جنگ 12 روزه ایران و اسراییل، که در اوج تنش های منطقه ای و همزمان با جنگ غزه و درگیری های جنوب لبنان رخ داد، اقتصاد اسراییل را که پیش تر از جنگ های طولانی مدت با حماس و حزب الله آسیب دیده بود، با چالش های جدیدی مواجه کرد.

به گزارش خبرآنلاین، این درگیری با حملات اسراییل به تأسیسات هسته ای و نظامی ایران آغاز شد و با پاسخ موشکی ایران، شامل شلیک 520 موشک بالستیک و بیش از 1.000 پهپاد، شدت گرفت. خسارات اقتصادی ناشی از این جنگ، همراه با سانسور شدید رسانه ای در اسراییل، ارزیابی دقیق تأثیرات را دشوار کرده است.

با این حال، گزارش های رسمی و تحلیل های بین المللی نشان دهنده انقباض اقتصادی، کاهش تولید ناخالص داخلی، و اختلال در زیرساخت های تجاری است.

بر اساس گزارش مرکز آمار اسراییل، تولید ناخالص داخلی (GDP) اسراییل در سه ماهه دوم 2025 با کاهش 3.5 درصدی در مبنای سالانه مواجه شد، که این میزان دو برابر پیش بینی بانک جهانی جی. پی. مورگان (0.5 درصد) بود. تولید ناخالص داخلی سرانه نیز 4.4 درصد کاهش یافت و به سطح سه ماهه دوم 2024 بازگشت. تولید ناخالص داخلی بخش تجاری نیز 6.2 درصد افت کرد، که نشان دهنده تأثیر عمیق جنگ بر بخش های تولیدی و خدماتی است. در همین راستا پروفسور یوسی فاکس، دبیر کابینه اسراییل گفته جنگ 12 روزه تأثیرات شدیدی بر اقتصاد اسراییل گذاشت. کاهش تولید ناخالص داخلی به دلیل تعطیلی کسب وکارها و اختلال در زنجیره تأمین بود.

تینا دولبایا، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی امریکا (CSIS) معتقد است انقباض 3.5 درصدی اقتصاد اسراییل نشان دهنده آسیب پذیری این کشور در برابر شوک های ژئوپولیتیکی است، به ویژه در شرایطی که با چندین جبهه درگیری مواجه است.

این انقباض اقتصادی نتیجه مستقیم تعطیلی گسترده کسب وکارها، کاهش فعالیت های تجاری، و افزایش هزینه های دفاعی است. به گزارش بلومبرگ، جنگ با ایران بیشترین تأثیر را بر بخش های خدماتی و تولیدی گذاشت، که حدود 70 درصد اقتصاد اسراییل را تشکیل می دهند. کاهش تولید سرانه به سطح یک سال قبل نشان دهنده بازگشت اقتصادی به عقب است، که با رشد 2 درصدی جمعیت اسراییل تشدید شده است. این امر فشار بر منابع مالی دولت را افزایش داده و کسری بودجه را به 88 درصد تولید ناخالص داخلی رسانده است.

چه آنکه در بخش خدمات که 73 درصد اقتصاد اسراییل را تشکیل می دهد، به شدت به ثبات سیاسی و امنیت وابسته است. جنگ 12 روزه با ایجاد بی ثباتی، این بخش را فلج کرد. از سوی دیگر کاهش تولید سرانه نشان دهنده کاهش بهره وری نیروی کار است، که به دلیل آوارگی و اختلال در فعالیت های اقتصادی رخ داد.

در همین راستا مرکز آمار اسراییل گزارش داد که مصرف خصوصی 4.1 درصد و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص (سرمایه گذاری در زیرساخت ها و تجهیزات) 12.3 درصد کاهش یافته است. این کاهش ها به دلیل ناامنی، تعطیلی کسب وکارها، و کاهش اعتماد سرمایه گذاران بود. بتسال اسموتریچ، وزیر دارایی اسراییل تاکید می کند جنگ های اخیر، به ویژه جنگ با ایران، اعتماد مصرف کنندگان و سرمایه گذاران را به شدت کاهش داده است. هزینه های جنگ ممکن است به بیش از 60 میلیارد دلار برسد.

در همین راستا کاهش مصرف خصوصی نتیجه ترس عمومی از حملات موشکی ایران بود، که به تعطیلی موقت بسیاری از کسب وکارها در شهرهای بزرگ مانند تل آویو و حیفا منجر شد. طبق گزارش فرانس 24.28 مورد از 36 حمله موشکی ایران به اهداف غیرنظامی اصابت کرد، که به کاهش فعالیت های اقتصادی و مصرف منجر شد. کاهش سرمایه گذاری نیز به دلیل خروج سرمایه خارجی و توقف پروژه های زیرساختی بود. از این رو است که سرمایه گذاران خارجی به دلیل ریسک های ژئوپولیتیکی از بازار اسراییل فاصله گرفته اند.

