فرارو- فیلیپ اچ. گوردون معاون مشاور امنیت ملی و دستیار ویژه رییس جمهور در امور خاورمیانه و عضو ارشد اندیشکده بروکینگز

به نقل از نشریه فارن پالیسی، همان طور که دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده، دیپلماسی پرآشوب خود در قبال اوکراین را دنبال می کند؛ دیپلماسی ای که با ناتوانی در ایستادگی قاطع در برابر یک متجاوز و نیز ضعف در دفاع از اصول حاکمیت و تمامیت ارضی همراه است؛ این تنها اروپایی ها نیستند که احساس نگرانی می کنند. واقعیت آن است که اگر جمعیتی وجود داشته باشد که بیش از همه باید نسبت به جایگاه خود در جهانی آشفته و بی نظم، جایی که تضمین های امنیتی آمریکا دیگر به استحکام گذشته به نظر نمی رسند، احساس اضطراب کند، آن جمعیت 23 میلیون نفری تایوان است

تایوان، حتی به عنوان یک کشور مستقل از سوی بسیاری از دولت ها به رسمیت شناخته نمی شود و هر اقدامی در جهت کسب چنین جایگاهی می تواند خطر تهاجم از سوی همسایه قدرتمندش یعنی چین را در پی داشته باشد. اما حتی بدون وقوع این بدترین سناریو، پکن بی وقفه فشارهای سیاسی، دیپلماتیک و نظامی خود را بر تایوان افزایش داده است؛ فشارهایی که همگی با هدف دستیابی به اتحاد نهایی صورت می گیرد. چین هم زمان یک کارزار گسترده تبلیغاتی و نفوذی به راه انداخته و در حال اجرای برنامه ای است که بسیاری ناظران آن را بزرگ ترین افزایش توان نظامی در تاریخ معاصر می دانند. بخشی از این تلاش ها آشکارا معطوف به توسعه توانایی لازم برای تسخیر تایوان است.

در سال های اخیر، پکن دست به عادی سازی مجموعه ای از تاکتیک های نظامی در تنگه تایوان زده که پیش تر اقدامی تحریک آمیز و بحث برانگیز تلقی می شد. از جمله این اقدامات می توان به عبورهای مکرر هوایی و دریایی از خط میانی، مانورهای دریایی شبیه سازی شده برای محاصره جزیره، برگزاری رزمایش های گسترده تر و حتی آزمایش های بی سابقه موشک های بالستیک اشاره کرد که مستقیماً بر فراز تایوان انجام شدند.

با این وجود ، اندک تحلیلگرانی هستند که باور داشته باشند شی جین پینگ، رییس جمهور چین، در آینده ای نزدیک بی دلیل دست به تهاجم نظامی خواهد زد. اما در سوی مقابل، کمتر کسی تردید دارد که اگر او احساس کند تایوان در حال لغزیدن از دستش است یا فرصتی برای تصرف آن بدون پرداخت هزینه های سنگین فراهم شده، تهاجم را آغاز خواهد کرد. چنین شرایطی می تواند زمانی رقم بخورد که شی نسبت به پایبندی ایالات متحده به تعهد خود در دفاع از تایوان دچار تردید شود.

سیاست داخلی روزبه روز تفرقه افکن تر تایوان، این جزیره را بیش از پیش در معرض خطر قرار داده است. فشار بی امان پکن، شکاف میان دو حزب اصلی را عمیق تر کرده است؛ حزب دموکراتیک پیشرو تایوان (DPP) این فشارها را دلیلی برای ضرورت گام های بیشتر در مسیر حاکمیت مستقل می داند، در حالی که رقیب سنتی اش، یعنی کومینتانگ (KMT)، بر لزوم تعامل و گفت وگو با پکن تأکید می کند. این اختلافات، به ویژه در سطح لفاظی ها، هر روز تندتر می شود. ویلیام لای، رییس جمهور تایوان و رهبر حزب دموکراتیک پیشرو تایوان، اخیراً از چکش کاری ناخالصی ها در نظام سیاسی این کشور سخن گفت. در مقابل، اریک چو، رهبر کومینتانگ، برخی اقدامات او را با رفتارهای آلمان نازی مقایسه کرد. تلاش حزب دموکراتیک پیشرو تایوان برای برکناری 24 قانون گذار حزب کومینتانگ در ماه گذشته گرچه ناکام ماند، اما به خودی خود نشانه ای دیگر از عمق ناتوانی دو حزب در همکاری سیاسی بود.

