ششصدوسی ودومین برنامه از سری برنامه های سینماتک خانه هنرمندان ایران به مستندی از مراحل شکل گیری فیلم سینمایی پیرپسر ساخته اکتای براهنی اختصاص داشت. در این مراسم اکتای براهنی، حسن پورشیرازی، حامد بهداد و محمد ولی زادگان حضور داشتند.

به گزارش روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، نشست نقد و بررسی فیلم سینمایی پیرپسر در قالب ششصدوسی ودومین برنامه از سری برنامه های سینماتک با حضور اکتای براهنی، حسن پورشیرازی، حامد بهداد و برخی دیگر از عوامل فیلم برگزار شد. میزبانی و اجرای این برنامه که با استقبال بسیار خوبی از سوی مخاطبان مواجه بود، برعهده رضا درستکار(منتقد سینما) بود.

رضا درستکار در این نشست گفت: وقتی تازه منتقد فیلم شده بودم، همیشه در دل می گفتم، ای کاش می توانستم فیلم هایی مثل قیصر را در زمان اکرانش روی پرده سینما ببینم یا مثلاً همان موقع حضور بهروز وثوقی، مسعود کیمیایی و دیگر دوستان را در سالن تجربه کنم. همین طور فیلم گوزن ها را در همان دوران ببینم و لذت ببرم یا فیلم کندو را با بازی بهروز وثوقی و داوود رشیدی در همان زمان تماشا کنم. این حسرتی است که همیشه با نسل ما بود.

ما امشب واقعاً یک لطف بزرگ نصیب ما شده است؛ زیرا یکی از مهم ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران را در حضور عوامل اصلی اش می بینیم. البته همه عوامل در یک فیلم مهم اند، اما برخی از افراد به نوعی نماد و نشانه اصلی آن اثر محسوب می شوند. من خیلی خوشحالم که این عزیزان امشب اینجا حضور دارند. می دانم برای رفتن به نقاط مختلفی دعوت می شوند اما اکنون به ما افتخار دادند و به خانه خودشان آمدند.

او افزود: به خاطر دارم، چند سال پیش در خیابان با حامد بهداد برخوردی داشتم و با او در مورد فیلم دل خون صحبت کردم. به من گفت: قلب دل خون کجا بود؟ و من تعجب کردم و پاسخ دادم. بعد خودش ادامه داد: مغز دل خون کجا بود؟ و مجدد پاسخ دادم. از همان جا بود که گفت وگوی ما شروع شد و دوستی بین مان شکل گرفت.

در فیلم پیرپسر ، صحنه چک زدن دو برادر قلب اثر است. از همین رو برای فیلم پشت صحنه نیز انتخاب درستی بود، چون لرزه ای که آن صحنه به جان تماشاگر می اندازد، کاملاً محسوس است. از همان بخش اول فیلم، جایی که نیروی خیر جمع می شود و انرژی اش را به مخاطب منتقل می کند، شور و حرارت داستان آغاز می شود.

البته این فیلم مثل یک موجود زنده است و رگ ها و شریان های متعددی دارد؛ بنابراین می توان برایش چندین قلب تصور کرد. آن جایی که حسن پورشیرازی روی (محمد ولی زادگان) می افتد و دوربین از پشت بدن او را ثبت می کند، می تواند مغز فیلم باشد. چون دقیقاً هدف اصلی فیلم در همانجا به نمایش گذاشته می شود.

این منتقد سینما در ادامه صحبت هایش بیان کرد: اگر از من بپرسند که شاهنامه در عصر حاضر چه چیزی می تواند باشد؟ بی هیچ تعارفی می گویم: همین فیلم. اغراق نمی کنم؛ چون از اغراق و تعارف و امتیاز بی دلیل دادن پرهیز می کنم. شاید به همین دلیل هم هست که کم کار هستم. اما این فیلم ارزشش را دارد که بارها و بارها درباره اش صحبت کنیم، چون بعدها حسرت خواهیم خورد. خودم سه چهار بار این فیلم را دیده ام و باز هم اگر فرصت شود دوباره تماشا می کنم.