این در حالی است که کاهش اعتماد به دلیل ادامه تنش ها وعدم اطمینان از آتش بس پایدار، سرمایه گذاری خارجی را کاهش داده است. زیرساخت های اقتصادی اسراییل نیز به ویژه در شهرهای بزرگ، در برابر حملات موشکی آسیب پذیر است.

حملات موشکی ایران به بندر حیفا، مهم ترین مرکز تجاری اسراییل، باعث تعطیلی کامل این بندر شد. بنادر اشدود و ایلات نیز به دلیل تهدیدات امنیتی و محاصره دریایی عملکرد خود را از دست دادند. ملیک کایلان، تحلیلگر ژئوپولیتیک در آمریکا نیز می گوید تعطیلی بندر حیفا ضربه ای بزرگ به اقتصاد اسراییل بود. این بندر 50 درصد تجارت دریایی اسراییل را مدیریت می کند. این در حالی است که فابیان هینز، تحلیلگر نظامی موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک بریتانیا (IISS) معتقد است حملات به بندر حیفا و زیرساخت های انرژی نشان دهنده آسیب پذیری اسراییل در برابر حملات موشکی است.

بندر حیفا، که سالانه 30 میلیون تن کالا جابه جا می کند، نقش کلیدی در زنجیره تأمین اسراییل دارد. تعطیلی این بندر به اختلال در صادرات و واردات منجر شد و پروژه های ترانزیتی مانند کریدور عرب-مدیترانه و کانال بن گوریون را متوقف کرد. این اختلال باعث افزایش هزینه های حمل ونقل و کاهش تجارت دریایی شد، که 90 درصد تجارت خارجی اسراییل را تشکیل می دهد. در مجموع اقتصاد اسراییل به شدت به بنادر حیفا، اشدود، و ایلات وابسته است. هرگونه اختلال در این بنادر زنجیره تأمین را مختل می کند و فقدان مسیرهای جایگزین برای تجارت دریایی، اسراییل را در برابر محاصره آسیب پذیر می کند.

هزینه های مستقیم جنگ 12 روزه حدود 12 میلیارد دلار تخمین زده شده شامل هزینه های نظامی، خسارات موشکی، غرامت به مشاغل و افراد، و بازسازی زیرساخت ها است. در همین راستا بتسال اسموتریچ اسراییل، وزیر دارایی گزارش داد هزینه های نظامی جنگ با ایران به 12 میلیارد دلار رسید، که با هزینه های جنگ غزه (67 میلیارد دلار تا پایان 2024) ترکیب شده و فشار بی سابقه ای بر بودجه وارد کرده است.

از این رو اسراییل در این جنگ از سامانه های دفاع موشکی گران قیمت مانند تاد (هر موشک 12 میلیون دلار) و پیکان-3 استفاده کرد. طبق گزارش فرانس 24، اسراییل 100 تا 150 موشک تاد شلیک کرد، که هزینه ای بین 1.2 تا 1.8 میلیارد دلار به همراه داشت. علاوه بر این، حملات هوایی گسترده اسراییل به ایران، که شامل صدها حمله با جنگنده های اف-35 بود، هزینه های نظامی را افزایش داد. این هزینه ها در کنار کسری بودجه موجود (88 درصد تولید ناخالص داخلی) فشار مالی سنگینی ایجاد کرد.

این در حالی است که افزایش 88 درصدی هزینه های عمومی نشان دهنده عدم تعادل مالی است که می تواند به چاپ پول و تورم منجر شود. از سوی دیگر اسراییل برای تأمین هزینه های نظامی به کمک های آمریکا وابسته است، که هرگونه کاهش این کمک ها می تواند اقتصاد را فلج کند.

جنگ 12 روزه باعث افزایش قیمت ها و بی ثباتی مالی شد. قیمت نفت برنت 9 درصد افزایش یافت و به 75.36 دلار در هر بشکه رسید، و قیمت طلا 1.5 درصد رشد کرد و به بالاترین سطح تاریخی خود نزدیک شد. کاپیتال اکونومیکس که شرکتی بریتانیایی در زمینه تحلیل اقتصادی است می نویسد جنگ منطقه ای می تواند رشد اقتصادی جهانی را 0.3 تا 0.5 درصد کاهش دهد، که اسراییل به دلیل وابستگی به تجارت جهانی، به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.

