دور جدید مذاکرات ایران با اروپا امروز در اوج حساسیت پرونده هسته ای و پیش از ضرب الاجل اسنپ بک برگزار می شود. علی اکبر فرازی هشدار داد که فعال سازی مکانیسم ماشه می تواند ضربه های جدی بر اقتصاد و حتی امنیت اجتماعی ایران وارد کند و به همین دلیل، منافع هیچ یک از طرفین در اجرایی شدن آن نیست.

به گزارش اکوایران، دور جدید گفت وگوهای ایران با تروییکای اروپایی و اتحادیه اروپا، امروز - 4 شهریور- در ژنو، مقر اروپایی سازمان ملل، آغاز می شود. این مذاکرات که در سطح معاونان وزرای خارجه و معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار می شود، در برهه ای حساس از پرونده هسته ای ایران و تنش های منطقه ای، از اهمیتی راهبردی برخوردار است.

این گفت وگوها در ادامه مذاکرات پیشین در استانبول برگزار می شود که طی آن، طرفین بر لزوم ادامه رایزنی ها و یافتن راه حل های عملی برای کاهش تنش ها و احیای دیپلماسی تأکید کردند.

این دور از مذاکرات در حالی برگزار می شود که ضرب الاجل اروپا برای فعال سازی مکانیسم اسنپ بک در پایان ماه اوت نزدیک است. با توجه به تحولات اخیر، از جمله 12 روز جنگ تحمیلی که منطقه را تحت تأثیر قرار داده، نتایج این گفت وگوها نه تنها بر پرونده هسته ای ایران، بلکه بر توازن قدرت در خاورمیانه و کارآمدی دیپلماسی اروپا در مدیریت بحران های بین المللی اثرگذار خواهد بود.

علی اکبر فرازی، دیپلمات پیشین کشورمان درباره تهدید فعال سازی مکانیسم بازگشت خودکار تحریم ها (اسنپ بک) و مذاکرات ژنو، بر ضرورت نگاه واقع بینانه به روابط ایران و اروپا تأکید کرد و گفت: یک نظریه خوشبینانه درخصوص مکانیسم ماشه وجود داشت که اساساً اروپا قادر به اجرای اسنپ بک نیست. استناد می شد که چون اروپا پس از خروج آمریکا از برجام اقدام خاصی انجام نداده، بنابراین نمی تواند عضو برجام محسوب شود و در نتیجه صلاحیت اجرای این مکانیسم را ندارد.

او ادامه داد: در این چارچوب، حقوقدانان بین المللی با بندبند حقوق بین الملل چنین تحلیلی ارائه می دادند و حتی مطرح می شد که گفت وگوهایی با چین و روسیه انجام شده تا مکانیزمی جایگزین طراحی شود.

فرازی در ادامه افزود: اما این نگاه حقوقی یک غفلت اساسی دارد؛ آن هم نقش زور در اجرای روابط بین الملل است. اگر قوانین بین الملل واقعاً همان طور که روی کاغذ نوشته شده قابل اجرا بود، امروز وضعیت غزه چنین نبود. بنابراین نمی توان صرفاً به استنادهای حقوقی دل بست. غربی ها اخلاق و حقوق بین الملل را ابزاری برای منافع خودشان تعریف کرده اند و هر جا لازم باشد، از آن بهره برداری می کنند.

سفیر پیشین ایران در مجارستان با اشاره به رویکردی دیگر در قبال این موضوع توضیح داد: گروه اول به نگاه حقوقی بسنده کردند و حتی برخی رسانه ها را قانع کردند کهعجله ای برای واکنش به این امر نیست. در حالی که گروه دوم، نگاهی سیاسی داشتند و از زاویه فشار و ابزارسازی به موضوع می نگریستند؛ آن ها اسنپ بک را به عنوان اهرمی برای تحت فشار گذاشتن ایران در مذاکرات می دیدند. همان زمان که گفت وگوهای استانبول آغاز شد، من تأکید کردم که اروپا احتمالاً خیلی زود این مسیر را در ژنو پی خواهد گرفت؛ و حال هم همین اتفاق در حال رخ دادن است.

این کارشناس بین الملل با انتقاد از نحوه مواجهه ایران با اروپا گفت: ما نباید روابط خود با اروپا را به حدی تقلیل می دادیم که آن ها احساس کنند از تعامل با ما نفعی ندارند. قبول داریم اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ اقدام مثبتی برای اجرای تعهداتش انجام نداد. اما دل خوش کردن به اینکه بین اروپا و آمریکا شکافی ایجاد شده و ما می توانیم از آن استفاده کنیم، بسیار ساده انگارانه است. در موضوع ایران، غرب واحد و هماهنگ عمل می کند، حتی اگر میان خودشان اختلافاتی داشته باشند.

او افزود: در چنین شرایطی باید با اروپایی ها از موضع عزت گفت وگو کنیم و یادآور شویم که فعال سازی اسنپ بک به نفع هیچ طرفی نیست. بازگشت تحریم های شورای امنیت می تواند زیان های اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی جدی برای ایران داشته باشد. بنابراین امیدوارم هیأت ایرانی در ژنو بتواند طرف اروپایی را متقاعد کند که سود هر دو طرف در احیای روابط و به ویژه در حوزه تجارت و اقتصاد است.

فرازی تاکید کرد: این نگاه عزتمندانه است، نه نشانه ضعف. دیپلماسی دقیقاً برای همین است که جلوی گسترش تیرگی روابط گرفته شود. اروپا البته یکپارچه نیست، اما می توان با رویکردی هوشمندانه جلوی اجرایی شدن اسنپ بک را گرفت تا مناسبات ایران و غرب در یک روند منطقی و قابل قبول سامان پیدا کند.

او در ادامه به گلایه های ایران از رفتار اروپا اشاره کرد و گفت: فراموش نکنیم که ایران در حالی پای میز مذاکره نشسته بود که مورد حمله قرار گرفت و حداقل انتظار می رفت اروپا در برابر این حمله موضع بگیرد. این گلایه درست است اما نباید بهانه ای برای توقف مذاکرات شود.

فرازی درباره ماهیت گفت وگوهای اخیر هم توضیح داد: آنچه تاکنون رخ داده بیشتر شبیه مذاکره برای مذاکره بوده است؛ یعنی جلسه ای برگزار می شود و فقط تاریخ نشست بعدی تعیین می گردد. حتی صحبت های تلفنی اخیر آقای عراقچی هم نشان می دهد که هدف اصلی تعویق در فعال سازی اسنپ بک است. اما اگر این تعویق بدون راهکار عملی باشد، به معنای تکرار همان چرخه بی نتیجه است.

او هشدار داد: تعویق موقت باید فرصتی برای یافتن راهکارهای عملی باشد، نه بهانه ای برای خمودگی و انفعال. باید از این فرصت برای تعریف و فعال کردن ظرفیت های اقتصادی و سیاسی استفاده کرد. ایران و اروپا روابط دیرینه ای داشته اند و این روابط همواره سینوسی بوده است. اکنون زمان آن است که این مناسبات به دوره شکوفایی بازگردد.

فرازی در پایان تأکید کرد: اگر هر دو طرف بتوانند یک برنامه عملیاتی روشن برای گسترش همکاری ها تنظیم کنند، هم ایران و هم اروپا از زیان های احتمالی اسنپ بک دور خواهند شد و در عوض نشانه های مثبتی برای آینده بهتر روابط بروز خواهد کرد.