اکتای براهنی در این نشست گفت: امیدوارم حال تان خوب باشد و فیلم پشت صحنه ای که دیدید، خسته تان نکرده باشد. ما در این فیلم می خواستیم کمی از مراحل رسیدن به آن چیزی که می شود گفت جنون مقابل دوربین است را نشان بدهیم. فیلم سکانس های بسیار سختی داشت و واقعاً فشار زیادی به بازیگران آمد. همین حالا که اینجا نشسته ایم، یاد آن روزها می افتم؛ روزهایی که با عوامل فیلم پشت سر گذاشتیم. واقعاً شنیدن این همه تحسین برای من مایه افتخار است، هرچند خودم گاهی در این تعریف ها گیج می شوم. فقط خوشحالم که این فیلم هست و امیدوارم جایگاهی در تاریخ سینمای ایران پیدا کند.

حسن پورشیرازی در ادامه این نشست گفت: باید از آقای براهنی تشکر کنم که به من اعتماد کرد. سناریو این فیلم، سه سال در دستم بود و من به عنوان یک بازیگر سمج مرتب پیگیر بودم؛ زنگ می زدم و می پرسیدم: کی شروع می کنیم؟ خوشحالم که پروژه به موقع شروع نشد، تا من توانستم در آن حضور پیدا کنم. آقای براهنی مدام روی فیلمنامه کار می کردند. یک مدت مشکلاتی برای تصویب پیش آمد، بعد که تصویب شد، کرونا آمد و همه چیز عقب افتاد. اما در نهایت، این مسیر پرچالش به نتیجه رسید. من خیلی خوشحالم که با این تیم کار کردم. حامد عزیز دل من است و آقای ولی زادگان به عنوان یک بازیگر جوان، واقعاً درخشید؛ فوق العاده بود. در کل، ما یک تیم خیلی خوب بودیم.

حامد بهداد در ادامه این نشست گفت: دوستی من با آقای درستکار به سال هایی برمی گردد که هر دو کنجکاوِ آثار آقای فریدون گله بودیم. از همان زمان آشنایی ما آغاز شد و افتخار دوستی با شما را پیدا کردم. فکر می کنم این ماجرا به قبل از سال 1380 برمی گردد. در همان سال ها هم با آقای براهنی نشست و برخاست های زیادی داشتیم و جلسات زیادی دور هم بودیم. در مورد فیلم، تقریباً حرف های زیادی گفته شده است. من هم تا جایی که توانستم مصاحبه های متعددی انجام دادم، چون به اهمیت این فیلم پی برده بودم. خواستم این گفت وگوها به عنوان خاطرات شفاهی در اطراف فیلم باقی بماند.

او ادامه داد: همه چیز در این فیلم مثل رشته های زنجیر به هم پیوسته است. کار بازیگر پر از فراز و نشیب است. جامعه بالا و پایین دارد، دل آدم را گاهی خالی می کنند، گاهی پر. بازیگر هم درست مثل آدم های عادی در تلاطم است. ما قطره هایی هستیم که در کنار هم دریا و اقیانوس می سازیم. بازیگر هم انعکاس جامعه است؛ روح جامعه روی جانش می نشیند. او گاهی سقوط می کند، گاهی اوج می گیرد. در نهایت، نه یک فیلم، بلکه کارنامه ی کامل یک بازیگر سنجیده می شود. همان طور که درباره ی بزرگان سینما قضاوت می شود: عزت الله انتظامی، بهروز وثوقی، فردین… همه را با مجموع کارهایشان می سنجند.

محمد ولی زادگان در ادامه این نشست گفت: واقعیت این که حرف زیادی ندارم، جز این که خوشحالم. وقتی به این تجربه نگاه می کنم، خاطرات چند سال گذشته دوباره برایم زنده می شود؛ درد و رنج آن روزها، اما در عین حال شادی و لذتِ یک تجربه شگفت انگیز در کنار دوستان و اساتید عزیز. یادم می آید که همه چیز دقیقاً همان بود که از ابتدا روی کاغذ نوشته شده بود؛ با جزییات و ریزه کاری ها. همین باعث هدایت من شد و مسیرم را روشن کرد. برای همین از اکتای عزیز ممنونم. از تیم بازیگری درجه یکی هم که کنارش تجربه داشتم سپاسگزارم و امیدوارم بستر و امکانی فراهم شود تا از این دست کارها بیشتر ساخته شود.

