تفاوت ها و شباهت های مسعود پزشکیان با چهار رییس جمهور قبلی چیست؟ هرکدام از روسای جمهور گذشته، از سید محمد خاتمی تا شهید رییسی، چگونه به عرصه اجتماعی ایران نگریسته اند و جایگاه مسعود پزشکیان در این قصه کجاست؟

به گزارش تابناک، پاسخ این سؤال با تحلیلی مبتنی بر واقعیات، اخبار و بازتاب ها در شبکه های اجتماعی، جایگاه جامعه و اجتماع در نگاه روسای جمهور فعلی و سابق را مشخص می کند.

در سال های 1376 تا 1384، وقتی شبکه های اجتماعی هنوز در خواب بودند، خاتمی نامی بود که در کافه های تهران و کلاس های دانشگاه، موجی از امید به پا کرد. او از آزادی های مدنی سخن می گفت، از نهادهایی که صدای مردم را به گوش قدرت برسانند، از گفت وگوی تمدن ها که ایران را در جهان سربلند کند. دانشجویان و زنان در او امیدی برای گشایش قفل های کهنه می دیدند. گسترش آموزش عالی و باز شدن فضای فرهنگی، یادگار او بود. اما در همان روزها، کارگران و روستاییان گاه احساس می کردند خاتمی از دنیای آن ها دور است.

در نشریات آن زمان، برخی از مننقدانش می نوشتند: خاتمی برای روشنفکران خوبه، ولی برای محرومان چی؟ او رییس جمهوری بود که قلبش برای فرهنگ و آزادی می تپید، اما شاید در ورود مستقیم به دردهای معیشتی، کمی کم رمق بود. با این حال، اکثریت کارشناسان معتقدند اتفاقاً در حوزه های متعدد اجتماعی و اقتصادی، شرایط خوبی حاکم شد و نمودارهای تورم و گرانی ناگهان آرام گرفتند. فارغ از مسائل سیاسی، دوره او تحولات مهمی در جامعه ایران ایجاد کرد.

سپس محمود احمدی نژاد از راه رسید، مردی که از 1384 تا 1392، ابتدا با کاپشن ساده اش و شعار عدالت، دل بخشی از اقشار محروم را ربود. او وانمود می کرد از دل کوچه های خاکی برخاسته است، با حرف ها و شعارهای ویژه خود و سفرهای استانی که مردم را به او نزدیک کرد. یارانه های نقدی، که در آن روزها مانند بارانی در بیابان بود، و مسکن مهر، که رویای خانه دار شدن را زنده کرد، نامش را در میان کارگران و روستاییان بلند کرد.

هرچند مسکن مهر، همانند عمده طرح ها و ایده های وی، چیزی نبود که استانداردهای اولیه یک آرامش را داشته باشد. مردم از او می نوشتند: احمدی نژاد اومد روستای ما، حرفمونو شنید. اما این قصه روی تلخی هم داشت. تورم، که مانند سیلی همه چیز را برد، و سوءمدیریت هایی که کاغذهایش روی میز ماند، صدای اعتراض را بلند کرد. همان مردم بعدها گفتند: احمدی نژاد به فقرا پول داد، ولی تورم جیبمونو خالی کرد. او رییس جمهوری بود که با مسائل اجتماعی گره خورد، اما پوپولیسمش و حاشیه هایش گاه عمق مشکلات را پنهان کرد. بعدها و تا امروز، اتفاقات حوزه اجتماعی تحت تأثیر برنامه های عجیب و ناگهانی او بوده و هستند.

حسن روحانی، از 1392 تا 1400، با وعده اعتدال آمد و در حوزه اجتماعی، طرح تحول سلامت را چون پرچمی برافراشت. بیمارستان ها مجهزتر شدند، بیمه همگانی گسترش یافت، و برای مدتی، مردم در آن روزها با هر اتفاقی می گفتند: روحانی مچکرم.

اما این امید، با خروج آمریکا از برجام و موج گرانی، رنگ باخت. تورم و بیکاری، صدای مردم را بلندتر کرد و در شبکه های اجتماعی، جملاتی مثل روحانی قول ارزونی داد، ولی همه چیز گرون تر شد فراوان شد. روحانی، هرچند در مسائل اجتماعی گامی برداشت، اما گرفتاری اش در سیاست خارجی و اقتصاد مخصوصا دوره رکود، او را از دردهای روزمره مردم دور کرد.

