فرارو- دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب نشان دادند که مواد لازم برای شکل گیری سیارات حتی در محیط های مملو از فرابنفش شدید هم می توانند باقی بمانند. این یافته ها نشان می دهند حلقه های گردوغبار اطراف ستاره های جوان، حتی در سخت ترین شرایط کیهانی، توانایی تبدیل شدن به سیارات را دارند.

به نقل از scitechdaily، بایرون پورتیا-رِولو، پژوهشگر فوق دکتری دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا و نویسنده اصلی مطالعه، می گوید: ستاره شناسان سال هاست دنبال پاسخ این سوال هستند که سیارات چگونه در دیسک ها گرد و غبار و گاز اطراف ستاره های جوان شکل می گیرند. این دیسک ها زادگاه سامانه های سیاره ای هستند، از جمله منظومه شمسی ما که حدود 4.5 میلیارد سال پیش شکل گرفت. اغلب دیسک های پیش ستاره ای (Protoplanetary disks) در نزدیکی ستاره های پرجرم شکل می گیرند. این ستاره ها تابش فرابنفش شدیدی دارند که می تواند ساختار دیسک و توانایی آن را در شکل گیری سیارات تحت تاثیر قرار دهند. مطالعات گذشته عمدتا دیسک های اطراف ستاره های نزدیک را بررسی کرده اند که تابش فرابنفش چندانی ندارند، در حالی که در محیط های پرجرم و رایج در کهکشان، تابش فرابنفش بسیار شدید است.

تابش فرابنفش نوری است که چشم انسان آن را نمی بیند و انرژی بیشتری نسبت به نور معمولی دارد. این نوع تابش می تواند به سلول های موجودات زنده آسیب بزند و موجب بروز مشکلاتی مانند سوختگی یا سرطان پوست شود. فرابنفش بسیار قوی است و هیچ جوی در فضا نمی تواند مانع تابش آن شود.

پژوهشگران در این مطالعه ستاره ای جوان و شبیه به خورشید به نام XUE 1 را بررسی کردند که در فاصله حدود 5500 سال نوری در سحابی لابستر (NGC 6357) قرار دارد. این سحابی بیش از 20 ستاره پرجرم دارد که دو مورد از بزرگ ترین ستاره های کهکشان هستند و تابش فرابنفش فوق العاده قوی ساطع می کنند. این تیم پژوهشی در همان منطقه حدود ده ستاره جوان دیگر را شناسایی کرد که هر کدام دارای دیسک های پیش ستاره ای هستند و همگی در معرض تابش شدید فرابنفش قرار دارند.

پژوهشگران با ترکیب مشاهدات تلسکوپ فضایی جیمز وب و مدل های پیشرفته شیمیایی-ستاره ای، ترکیب ذرات گرد و غبار در دیسک پروپلنتاری اطراف XUE 1 را شناسایی کردند؛ دیسکی که در آینده می تواند به شکل گیری سیارات سنگی منجر شود. این دیسک به قدری ماده جامد دارد که می تواند دست کم 10 سیاره با جرمی مشابه عطارد شکل دهد. آنها همچنین توانستند توزیع مولکول هایی مانند بخار آب، منوکسید کربن، دی اکسید کربن، سیانید هیدروژن و استیلن را در سراسر دیسک مشخص کنند.

کنستانتین گِتمن، استاد دپارتمان ستاره شناسی و همکار مطالعه، می گوید: این مولکول ها می توانند در شکل گیری جو سیارات تازه متولد شده نقش داشته باشند. شناسایی چنین ذخایر گرد و غبار و گاز نشان می دهد که مواد پایه ای شکل گیری سیارات حتی در محیط هایی که تابش فرابنفش شدید است هم می تواند وجود داشته باشد.

پژوهشگران با مشاهده نبود برخی مولکول ها که نشانگر تابش فرابنفش هستند، دریافتند دیسک پروپلنتاری اطراف XUE 1 فشرده است و بخش های بیرونی آن تقریبا خالی از گاز هستند، به طوری که تنها تا حدود 10 واحد نجومی، معادل فاصله خورشید تا زحل، ادامه دارد. به نظر می رسد تابش شدید ستاره های اطراف باعث فرسایش بخش های بیرونی دیسک و فشردگی آن شده باشد.

اریک فیگل سون، استاد برجسته دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا می گوید: این یافته ها نشان می دهد که سیارات حتی وقتی دیسک زادگاه شان در معرض تابش شدید قرار دارد، می توانند شکل بگیرند. این موضوع توضیح می دهد که چرا سیستم های سیاره ای در اطراف ستاره های دیگر به طور گسترده ای یافت می شوند.

به گفته پورتیا-رِولو، این تحقیق نشان می دهد که تلسکوپ فضایی جیمز وب قادر است جزییات شکل گیری سیارات و مقاومت دیسک های پروپلنتاری را در محیط های چالش برانگیز بررسی کند.