هم‌زمان با این تحولات، بحث مکانیسم ماشه (Snapback Mechanism) دوباره به یکی از مهم‌ترین محورهای سیاسی و حقوقی تبدیل شده است. در همین زمینه، شعیب بهمن، کارشناس مسائل روسیه، توضیح داد که کشورهای اروپایی تلاش زیادی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه کرده‌اند اما به اعتقاد روسیه و چین، این اقدام فاقد وجاهت قانونی است. او گفت: «مکانیسم ماشه به گونه‌ای طراحی شده که حتی مخالفت روسیه یا چین هم مانع اجرای آن نمی‌شود. چرا که این فرآیند طبق سند برجام تنظیم شده و اگر اروپایی‌ها آن را آغاز کنند، نهایتاً تحریم‌ها بازمی‌گردد.»

مکانیسم ماشه یا «اسنپ‌بک» یکی از بندهای کلیدی برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است. طبق این سازوکار:

اگر یکی از کشورهای عضو ادعای نقض اساسی تعهدات برجام توسط ایران را مطرح کند، روند بازگشت تحریم‌ها آغاز می‌شود.

این روند طی حدود 30 روز به نتیجه می‌رسد و در صورت نبود قطعنامه‌ی جدید برای توقف آن، تمام تحریم‌های لغو شده سازمان ملل به‌طور خودکار بازمی‌گردند.

در این فرآیند، کشورهای دارای حق وتو (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا) نمی‌توانند جلوی بازگشت تحریم‌ها را بگیرند، چرا که تنها کافی است یک عضو ادعای «عدم پایبندی اساسی» را مطرح کند.

پس از خروج آمریکا از برجام در سال 2018، یکی از چالش‌ها این بود که آیا ایالات متحده همچنان حق استفاده از مکانیسم ماشه را دارد یا خیر. واشنگتن مدعی است چون در تصویب قطعنامه 2231 نقش داشته، همچنان از این حق برخوردار است. اما ایران، روسیه، چین و حتی برخی کشورهای اروپایی این استدلال را رد می‌کنند و معتقدند آمریکا با خروج از برجام، جایگاه حقوقی خود را از دست داده است.

بنابراین، در شرایطی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران را ناقض تعهدات دانسته و بحث بازگشت تحریم‌ها جدی‌تر از همیشه مطرح است، فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند سرنوشت آینده ایران با شورای امنیت را به‌طور کامل تغییر دهد.

منبع: اقتصاد آنلاین