ستار هاشمی، وزیر ارتباطات از کیفیت اینترنت و سیاست فیلترینگ در کشور رضایت ندارد و انتقادهای او این پرسش را مطرح کرده که متولی اصلی رفع مشکلات شبکه و بهبود فضای فناوری اطلاعات چه نهادی است.

به گزارش دنیای اقتصاد، کارشناسان معتقدند که توسعه واقعی شبکه تنها با ارتقای زیرساخت های فنی و بازنگری در سیاست های محدودکننده مانند فیلترینگ ممکن است. در این بین با وجود اعلام برنامه ها و دستورالعمل هایی از سوی دولت، وزارت ارتباطات و نهادهای مرتبط تاکنون در عمر یک ساله دولت چهاردهم تغییر ملموسی در تجربه کاربران و محیط کسب وکارهای دیجیتال مشاهده نشده است.

متولی صنعت آی تی ایران از وضعیت آی تی در کشور راضی نیست. همین چند روز پیش بود که اظهارات ستار هاشمی، وزیر ارتباطات به تیتر یک رسانه ها تبدیل شد. او معتقد بود که به عنوان وزیر ارتباطات از کیفیت اینترنت راضی نیست و باید تلاش شود تا خدماتی با کیفیت بهتر به مردم ارائه شود.

او همچنین در نیمه دوم تیرماه نیز در خصوص نارضایتی خود از فیلترینگ صحبت کرده و در این باره بیان کرده بود که سیاست فیلترینگ در کشور شکست خورده است، زیرا هدف گذاری ها محقق نشده و ابزارهای مبارزه با فیلترینگ در دسترس عموم قرار دارند، اما نتوانسته اند کارآیی لازم را داشته باشند.

هاشمی بهمن سال گذشته نیز در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس، به مساله تداوم مشکل اتصال کاربران به فیبر نوری اشاره و از پایین بودن میزان اتصال به فیبر نوری نسبت به میزان پوشش آن انتقاد کرده بود. این اظهارات باعث شده کارشناسان شبکه و اینترنت این پرسش را مطرح کنند که اگر وزیر ارتباطات، متولی اصلی حوزه، مانند یک اپوزیسیون از وضعیت فعلی انتقاد می کند پس چه نهادی یا شخصی مسوول رفع این مشکلات و بهبود وضعیت فناوری اطلاعات کشور است.

امیرحسین دهقان، کارشناس شبکه، می گوید: متولی اصلی شبکه مادر مخابرات کشور از نظر قانونی و ساختاری، شرکت ارتباطات زیرساخت و وظیفه این شرکت راهبری و تامین سبد اصلی ارتباطی کشور است؛ به عبارت دیگر تمام شبکه های انتقال بین المللی، ظرفیت فیبر نوری و دیگر زیرساخت های حیاتی ارتباطی کشور زیر نظر این شرکت طراحی و مدیریت می شود. نگهداری، توسعه و بهره برداری از شبکه تا سطح مشتری نهایی مانند انجام می شود، اما بخش عمده زیرساخت اصلی همچنان دولتی و تحت انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت است.

او معتقد است که اگر وزیر ارتباطات مواضعی انتقادی نسبت به روند فعلی توسعه شبکه داشته باشد، این نقد در نقش متولی شبکه ملی اطلاعات و توسعه زیرساخت معنا پیدا می کند؛ به این معنا که پاسخگویی در قبال کیفیت نهایی شبکه بر عهده اوست. البته بخش خصوصی و دستگاه های اجرایی نیز در توسعه شبکه مشارکت دارند، اما بدون نقش آفرینی و سرمایه گذاری شرکت ارتباطات زیرساخت توسعه شبکه به شکل موثر امکان پذیر نیست. صرفا واگذاری توسعه به اپراتورها پاسخگوی الزامات رشد و کیفیت اینترنت نیست.

البته انتقادها نسبت به وضعیت ارتباطی کشور تنها محدود به وزیر ارتباطات نیست و دیگر مسوولان نیز به ویژه در خصوص فیلترینگ طی ماه های گذشته انتقاداتی داشته اند؛ فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز یکی از همین افراد است.

او در این باره اظهار کرده است: درباره موضوع فیلترینگ کار کارشناسی تایید کرده که این اقدام هزینه ها را بالا می برد، دولت پیگیر تحقق این وعده است اما هنوز در برخی سکوها رفع نشده است. راحت نیست که از قطع برق سخن گفته شود، اما شرایط ما را مجبور به این کرد.

