار و خلاقیتی است بلکه با اظهارات نسنجیده و گاه متناقض، افزایش ناامیدی و ناکارآمدی این وزارتخانه را دامن می زند.

آقای عراقچی در مقام وزیر امور خارجه، نباید و نمی توانند مثل نظامیان یا یک نماینده مجلس حرف بزنند. همچنان که نظامی و نماینده هم نباید مثل وزیرخارجه سخن بگویند. متاسفانه مرزهای استقلال نهادی را رعایت نمی کنند. گویی سخنگوی نهاد دیگری هستند در حالی که اهمیت هر نهادی به ایفای نقش مستقل خودش است.

قرار نیست که این نهادها در تقابل با هم باشند. آن ها مولفه های مستقل قدرت ملی هستند که هر کدام کارکرد و اثرات خود را دارند و نباید اجازه داد که یک نهاد در دل نهاد دیگری مستحیل شود که هر دو نهاد زیان می کنند. به جز موارد معدود، سخنان دیپلماتیک از ایشان شنیده نمی شود. حتی برخی از آن ها تعجب آور است. تاکنون چند بار گفته اند به شرطی با آمریکا گفت وگو می کنیم که تضمین دهند وسط گفت وگوها حمله نمی کنند.

این سخن باعث تعجب و حتی تأسف است. معنای مخالف آن چیست؟ یعنی اگر بعدش حمله کرد ایرادی ندارد یا نیازی نیست که تضمین هیچگاه تجاوز نکند؟ بعلاوه چه ربطی میان این دو مسئله هست؟ اگر گفت وگوها حواس شما را از دفاع منحرف می کند، مشکل، خودتان هستید. ضمناً تضمین یعنی چه؟

چنین کسی در ادامه می گوید که ایران برای مذاکره شرط دارد. شرط را کسی می گذارد که اگر طرف مقابل نپذیرفت اقدامی کند. اگر آن ها نپذیرند چه خواهید کرد؟ مگر نوبت قبل که حمله کردند چه شد؟

مشکل وزارت خارجه این است که فاقد رویکرد حتی میان مدت است و به صورت اقتضایی عمل می کنند. آنان برای آن که یک رویکرد روشن و قابل فهم درباره مسئله هسته ای و با ابتکارات مناسب تعیین کنند و خواهان تمرکز فعالیت و مدیریت حول این رویکرد شوند و از تمام ظرفیت های موجود برای تحقق آن استفاده کنند همچنان به تنهایی و به صورت اقتضایی عمل می کنند.

در حالی که فرصت ها هر لحظه در حال از دست رفتن است. آقای عراقچی حتی به برداشت های عمومی جامعه از مواضع خود نیز کم توجهی می کنند ایشان در آخرین مورد چنین گفتند که: مردم ایران مذاکره با آمریکا را بی فایده می دانند. اول این که مردم ایران خیلی عقاید دیگر هم دارند که توجهی به آن ها نمی شود. از کی تا حالا نظر مردم ایران در سیاست خارجی ملاک و معتبر شده است؟ بعلاوه نظر شما اصلاً هم درست نیست لطفاً نظرسنجی ایسنا را که بلافاصله پس از جنگ انجام شد منتشر کنید.

کمتر از یک چهارم مخالفت کامل با مذاکره دارند. البته شخصاً در این شرایط اصراری به مذاکره با آمریکا ندارم چون معتقدم که ابتدا باید پایه های سیاست داخلی را تقویت کرد ولی گزاره شما هم درست نیست. ضمن این که مردم دنبال حل مسائل خود هستند؛ مذاکره وعدم مذاکره یا مستقیم و غیرمستقیم بودن آن برای اکثریت مردم خط قرمز نیست.

شاید ترجیح داشت که آقای علی اکبر صالحی که ایده های روشن تری دارند متولی این وزارتخانه می شدند، بویژه که جو غالب شورای راهبری موافق وی و اولویت اول وزارتخانه بودند؛ ولی متاسفانه با اولین پاسخ منفی ایشان، درخواست حضور وی در این وزارتخانه از دستور کار شورای راهبری و سپس آقای رییس جمهور خارج شد ولی اکنون هم دیر نشده است و می توان به نحو دیگری مجموعه توان دیپلماتیک کشور را برای عبور از این وضعیت بسیج و از آن ها استفاده کرد.