فرارو- این روزها واژه پارادایم و عبارت تغییر پارادایم مدام مطرح می شود. محمدجواد ظریف نیز اخیرا دریادداشتی که در نشریه فارن پالسی منتشر شده، با بیان اینکه جنگ طلبان از بستن هر پنجره ای برای دیپلماسی سود می برند و ما باید این فرصت را از آنها بگیریم تا نتوانند پارادایم تهدید مخرب را تثبیت کنند، تاکید کرد: اکنون زمان تغییر پارادایم است.

به گزارش فرارو، تغییر پارادایم به آن تعریفی که ظریف درباره آن صحبت می کند به شیوه های مختلف مطرح شده است. اقتصاددانان از یک سو و حسن روحانی از سویی دیگر در سخنان خود به این موضوع اشاره کرده اند. اما پرسش این است که این تغییر پارادایم امکان پذیر است یا خیر و چگونه می توان از بن بست سیاسی خارج شد؟

عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و دیپلمات با سابقه ایران در گفتگو با فرارو به این پرسش ها پاسخ داده است:

عبدالرضا فرجی راد به فرارو گفت: مسائلی که امروزه درباره سیاست خارجی و داخلی ایران مطرح است، شامل نظرات متفاوتی است. برخی می گویند باید همین سیاست خارجی را ادامه دهیم و برخی می گویند، آقای پزشکیان، قول و قرارهایی را در کارزارهای انتخاباتی خود مطرح کرده بود اما این قرارها را در طول یک سال گذشته، پیش نبرده است. کشور نیز در شرایط خاصی قرار دارد و خواه از نظر اقتصادی و خواه از نظر تهدیدات آمریکا و اسراییل با چالش هایی رو به رو است. برخی از افراد در کشور، بحث تغییر پارادایم را مطرح کرده اند. من معتقدم به جای این کلمات بهتر است بگوییم باید در عرصه سیاست خارجی، ابتکاراتی به خرج داده شود، تا این سیاست خارجی که اکنون چه در رابطه با آمریکا و چه در رابطه با اروپا در بن بست قرار گرفته است، از این وضعیت خارج شود.

وی افزود: در آستانه فعال شدن مکانیسم ماشه توسط اروپایی ها قرار داریم و اگر مکانیسم ماشه عملیاتی شود، طبیعتا بن بست ما در سیاست خارجی بسیار مشکل ساز خواهد بود. ما وقت بسیار کمی برای ایجاد تغییر گسترده در عرصه سیاست خارجی کشور داریم و تنها می توانیم ابتکاراتی در سیاست خارجی کشور ایجاد کنیم. اما نکته مهم این است که اگر بتوانیم چنین ابتکاراتی، حتی در سطح اندک انجام دهیم، حداقل می توانیم تا حدودی از بن بست خارج شویم. در کشور نظرات متفاوتی مطرح است. برخی می گویند باید در قبال ایالات متحده، سیاست های تهاجمی در پیش بگیریم و طبیعیست که در پیش گرفتن این سیاست ها با افزایش تنش و درگیری همراه است. طبیعتا اکثریت مردم با این رفتارها موافق نیستند. چرا که با افزایش درگیری ها، زندگی مردم به خصوص در حوزه اقتصاد بیشتر با بن بست رو به رو می شود.

این استاد ژئوپلیتیک در ادامه گفت: بسیاری از صاحبان اندیشه معتقدند که ما نیاز به ابتکاراتی در حوزه سیاست خارجی داریم. این ابتکارات را مقام های تصمیم گیرنده باید تولید و اجرا کنند. در شرایطی که از یک سو به لحاظ زمان در مضیقه قرار داریم و از سوی دیگر باید هر چه زودتر ابتکار عمل را در دست بگیریم، می بینیم که افراد مختلف، نظرات جدیدی را مطرح می کنند و نگرانند که مشکلات در کشور افزایش پیدا نکند. البته فراموش نکنیم که تغییرات سیاست خارجی به تحولات داخلی نیز مرتبط است و لازم است همزمان این تحولات رخ دهد. آقای پزشکیان اوایل مهرماه سفری به نیویورک خواهند داشت که سفری مهم است. بنابراین اگر قرار است در جریان این سفر اقدام خاصی انجام شود، باید از هم اکنون تصمیمات خود را بگیریم و به شیوه ای عمل کنیم که آقای پزشکیان بتواند در ایالات متحده اقداماتی موثر داشته باشد و جرقه ای در سیاست خارجی بزند.

وی افزود: تغییر پارادایم ناممکن نیست بلکه ممکن است اما بستگی به تصمیم های مقام های بالادستی دارد. در شورای عالی امنیت ملی نیز تغییراتی اعمال شده است اما هنوز شاهد صحبت جدیدی نبوده ایم. شاید در حال بررسی و تفکر هستند. به هر حال در دستگاه دیپلماسی کشور و شورای امنیت ملی نیز هماهنگی ها بیشتر شده است. در هفته های آینده باید منتظر باشیم و ببینیم آیا تغییر پارادایم می تواند در ایجاد ابتکارات جدید موثر باشد یا خیر. رییس جمهور باید هر چه سریعتر فکری به حال برداشتن موانع جدی از جمله حذف مکانیسم ماشه باشد.