همه این تحولات نگران کننده اند، اما شاید بزرگ ترین عاملی که در ماه های اخیر پرسش ها درباره آینده تایوان را پررنگ تر کرده، سایه رهاشدگی از سوی دولت ترامپ باشد. ترامپ در دوره نخست ریاست جمهوری خود به عنوان یکی از حامیان پرقدرت تایوان ظاهر شد. تماس تلفنی او در دسامبر 2016 با تسای اینگ-ون ، رییس جمهور وقت تایوان (تنها چند هفته پس از انتخابات) اقدامی بی سابقه بود. در واقع این نخستین تماس مستقیم میان یک رییس جمهور آمریکا با رهبر تایوان از زمان به رسمیت شناختن جمهوری خلق چین توسط واشنگتن در سال 1979 می باشد.

دونالد ترامپ در ادامه تماس های دیپلماتیک سطح بالا را که پیش تر محدود شده بود مجاز کرد، قوانینی را امضا نمود که این تعاملات را رسمیت می بخشید، میلیاردها دلار کمک نظامی به تایوان اختصاص داد و آشکارا تعهدات آمریکا مبنی بر ایستادن در کنار تایوان را تکرار کرد؛ حتی برخی از آن تعهدات پیش تر محرمانه بودند. علاوه بر این، ترامپ آگاهانه مسئله تایوان را از مذاکرات تجاری خود با چین کنار گذاشت تا جایگاه تایوان در اولویت امنیتی باقی بماند.

اما در تایوان، به تدریج این احساس شکل گرفته است که دولت دوم ترامپ تفاوتی بنیادین با دوره نخست دارد؛ و این تفاوت تنها به نبود چهره های شناخته شده ضدچین یا مقام های آشنا با تایوان محدود نمی شود. نگرانی اصلی آنجاست که ترامپ که به نظر می رسد به شدت مشتاق برگزاری نشستی مستقیم با شی جین پینگ و دستیابی به یک توافق تجاری است شاید حاضر باشد برای رسیدن به چنین هدفی، تایوان را قربانی کند.

تنها در چند هفته گذشته نشانه هایی آشکار از این تغییر رویکرد دیده شده است: ترامپ درخواست معمول و روتین رییس جمهور تایوان برای عبور از خاک آمریکا را رد کرد، سفر برنامه ریزی شده وزیر دفاع تایوان را وتو نمود، مجوز فروش نیمه رساناهای پیشرفته به چین که پیش تر تحت کنترل های سخت صادراتی قرار داشتند صادر کرد و حتی تعرفه های تجاری بالاتری بر تایوان نسبت به دیگر شرکای کلیدی آمریکا وضع کرد. تعرفه کلی برای تایوان 20 درصد تعیین شد؛ نرخی پایین تر از تعرفه اولیه 32 درصدی، اما همچنان بالاتر از نرخ 15 درصدی است که به اتحادیه اروپا، ژاپن و کره جنوبی اختصاص یافته است.

ترس اصلی در تایپه این است که اگر ترامپ تنها برای گرفتن یک نشست با شی جین پینگ چنین امتیازهایی بدهد، چه بسا برای موفقیت آن نشست آماده باشد گام های بزرگ تری بردارد که از جمله می توان به قطع فروش های تسلیحات دفاعی به تایوان یا حتی اعلام مخالفت رسمی با استقلال این جزیره اشاره کرد. برخلاف جو بایدن و همه روسای جمهوری قبل از او، ترامپ اساساً به نقش ایالات متحده در حفظ نظم امنیتی جهانی یا به اصل دفاع از شرکای دموکراتیک باور چندانی ندارد. به راحتی می توان تصور کرد که او در مقطعی اعلام کند تایوان با آمریکا رفتار بدی داشته ، صنعت نیمه رسانای آن را دزدیده ، سهم اندکی برای دفاع خود می پردازد و در نتیجه، نباید آمریکایی ها برای جزیره ای هزاران مایل دورتر خطر جنگ را به جان بخرند .

همان طور که روزنامه نگار جاش روگین گزارش داده، ترامپ زمانی گفته بود: تایوان درست دو قدمی چین است… ما 8000 مایل دورتر هستیم. اگر آنها حمله کنند، ما هیچ غلطی نمی توانیم بکنیم. نشست آلاسکای اخیر او با ولادیمیر پوتین که در آن بار دیگر به نظر رسید جانب یک رهبر خودکامه قدرت بزرگ را بگیرد، نه یک کشور کوچک دموکراتیک، تنها بر نگرانی های تایپه دامن زد.