افزایش قیمت نفت و طلا نیز به دلیل تهدیدات در تنگه هرمز، که 15 درصد نفت خام جهان از آن عبور می کند، هزینه های انرژی در اسراییل را افزایش داد. این امر به تورم در بخش های حمل ونقل و تولید منجر شد. همچنین، کاهش سرمایه گذاری خارجی به دلیل بی ثباتی، بازار سهام اسراییل را تحت فشار قرار داد.

از سوی دیگر اسراییل 90 درصد انرژی خود را وارد می کند، و افزایش قیمت های جهانی فشار تورمی را تشدید کرد به همین دلیل نوسانات بازار سهام و کاهش سرمایه گذاری خارجی، ثبات مالی اسراییل را تهدید می کند.

بخش فناوری پیشرفته، که 20 درصد اقتصاد اسراییل را تشکیل می دهد، از جنگ 12 روزه آسیب دید. اختلال در زنجیره تأمین و کاهش صادرات فناوری به دلیل ناامنی، این بخش را تحت فشار قرار داد. پروفسور فلوگ، اقتصاددان در اسراییل گفته با وجود آسیب های جنگ، بخش فناوری پیشرفته می تواند اقتصاد را احیا کند، اما این روند به دلیل طولانی بودن جنگ کندتر خواهد بود.

تل آویو، مرکز فناوری اسراییل، هدف حملات موشکی ایران قرار گرفت و فعالیت شرکت های فناوری را مختل کرد. کاهش صادرات فناوری، که 50 درصد صادرات اسراییل را تشکیل می دهد، درآمد ارزی را کاهش داد و به اقتصاد ضربه زد. اقتصاد اسراییل به شدت به صادرات فناوری وابسته است، و هرگونه اختلال در این بخش تأثیرات گسترده ای دارد. چه آنکه مراکز فناوری در تل آویو و حیفا در برابر حملات موشکی آسیب پذیر هستند.

حملات موشکی ایران به شهرهای اسراییل، از جمله حیفا، تل آویو، و اورشلیم، صدها ساختمان را تخریب کرد و هزاران نفر را آواره کرد. طبق گزارش تسنیم، خسارات غیرنظامی شامل تخریب یک مهدکودک در بئرشبع و مسجد الجارینا در حیفا بود.

یوسی فاکس دبیر کابینه اسراییل گفته حملات موشکی ایران به اهداف غیرنظامی، از جمله زیرساخت های عمومی، هزینه های بازسازی را افزایش داد. تخریب زیرساخت های غیرنظامی، از جمله نیروگاه بازان، هزینه های بازسازی را به میلیاردها دلار رساند. آوارگی هزاران نفر نیز فشار بر خدمات اجتماعی و بودجه دولت را افزایش داد. از این رو شهرهای بزرگ اسراییل در برابر حملات موشکی آسیب پذیر هستند و آوارگی و نیاز به غرامت، منابع مالی دولت را تحت فشار قرار داد.

اقتصاد اسراییل به شدت به تجارت خارجی، به ویژه صادرات فناوری و واردات انرژی، وابسته است. تعطیلی بنادر و افزایش قیمت های جهانی، این وابستگی را به یک نقطه ضعف تبدیل کرد. هزینه های نظامی سرسام آور، به ویژه استفاده از سامانه های دفاع موشکی، کسری بودجه را تشدید کرد. وابستگی به کمک های آمریکا این نقطه ضعف را برجسته تر می کند. زیرساخت های تجاری، انرژی، و فناوری اسراییل در برابر حملات موشکی آسیب پذیر هستند.

تعطیلی بندر حیفا و تخریب زیرساخت های غیرنظامی این ضعف را نشان داد. بی ثباتی ژئوپولیتیکی و ادامه تنش ها، اعتماد سرمایه گذاران خارجی را کاهش داد و سرمایه گذاری در بخش های کلیدی را مختل کرد. آوارگی، خسارات غیرنظامی، و کاهش اعتماد عمومی فشار بر دولت را افزایش داد و می تواند به ناآرامی های داخلی منجر شود.

در مجموع جنگ 12 روزه ایران و اسراییل اقتصاد این کشور را با چالش های بی سابقه ای از جمله انقباض 3.5 درصدی تولید ناخالص داخلی، کاهش مصرف و سرمایه گذاری، تعطیلی بنادر، و هزینه های نظامی 12 میلیارد دلاری مواجه کرد. نقاط آسیب اقتصاد اسراییل، از جمله وابستگی به تجارت خارجی، زیرساخت های شکننده، و کسری بودجه، در این جنگ آشکار شد.

با وجود پتانسیل بخش فناوری پیشرفته برای احیای اقتصاد، ادامه بی ثباتی ژئوپولیتیکی و فشارهای داخلی می تواند به رکود طولانی مدت منجر شود. آینده اقتصاد اسراییل به توانایی دولت در مدیریت این چالش ها و حفظ حمایت بین المللی بستگی دارد.