و حالا به شهید سید ابراهیم رییسی می رسیم، رییس جمهوری که از 1400 تا اوایل 1403، با شعار مبارزه با فساد و توجه به محرومان، سکان را به دست گرفت. رییسی، با پیشینه قضایی و چهره ای که از نهادهای انقلابی برخاسته بود، تلاش کرد خود را مردی از جنس مردم نشان دهد. سفرهای استانی اش، که یادآور احمدی نژاد بود، و وعده هایی برای ساخت مسکن و کنترل تورم، در ابتدا دل بسیاری را برد.

طرح هایی مانند یارانه های هدفمند و تلاش برای احیای تولید داخلی، از شعارهای وی بود. اما چالش های او کم نبود. تحریم ها، تورم لجام گسیخته، و ناکامی در تحقق وعده هایی مانند ساخت سالانه یک میلیون مسکن، صدای انتقاد را بلند کرد. او در مسائل اجتماعی، به ویژه معیشت، دغدغه داشت، اما مشکلات اقتصادی و مدیریت ناکارآمد برخی مدیرانش، او را در تنگنا قرار داد. رییسی رییس جمهوری بود که می خواست به محرومان نزدیک باشد، اما گزارش های پوچ و مهمل ندیرانش، غول تورم و چالش های جهانی، راهش را سد کرد.

و حالا پزشکیان، این پزشک قلب تبریزی، در سال 1404 به میدان آمده است. او در زمانی عجیب رییس جمهور شد که قابل مقایسه با شرایط چهار گزینه قبلی نیست. به نوعی در دوره او تا امروز، گویا برایند همه عملکردها، حرف ها و تصمیمات روسای جمهور قبلی و مجموعه نظام بوده که نهایتاً به یک جنگ منجر شد. پزشکیان با این حال، پررنگ تر از قبلی ها به مسائل اجتماعی نگاه می کند.

پیشینه اش در بیمارستان ها و وزارت بهداشت، او را به دردهای مردم، به نبض کارگران و بیماران، نزدیک کرده است. وقتی از بهبود نظام سلامت، افزایش دستمزد، و آموزش مهارتی سخن می گوید، انگار از دل جامعه حرف می زند. او شاید مثل خاتمی می اندیشد، اما روش هایش متفاوت است. خاتمی با پرداختن به اولویت های دیگر، روی اجتماع اثر گذاشت. پزشکیان اما با پرداختن به مسائل اجتماعی، هنوز کاستی های زیادی در عرصه بین الملل و اقتصاد و فرهنگ دارد.

نسبت به احمدی نژاد، که با مواضع و حرکت هایش، عملکرد اجتماعی خود را به پوپولیسم آغشته بود، پزشکیان نگاه علمی تری به عرصه دارد؛ برنامه هایش، مانند پایگاه داده رفاه ایرانیان، بوی علم و دقت می دهد. در قیاس با روحانی، که مذاکرات برایش اصل بود، پزشکیان زمینی تر است، به کوچه های ایران نزدیک تر. اما پزشکیان نمی تواند بخشی اثرگذار از سبک کاری حسن روحانی را نادیده بگیرد. این روزها، اتفاقاً بیش از هر زمانی به آن شیوه ها نیاز دارد. و نسبت به شهید رییسی، ایده های مشخص تری در حوزه اجتماعی دارد.

اما این قصه هنوز ناتمام است. پزشکیان با تورمی که در سال 1404 به 45 درصد رسیده، با بیمارستان هایی که گاه برق ندارند، و با کارگرانی که زیر خط فقر نفس می کشند، روبه روست. مردم دوپاره اند. برخی امیدوارند: پزشکیان اگه قولاشو عملی کنه، قهرمانه. برخی دیگر، با خاطره وعده های پیشینیان، تردید دارند: اینم مثل همه قول می ده، ولی کو عمل؟ سابقه اجرایی و حال مدیریت هم که نداره.

پزشکیان اساساً رییس جمهوری اجتماعی است و در این بین، در شرایط جنگ و پساجنگ گرفتار است. با این حال در حوزه های اجتماعی مخصوصاً در مورد دانشگاه ها، کنکور، وضعیت آموزش و پرورش، سیستم سلامت و غیره، مشکلات متعددی وجود دارد که در این دولت اجتماعی نیز هنوز حل و فصل نشده است. هر روز هم حرف جدیدی در این عرصه ها به گوش می رسد.

او رییس جمهوری است که یارانش و مردم او را صادق می دانند اما کارشناسان معتقدند که صداقت، دستاورد نیست و باید ثمره صداقت را و دستاورد آن را در جامعه و حل مشکلات مشاهده کرد.

آیا او می تواند قلب جامعه را آرام کند، یا مانند رییسی و پیشینیانش، در پیچ وخم اقتصاد و سیاست، راه گم خواهد کرد؟