فرارو فرید زکریا، ستون نویس روزنامه واشنگتن پست و مجری شبکه سی.ان.ان

به نقل از روزنامه واشنگتن پست، ایالات متحده اغلب به این دلیل مورد انتقاد قرار می گیرد که در سیاست خارجی بیش از حد کوتاه مدت می اندیشد و به سرعت مسیر خود را تغییر می دهد. اما در موضوعات راهبردی، واشنگتن در واقع ثباتی چشمگیر از خود نشان داده است. نمونه بارز، تلاش مستمر برای نزدیکی به هند است؛ روندی که از دوران بیل کلینتون آغاز شد و طی 25 سال گذشته تا به امروز با حمایت هر دو حزب گسترش یافت. در این میان، خصومت ناگهانی و غیرقابل توضیح دونالد ترامپ با هند، به منزله معکوس کردن مسیری است که پنج دولت متوالی از جمله دولت پیشین خود او دنبال کرده بودند. اگر این رویکرد تازه ادامه یابد، می تواند به بزرگ ترین خطای راهبردی ریاست جمهوری ترامپ تا این لحظه تبدیل شود.

پس از پایان جنگ سرد، ایالات متحده راهبردی پایدار برای نزدیک تر شدن به هند در پیش گرفت. سفر موفق بیل کلینتون در سال 2000 زمینه ساز روابطی گرم تر میان دو کشور شد، اما تغییر اساسی در دوران جورج بوش پسر رقم خورد. دولت او به این جمع بندی رسید که چینِ در حال خیزش می تواند نظام بین الملل را دگرگون کند و تنها وزنه متعادل کننده جدی در برابر آن، هند است؛ دومین کشور پرجمعیت جهان که تازه به مسیر اصلاحات اقتصادی و پیوند با اقتصاد جهانی گام گذاشته بود. از نگاه واشنگتن، نزدیکی به دهلی نو کلید جلوگیری از سلطه چین بر آسیا و تضمین منافع آمریکا در این منطقه بود.

با این حال، یک مانع جدی بر سر راه نزدیکی آمریکا و هند وجود داشت: برنامه تسلیحات هسته ای دهلی نو . در چارچوب سیاست عدم اشاعه، واشنگتن بر هند و البته پاکستان تحریم هایی اعمال کرده بود؛ اما دولت جورج بوش با این ارزیابی که هند باید همچون فرانسه، بریتانیا یا چین به عنوان یک قدرت بزرگ به رسمیت شناخته شود، راهبردی متفاوت در پیش گرفت. کاخ سفید توافق تاریخی هسته ای را پیشنهاد داد که به انزوای بین المللی هند پایان بخشید. این توافق که با مهارت از سوی مانموهان سینگ، نخست وزیر وقت هند، هدایت شد، به نقطه عطفی در روابط دو کشور تبدیل گشت.

پس از آن توافق تاریخی، واشنگتن و دهلی نو در ابعاد گوناگون به یکدیگر نزدیک تر شدند. دولت باراک اوباما با نگاه به هند به عنوان رکن کلیدی چرخش آمریکا به آسیا ، از تلاش این کشور برای دستیابی به کرسی دائم شورای امنیت سازمان ملل حمایت کرد و همزمان حجم تجارت میان دو اقتصاد را به شکل چشمگیری افزایش داد.

نخستین دولت ترامپ نیز گامی دیگر در این مسیر برداشت: گروه چهارجانبه (QUAD) متشکل از آمریکا، استرالیا، ژاپن و هند را ارتقا داد و به آن محتوایی واقعی بخشید. ترامپ همچنین به رابطه شخصی خود با نارندرا مودی، نخست وزیر هند مباهات می کرد. جو بایدن سپس بر پایه این میراث، همکاری های دفاعی و اقتصادی را به سطحی بالاتر رساند. قرار بود هند در کنار ایالات متحده، از تولید جنگنده گرفته تا ساخت تراشه های رایانه ای، نقش آفرینی کند. در سه ماهه دوم امسال، حتی صادرات تلفن های هوشمند هند به بازار آمریکا از چین پیشی گرفت.