رضا درستکار در ادامه این نشست گفت: آقای محمد ولی زادگان استعداد تازه ای هستند که در این فیلم با درخشش بسیار ظاهر شدند. خانم لیلا حاتمی هم که در این جلسه غایب است، یادش همیشه زنده است. ایشان نماینده بسیار شایسته ای برای زنان ایرانی است؛ او استعدادی خارق العاده دارد. باورکردنی نیست که در شرایطی که محدودیت های فرهنگی و اجتماعی بسیار است، بتوان چنین درخشان درخشید. در این فیلم هم فوق العاده است. جای شان واقعاً خالی است. خداوند حفظ شان کند. به روح پدر بزرگوارشان درود می فرستیم؛ چرا که پدر و مادری هنرمند چنین فرزندی هنرمند پرورده اند.

آناهیتا تیموریان در ادامه این نشست گفت: می خواهم از مردم ایران تشکر کنم. مردم با حضورشان و با اشتیاق شان برای دیدن یک اثر اصیل، نشان دادند که مخاطبان واقعی سینما هستند. واقعاً باید ایستاده آن ها را تشویق کرد. منتقدین هم در شب اکران فیلم، چنان عاشقانه و تغزلی درباره اثر نوشتند که گویی نامه ای است از عاشق به معشوق. کمتر پیش آمده بود که چنین نقدهایی درباره فیلمی در سینمای ایران نوشته شود.تشکر دیگرم از آقای براهنی است که به من اعتماد کردند و اجازه دادند اولین و شاید آخرین تجربه سینمایی ام در کنار ایشان رقم بخورد. بابت این اعتماد، بسیار سپاسگزارم.

درستکار در ادامه گفت: نتیجه ای که گرفتیم این است که سینما در سفارش خلاصه نمی شود؛ سینما بیانیه نیست، بودجه و دستور ارگان ها هم نیست. حداقل خود من، به عنوان داور جشنواره، در همین دوره اخیر هفت هشت فیلم جنگی دیدم. اما با دستور شهید، شهید نمی شود و با فرمان لشکر، لشکر نمی شود .

حتی اگر پول هنگفت هم تزریق شود، باز آن اثرِ زنده و واقعی خلق نمی شود. سینما زمین بازی دیگری است؛ نیاز به جان، عشق، تمرین و کشف دارد. مثلاً همان صحنه طولانیِ سیلی زدن در فیلم، بارها و بارها تکرار شد. هر بار بازیگر و کارگردان چیزی تازه کشف کردند و همین شد ستون فیلم؛ نقطه ای که تماشاگر را می گیرد و رها نمی کند.

این همان تفاوت سینماست: دستور و اجبار جواب نمی دهد، برای رسیدن به آن باید مطالعه کرد، یاد گرفت و از کودکی فرهنگ را با جان تجربه کرد. فرهنگ با دستور ساخته نمی شود. نتیجه اش را امروز می بینیم؛ چرا پشت برخی کشورها خالی می شود، چرا فجایع انسانی رخ می دهد. چون ایمان و باور قلبی وجود ندارد. در هنر هم همین است: تا باور نکنیم، اتفاقی نمی افتد.

حسن پورشیرازی در ادامه این نشست گفت: خوشبختانه در محضر بزرگان بسیاری بودم اما اگر بخواهم کمی شخصی تر بگویم، راستش هرجا که بوده ام، بیشتر خاطرات تلخ برایم مانده است. متأسفانه هر بار یک فقدان یا تلخی همراهش بوده است. نمی خواهم اینجا به تفصیل تعریف کنم، اما مثلاً روزی که با آقای بیضایی کار کردم و بعد رفتنش را دیدم، خیلی چیزها برایم تمام شد یا وقتی خبر درگذشت آقای مهرجویی را شنیدم؛ درست یک هفته قبل از آن با من تماس گرفته بود و گفته بود: می خواهی کار کنی؟ زنگ بزن، بیا.

صدایش هنوز در هندزفری ام مانده است. این رفت وآمدها و فقدان ها خیلی سخت، اما اجتناب ناپذیر بوده است. در 20 سال گذشته، خیلی گفت وگوها و آرزوها با دوستان داشتیم. مثل همان روزی که با مازیار میری نشستیم و صحبت کردیم؛ امیدوارم خداوند سلامتی دوباره به او بدهد. اما گذر این سال ها نشان داده که شرایط زندگی در ایران چقدر خاص و حساس است؛ آدم ها صبح و شب با امید و ناامیدی های بزرگی زندگی می کنند.