سیاست های دولت دوم ترامپ به طور مستقیم بر افکار عمومی در تایوان نیز اثر گذاشته است. نظرسنجی های بهار امسال نشان داد که 40.5 رصد از پاسخ دهندگان دیدگاهی منفی نسبت به ایالات متحده دارند؛ رقمی که در ژوییه 2024 تنها 24 درصد بود. علاوه بر این، نزدیک به 60 درصد شرکت کنندگان آمریکا را یک متحد غیرقابل اعتماد توصیف کردند که نسبت به سال گذشته نزدیک به 10 درصد افزایش داشته است. حدود 40 درصد نیز بر این باور بودند که تعهد واشنگتن به دفاع از تایوان در دوره دوم ترامپ کاهش خواهد یافت.

گزینه های تایوان در برابر این طوفان از چالش ها اندک است؛ هیچ جایگزینی واقعی برای حمایت ایالات متحده وجود ندارد. با این حال، جزیره همچنان کارت هایی برای بازی در دست دارد—کارت هایی که اگر هوشمندانه استفاده شوند، می توانند تا حدی از آسیب پذیری اش در برابر فشارهای فزاینده پکن و تردیدهای واشنگتن بکاهند.

یکی از گزینه های پیش روی تایوان می تواند افزایش هزینه های دفاعی باشد؛ همان گونه که ویلیام لای وعده داده است، این رقم باید به بیش از 3 درصد تولید ناخالص داخلی برسد. در حال حاضر، این طرح ها در پارلمان متوقف مانده و احزاب درباره نحوه هزینه کرد منابع اضافه مشاجره می کنند. با این حال، تقریباً همه جریان های سیاسی از جمله حزب مخالف کومینتانگ (KMT) در اصل بر سر ضرورت افزایش بودجه دفاعی توافق دارند. میلیاردها دلار هزینه اضافی در قالب بودجه ویژه می تواند صرف تقویت توانایی های جنگ نامتقارن شود؛ از جمله خرید پهپادها و سامانه های بدون سرنشین، انباشت مهمات، بهبود تأسیسات دفاعی و همچنین گسترش خدمت نظامی و آموزش دفاع غیرنظامی. چنین گامی نه تنها به تقویت امنیت و خوداتکایی تایوان کمک خواهد کرد؛بلکه بهانه را نیز از دست ترامپ برای رها کردن جزیره به دلیل مسائل مربوط به تقسیم بار دفاعی خواهد گرفت.

تایوان همچنین می تواند با افزایش سرمایه گذاری های کلان در ایالات متحده به ویژه از سوی شرکت TSMC بزرگ ترین تولیدکننده تراشه جهان که به تنهایی حدود 8 درصد از تولید ناخالص داخلی جزیره را تشکیل می دهد، حمایت واشنگتن را بیش از پیش تضمین کند. این شرکت پیش تر وعده داده است که حدود 165 میلیارد دلار در آمریکا سرمایه گذاری کند؛ تنها 65 میلیارد دلار از این رقم در ایالت آریزونا صرف گسترش تولید نیمه رساناها و ایجاد زیرساخت های فناورانه از جمله مراکز بسته بندی و مراکز تحقیق و توسعه خواهد شد. پایبندی به این تعهدات و حتی توسعه آن ها می تواند نقشی تعیین کننده در یادآوری ارزش استراتژیک تایوان به عنوان یک شریک اقتصادی و فناورانه نزدیک برای همه آمریکایی ها ایفا کند و در نهایت، منافع ایالات متحده در حفظ یک تایوان امن و باثبات را برجسته تر سازد.

در نهایت، رهبری تایوان باید در زمینه لفاظی های مربوط به استقلال یا هر اقدامی که می تواند به واکنش تلافی جویانه پکن بینجامد و در نتیجه ریسک های تعهد آمریکا به تایوان را پررنگ تر کند با احتیاط بیشتری عمل کند. تمایل ویلیام لای برای اعلام استقلال، هرچند از منظر مشروعیت سیاسی قابل درک است، اما اکنون زمان مناسبی برای آزمودن این پرسش دیرینه نیست که آیا ایالات متحده حاضر است برای دفاع از تایوان وارد جنگ شود یا خیر. بی اعتمادی و غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ، نگرانی همه شرکای آمریکا را افزایش داده است. با این حال، قطع رابطه واشنگتن و تایپه که می تواند پکن را به اقدام نظامی علیه آن وسوسه کند پیامدهایی فاجعه بار برای کل جهان خواهد داشت. از همین رو، تایپه باید هر آنچه در توان دارد برای جلوگیری از چنین وضعیتی به کار گیرد.