محمد سرافراز، رییس اسبق سازمان صداوسیما و عضو شورای عالی فضای مجازی معتقد است که در مورد وعده رفع فیلترینگ رییس جمهور نباید این وعده غیر واقع بینانه را می داد. وعده رفع فیلترینگ هم بزرگ و مهم نبود و می توانست تا حدی عملی شود. با این حال به نظر می رسد تحت الشعاع شعار وفاق قرار گرفت. او توضیح داد: این شعار البته مبهم بود، اما برداشت من این است که منظور وفاق با نهادهای حکومتی بود، نه وفاق با مردم یا احزاب. همین موضوع ظاهرا باعث شد وعده رفع فیلتر کنار گذاشته شود.

رییس جمهور می توانست در آغاز دولت با یک دستور فیلترینگ را بردارد. اما این کار را نکرد و بعد هم مصوبه 32بندی شورای عالی فضای مجازی، عملا اختیارات او را محدود کرد.

دهقان در این خصوص نیز می گوید: کارشناسان و اعضای کمیسیون مجلس بارها اشاره کرده اند که فیلترینگ گسترده و محدودیت ها علاوه بر هزینه بالای تجهیزات و خدمات برای اپراتورها و دولت باعث کاهش کیفیت شبکه می شوند.

وزارت ارتباطات خود مسئول اعمال فیلترینگ نیست و دستورها از نهادهایی مانند شورای عالی فضای مجازی صادر می شود. فیلترینگ موجب افزایش استفاده از فیلترشکن ها و وی پی ان شده و در نتیجه کیفیت شبکه کاهش می یابد.

او معتقد است که حتی اگر تمام نهادهای دولتی و خصوصی دست به دست هم دهند تا شبکه توسعه یابد بدون رفع محدودیت ها و بازنگری در سیاست های فیلترینگ کیفیت اینترنت همچنان پایین باقی خواهد ماند. توسعه واقعی شبکه باید همزمان با ارتقای زیرساخت و بهبود سیاست های فیلترینگ پیگیری شود.

دهقان همچنین تاکید می کند که با وجود آغاز کار دولت آقای پزشکیان هنوز دستاورد اجرایی چشم گیری در حوزه توسعه شبکه اینترنت به ثبت نرسیده است، با این حال اقداماتی در دستور کار قرار گرفته اند؛ از جمله تشکیل کارگروه دائمی اینترنت و فضای مجازی برای اصلاح فوری وضعیت، دستور بازنگری در سیاست های فیلترینگ و کیفیت اینترنت و همچنین تاکید وزیر ارتباطات بر بهبود فضای کسب وکارهای آنلاین و کاهش مداخلات غیرکارشناسی در این حوزه.

این اقدامات اگر به طور مستمر پیگیری شوند می توانند گام های موثری برای ارتقای کیفیت شبکه، افزایش شفافیت و کاهش محدودیت های غیرفنی در فضای اینترنت کشور باشند. این کارشناس شبکه، در این باره توضیح می دهد: با وجود اینکه برخی اقدامات در دولت پزشکیان اعلام شده، تاکنون هیچ یک از آن ها به شکل واقعی و اجرایی محقق نشده است.

از جمله این اقدامات می توان به دستور بازنگری رییس جمهور در سیاست های فیلترینگ و بهبود کیفیت اینترنت به ویژه برای کسب وکارها و کاهش اختلالات اینترنتی اشاره کرد. همچنین تشکیل کارگروه دائمی اینترنت و فضای مجازی برای نخستین بار با مسوولیت وزارت ارتباطات، وزارت اطلاعات و برخی دیگر از نهادهای امنیتی با هدف تصمیم گیری در حوزه زیرساخت و سیاست اینترنت از دیگر برنامه های اعلام شده است.

او می افزاید که علاوه بر این برخی اعضای کابینه و مشاوران دولت در مصاحبه ها و اظهارات خود بر لزوم کاهش محدودیت ها و حمایت از کسب وکارهای آنلاین تاکید کرده اند. وعده هایی نیز برای تامین اینترنت با کیفیت برای دانشگاه ها و مراکز نوآوری و همچنین افزایش سرمایه گذاری در زیرساخت های شبکه، شامل توسعه 5G و دیتاسنترهای داخلی اعلام شده است، اما هیچ یک از این اقدامات تاکنون به شکل عملی و ملموس اجرایی نشده است و تغییر محسوسی در کیفیت شبکه و خدمات اینترنت مشاهده نمی شود.

این وضعیت نشان می دهد که اعلام برنامه ها بدون پیگیری مستمر و اجرای واقعی هنوز نتوانسته اثر واقعی بر بهبود کیفیت اینترنت، کاهش اختلالات و ارتقای فضای کسب وکارهای دیجیتال داشته باشد.