حالا دو اتفاق دیگر هم افتاده که هر کدام یک ضریب به قیمت دستمزد اضافه کرده است. یکی اخراج مهاجران افغانی غیر مجاز و دیگری جنگ 12 روزه. هر کدام از این دو و بیشتر حذف اتباع غیر مجاز؛ بهانه ای برای افزایش مزد کارگران ساختمانی شده است.

به گزارش همشهری آنلاین، صنعت ساختمان در بارندگی های فصل سرد اندکی دچار رکود می شود و با گرم شدن هوا دوباره رونق می گیرد. قیمت دستمزد ها هر سال بعد از پایان تعطیلات نوروز به صورت عرفی تعیین می شود.

امسال بازار ساخت و ساز در پایتخت با اتفاقاتی بی سابقه روبه رو شد. اخراج مهاجران غیرمجاز اوایل زمستان سال قبل بیشتر شد و از ابتدای سال 1404 شکل جدی تری به خود گرفت. مشهور بود که کارگران افغانی با دستمزد کمتر و بدون بیمه، کار های سخت تر را انجام می دهند.

مخصوصا آنهایی که بدون هیچ مدرکی و به صورت قاچاق آمده اند. دستمزدی که به دلیل سال جدید بیشتر شده بود، با خروج نیروی کار افغانی بیشتر شد. اکنون مزد ساده ترین کار یعنی خالی کردن مصالح از کامیون و چیدن آن در کارگاه برای کارگر روزمزد ایرانی، از یک میلیون تومان بیشتر شده است در حالی که سال قبل با 800 - 900 هزار تومان انجام می شد و کارگر افغان آن را با 600 - 700 هزار تومان هم انجام می داد.

میدان ها و چهارراه هایی که تا یک دهه قبل محل تجمع کارگران ساختمانی بود، حالا خلوت و جمعیت کارگرانی که با ساک یا کیسه منتظر صاحب کار بودند، کمتر شده است. در ساعت های ابتدایی صبح و قبل از شدت گرفتن ترافیک روزانه، چند کارگر در شمال میدان انقلاب منتظر ایستاده اند.

با وجود اینکه تقریبا هیچ کدام خیلی جوان نیستند مانند چاه کن ها یا گچ کار ها ابزاری همراه ندارند که نشان می دهد مهارتی ندارند. با یکی از آنها که امیر نام دارد. صحبت می کنیم. می گوید از باغستان آمده است و هر روز باید کرایه راه را پرداخت کند در حالی که نمی داند کارپیدا می شود یا نه. امیر یک میلیون تومان مزد روزانه می خواهد.

قبلا جمعیت اصلی کارگران فصلی از شهر های دیگر به تهران آمده بودند و با گویش های مختلف صحبت می کردند ولی حالا کارگران ادعا می کنند که ساکن اطراف شهر هستند. در نزدیکی میدان رسالت، دسته دیگری از کارگران روزمزد، انتظار می کشند. اینجا سایه بان و جایگاهی برای کارگران فصلی ساخته نشده است. ساعت اصلی کار پیدا کردن، اولین اوقات صبح است و زمانی که خورشید گرم تابستان بالا بیاید دیگر شانس زیادی باقی نمی ماند.

مرتضی درشت اندام و قوی به نظر می آید. او می گوید که برای یک روز کار ساختمانی شامل جابه جا کردن مصالح ساختمانی بین طبقات، یک میلیون و 200 هزار تومان می گیرد. مرتضی هر روز از فشافویه به اینجا می آید و از صبح زود تا ظهر صبر می کند شاید کاری با این قیمت پیدا شود. او تاکید می کند که بخشی از دستمزش صرف هزینه رفت و آمد و نهار می شود.

افزایش دستمزد ها از کارگران ساده به کارگر ماهر مانند سنگ کار، آرماتوربند، گچ کار و بقیه پیمان کاری های کوچک و بزرگ هم سرایت می کند. استادکار ها می گویند که کارگران وردست آنها بعد از حمله رژیم صهیونیستی از تهران رفته اند و به همین دلیل کارگر ساده کمتر پیدا می شود و دستمزد ها زیاد شده است.

اگرچه قیمت خانه در پایتخت تغییر زیادی نکرد، اما سرعت ساخت و ساز بعد از این 12 روز از قبل هم کمتر شد. در ساخت و ساز واحد های مسکونی شهری، کارگر سهم زیادی دارد و افزایش دستمزد ها در کنار رکود فعلی، یکی از عناصر اصلی تعیین قیمت مسکن است.

کارفرمای ساخت و ساز برای سودی که در هر سانتیمتر خانه سازی می گیرد فضای اشتغال کارگر ایرانی را به کارگر اتباع غیر مجاز داده بود. به دلیل عدم نظارت یا دلایل دیگر، حضور کارگران غیرقانونی اتباع آنقدر زیاد شد که به چند میلیون نفر رسید و نتیجه آن نرخ شکنی در دستمزد شد.

سال گذشته در شهر شیراز به من گفتند که سازنده یک بنا، روزانه به کارگران ایرانی 500 هزار تومان دستمزد می دهد، اما کارگران اتباع غیر مجاز حاضر شده اند که همین کار را با 300 هزار تومان انجام دهند.

بیش از یک میلیون کارگر ساختمان در 31 استان کشور در قالب 500 انجمن صنفی دارای مجوز، شاهد هستند که از 20 سال قبل و مخصوصا از 5 سال قبل، فضای اشتغال صنعت ساختمان به دلیل حضور اتباع غیرمجاز از دست رفت. حتی شبکه ای درست شده بود که کار را به دست کارگر ایرانی از گچ کار تا آرماتوربند، ندهند.

فقط بحث مزد نیست. کارفرمای انبوه ساز نمی خواهد تعهدات قانونی را انجام دهد، زیرا درباره آسیب دیدن و فوت تبعه غیرقانونی مسئولیتی نمی پذیرد. اگر حداقل حقوق و بیمه رعایت شود کارگر ایرانی برای صنعت ساختمان به اندازه کافی وجود دارد.

برای کشوری که 35 سال قبل قانون کار را تصویب کرده است، شایسته نیست که کارگرانش به همین حداقل دستمزد 12 میلیون تومانی سال 1404 هم نرسند. اکنون 600 هزار نفر در صف به دست آوردن حداقل حمایت های اجتماعی هستند. به دلیل اینکه بودجه تامین نشده است اگر هر کدام از آنها دچار حادثه شوند، درمان و ازکارافتادگی ندارند و اگر فوت کنند خانواده آنها مستمری نمی گیرند. از 2000 نفری که سالانه در حین کار فوت می کنند، بیش از نیمی کارگر ساختمانی هستند.

امروز سازندگان خانه ها می گویند که قیمت تمام شده مسکن به خاطر دستمزد کارگر افزایش پیدا می کند. مگر در زمانی که ساخت و ساز مسکن با استفاده از اتباع غیرمجاز انجام می شد، مسکن ارزان بود؟