هند کشوری است حساس؛ دو قرن زیر سلطه استعمار بریتانیا قرار داشت و پس از استقلال نیز اتحاد جماهیر شوروی بی قیدوشرط از آن حمایت می کرد، در حالی که آمریکا پول و سلاح در اختیار دشمن دیرینه اش یعنی پاکستان می گذاشت. به عنوان یک دموکراسی بزرگ، متنوع و پرآشوب، دهلی نو همواره ناگزیر بود منافع داخلی را در اولویت بگذارد. با وجود این پیشینه تاریخی، واشنگتن توانست به تدریج هند را به خود نزدیک کند تا جایی که منافع و اقدامات دو کشور بیش از هر زمان دیگری همسو شد.

اما دوره دوم دولت ترامپ ورق را برگرداند. او تقریباً بدون هیچ هشدار قبلی، دهه ها تلاش دقیق دیپلمات های آمریکایی را بر باد داد. هند را در بالاترین رده تعرفه های گمرکی آمریکا قرار داد ( 50 درصد) که هم ردیف با کشورهایی چون سوریه و میانمار است. در مقابل، برای پاکستان که اکنون متحد نزدیک چین است تعرفه ای 19 درصدی تعیین کرد و حتی از همکاری مشترک، هرچند بی ثمر، برای کشف منابع نفتی خبر داد. علاوه بر این، دیدار محرمانه او با فرمانده ارتش پاکستان و ارتباط یک شرکت وابسته به خانواده ترامپ با شورای رمزارز پاکستان سوءظن ها درباره معاملات پشت پرده را تقویت کرد.

ترامپ اقتصاد هند را مرده توصیف کرد؛ حال آنکه در چند سال گذشته این کشور سریع ترین رشد اقتصادی را در میان اقتصادهای بزرگ جهان تجربه کرده و اکنون چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا به شمار می رود. طبق پیش بینی ها، هند تا سال 2028 از آلمان پیشی خواهد گرفت و به سومین اقتصاد بزرگ جهان پس از آمریکا و چین تبدیل خواهد شد. علاوه بر این، هند دومین واردکننده بزرگ تسلیحات و دومین کشور جهان از نظر شمار کاربران تلفن هوشمند است.

دهلی نو سال ها سیاست عدم تعهد را دنبال کرده بود. در دوران نارندرا مودی، این سیاست به نسخه ای موسوم به چندجانبه گرایی تبدیل شد؛ رویکردی که به طور نظری به هند اجازه می داد با همه قدرت ها روابط متوازن داشته باشد. اما دیپلماسی پیگیر واشنگتن و صعود پرشتاب چین به تدریج این موضع را فرسوده کرد و هند را هرچه بیشتر به آمریکا نزدیک ساخت. اکنون اما این روند عملاً متوقف شده است.

حتی اگر ترامپ بار دیگر تغییر موضع دهد، آسیبی که وارد شده پابرجاست. در هند اکنون این باور شکل گرفته که ایالات متحده چهره واقعی خود را آشکار کرده است: کشوری غیرقابل اعتماد که آماده است دوستانش را تحقیر کند. طبیعی است اگر رهبران دهلی نو احساس کنند برای اطمینان خاطر باید به روابط نزدیک با روسیه ادامه دهند و حتی در پی آشتی با چین برآیند. جامعه سیاسی هند یک صدا از رفتار توهین آمیز ترامپ در شوک و خشم فرو رفته است.

من وقتی در هند هستم، همواره رهبران این کشور را به اتحاد نزدیک تر با آمریکا ترغیب می کنم و یادآور می شوم که سرنوشت آنان می تواند در قالب یک مشارکت تاریخی میان قدیمی ترین دموکراسی جهان و بزرگ ترین دموکراسی جهان رقم بخورد. اما امروز باید اعتراف کنم که قانع کردن آنان به ادامه این مسیر دشوارتر از همیشه خواهد بود.