آیا تاحالا بخشی از یک پروژه گروهی بزرگ بوده اید؟ ممکن است با خودتان فکر کنید که هرچه افراد بیشتری درگیر یک پروژه تیمی شوند، کار سریع تر و بهتر پیش خواهد رفت.

به گزارش خبرآنلاین، اما واقعیت این است که با اضافه شدن اعضای بیشتر، کارآیی هر فرد افزایش پیدا نمی کند و حتی ثابت هم نمی ماند؛ بلکه کاهش می یابد. به بیان ساده، دست زیاد کار را سبک می کند، اما آشپز که زیاد شد، آش شور می شود.

این پدیده که به نام اثر رینگلمن شناخته می شود، اولین بار در قرن نوزدهم توسط یک مهندس فرانسوی به نام مکس رینگلمن کشف شد. او در یک مسابقه طناب کشی نیروی واردشده توسط دانشجویان را اندازه گیری کرد و متوجه شد هرچه افراد بیشتری به تیم اضافه شوند، گرچه مجموع نیرو افزایش می یابد اما تلاش فردی هر نفر کاهش پیدا می کند.

این افت عملکرد به دو عامل اصلی برمی گردد: سختی هماهنگی در تیم های بزرگ و پدیده ای به نام سستی اجتماعی ، یعنی کاهش تلاش فردی وقتی افراد در جمع احساس مسئولیت کمتری می کنند.

اما در خیلی از گونه های جانوری (از ماهی هایی که زندگی گروهی دارند تا شیرها)، اوضاع برعکس انسان هاست و این موجودات در گروه های بزرگ همکاری موفقی دارند. اینجا این سؤال مطرح می شود که آیا این جانوران توانسته اند بر این افت کارایی غلبه کنند؟

اگر قرار باشد تنها یک حیوان چنین قابلیتی داشته باشد، بی شک مورچه ها هستند. در پژوهش جدیدی که در نشریه Current Biology منتشر شده، دانشمندان به بررسی این موضوع پرداختند که آیا مورچه های بافنده هنگام تشکیل زنجیره های کاری دچار اثر رینگلمن می شوند یا خیر.

مورچه ها قهرمانان همکاری دسته جمعی هستند. آن ها در گروه های میلیون نفری، با هماهنگی بی نظیری کارهای پیچیده را انجام می دهند و در میان گونه های مختلف مورچه ها، مورچه های بافنده نمونه منحصر به فردی هستند.

این مورچه ها لانه های درختی شان را با کشیدن برگ های زنده و اتصال آن ها به کمک نخ های ابریشمی تولیدشده توسط لاروها می سازند. در این فرآیند، مورچه ها زنجیره های کششی تشکیل می دهند؛ بدین ترتیب که هر مورچه با آرواره اش کمر مورچه جلویی را می گیرد و همگی در یک جهت می کشند.

دانشمندان در این مطالعه، برگ مصنوعی کاغذی ای را به دستگاه سنجش نیرو متصل کردند و مورچه ها را به تشکیل زنجیره برای کشیدن آن تشویق نمودند. به این ترتیب، نیروهای جمعی به صورت لحظه ای ثبت می شد.

فرضیه اولیه این بود که با افزایش تعداد مورچه ها، نیروی فردی کاهش پیدا کند. این پیش بینی بر اساس مطالعات قبلی روی گونه های دیگر از جمله مورچه های آتشین بود که هنگام تشکیل توپ های چسبنده برای فرار از سیلاب ها مورد آزمایش قرار گرفتند و در آن آزمایش مشخص شد که نیروی هر یک از مورچه های آتشین در گروه های بزرگ تر، کمتر می شود.

اما برخلاف انتظار، نتایج بررسی بر روی مورچه های بافنده نشان داد که با افزایش تعداد، نه تنها نیروی کلی بیشتر شد، بلکه نیروی هر مورچه نیز افزایش یافت. به عبارت دیگر، این مورچه ها با افزایش تعداد، کارآمدتر شدند. به همین دلیل پژوهشگران آن ها را فوق کارآمد توصیف کردند.

راز این فوق کارآمدی صرفاً اضافه شدن تعداد مورچه های بیشتر نیست. دانشمندان متوجه شدند که نحوه آرایش مورچه های بافنده در زنجیره اهمیت زیادی دارد؛ بدین ترتیب که زنجیره های بلند و یکپارچه بهترین عملکرد را داشتند.

درعین حال مشخص شد که وضعیت بدنی مورچه ها بسته به جایگاهشان متفاوت است:

مورچه های عقبی پاهای عقبی خود را کشیده و به نوعی نقش مقاوم منفعل را ایفا می کنند.

مورچه های جلویی و میانی در حالت خمیده قرار می گیرند که نشانه کشیدن فعال است.

این الگو نشان دهنده نوعی تقسیم کار در زنجیره هاست. پژوهشگران مکانیزمی را پیشنهاد کردند که آن را چرخ دنده نیرو نامیدند. به باور آن ها، ضعیف ترین بخش زنجیره، محل اتصال مورچه ها به زمین است و نه محل اتصال آن ها به یکدیگر. مورچه های عقبی با ایجاد اصطکاک بیشتر، از لغزش جلوگیری می کنند و این امکان را به مورچه های جلویی می دهند که نیروی بیشتری تولید کرده و این نیرو را در طول زنجیره انتقال دهند.

این یافته ها، نوعی چالش در برابر تصور رایج اثر رینگلمن به نظر می رسد. در حقیقت، مورچه های بافنده نشان می دهند که گاهی تعداد بیشتر، نه تنها به معنای افت کارایی نیست، بلکه ممکن است به بازدهی فوق العاده ای منجر شود.

این کشف می تواند در حوزه های مختلفی از جمله روباتیک خودکار پیامدهای گسترده ای داشته باشد؛ در رباتیک دسته جمعی، گروهی از ربات های کوچک و ارزان طراحی می شوند تا با همکاری وظایفی را انجام دهند که فراتر از توانایی یک ربات منفرد است. اما تا به امروز عملکرد آن ها تنها در حد مقیاس خطی بوده: دو برابر کردن تعداد ربات ها فقط دو برابر خروجی ایجاد می کند.

اما حالا و با الهام از مکانیزم مورچه های بافنده، می توان ربات هایی طراحی کرد که کارایی آن ها نه تنها کاهش نیابد بلکه با افزایش تعداد، فراتر از مجموع اجزا شود. یعنی این مورچه ها نشان می دهند که گاهی در کار گروهی، شاید بیشتر واقعاً بهتر باشد؛ شاید اگر مورچه ها آشپز بودند، بهترین آش دنیا را می پختند.