دیروز وسط یک تماس کاری مهم، گوشی ام ناگهان بدون آنتن شد. نه می شد زنگ زد، نه حتی پیامک ساده ای ارسال کرد. این اتفاق برای من فقط یک بار رخ نداده، در هفته چندین بار تجربه اش می کنم ، در بانک برای تمدید کارت بانکی، پیامک کد تأیید برایم ارسال نمی شد و به خاطر همین، نتوانستم کارت بانکم را که باید از طریق آن قسط هایم پرداخت شود فعال کنم ، همکارم سر کار دچار مشکل تنفسی شد، اما تماس اضطراری به اورژانس برای گرفتن کمک به دلیل نبود آنتن، فشار عصبی بالایی به ما وارد کرد. در نهایت او را سوار ماشین و به بیمارستان منتقل کردیم .

به گزارش شرق، این روایت ها فقط بخشی از گلایه کاربران تلفن همراه در تهران و دیگر شهرهاست؛ مشکلی که اگرچه پیش از جنگ هم به شکلی کم رنگ وجود داشت، اما بعد از زمان جنگ 12روزه ایران و اسراییل به شکل پیچیده تری درآمده و فشار روانی روی مردم را در کنار اختلال اینترنت و GPS بیشتر کرده است.

در واقع اگر از بیش از دو ماه گذشته که جنگ تحمیلی اسراییل به ایران شروع شد و بعد از 12 روز هم به آتش بس ختم شد، استفاده از یک سرویس و پلتفرم اینترنتی به سختی امکان پذیر شده و اختلال در GPS ما را از مبدأ و مقصدها دور کرده است، حالا یک پیامک ساده هم به مقصد نمی رسد و برقراری تماس بدون قطع و وصل هنگام مکالمه نیز به چرخه گرفتن ارتباط در کشور اضافه شده است.

دلایل مختلفی در مورد اختلال و نامریی شدن آنتن از گوشی های کاربران اعلام می شود؛ از قطع برق و فرسوده بودن تجهیزات آنتن های BTS تا جمع آوری بیش از 800 سایت اپراتورهای تلفن همراه از سوی شهرداری. هرچند در این بین برخی از وجود دستورهایی برای قطع آنتن تلفن های همراه در برخی مناطق شهر نیز خبر می دهند.

جنگ تمام شد، اما اختلال های ارتباطی نه در روزهای جنگ، قطع یا اختلال در ارتباطات به عنوان یک تصمیم امنیتی با توجه به تجربه های سال های اخیر در ایران قابل انتظار بود. اما ادامه مشکلات در هفته ها و ماه های پس از آن، پرسش های جدی برای کاربران ایجاد کرده است: چرا در کنار اختلال شدید در اینترنت و سیستم GPS، تماس ها با تلفن همراه هم قطع می شوند؟ چرا علامت آنتن روی گوشی ناگهان خالی می شود؟ و چرا هیچ نهادی پاسخ روشنی نمی دهد؟

سراسر شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) پر از گلایه و اعتراض کاربرانی است که نمی توانند حتی از طریق سیم کارت خود یک ارتباط ساده برقرار کنند و به باور آن ها سطح گرفتن ارتباط به کشور به اوایل دهه 70 بازگشته است؛ روزهایی که تلفن همراه با 20 سال تأخیر نسبت به دنیا وارد ایران شد.

اوج اختلال در برقراری ارتباط از طریق سیم کارت اپراتورهای تلفن همراه در کشور به سال گذشته و شروع برنامه ریزی برای خاموشی به دلیل ناترازی انرژی یا همان ورشکستگی انرژی بازمی گردد. خاموشی دوساعته برق در مناطق مختلف پایتخت و دیگر شهرهای کشور، اولین آثار منفی اش را روی آنتن های گوشی های همراه نشان داد.

ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بالاگرفتن اعتراض کاربران به هم زمانی قطع برق و محوشدن آنتن گوشی ها در حاشیه سفری که اردیبهشت ماه به مازندران داشت، این گونه این مشکل را توصیف کرد: طبق استاندارد جهانی، باتری سایت های (آنتن های BTS) فقط 20 تا 30 دقیقه می توانند شبکه را حفظ کنند و در صورت ادامه قطعی برق، تجهیزات برای جلوگیری از آسیب خاموش می شوند. این مسئله تاکنون بیش از هزار میلیارد تومان خسارت برای اپراتورهای ارتباطی در پی داشته است .

هاشمی همان زمان خبر داده بود که در ماه های اخیر بیش از 610 میلیارد تومان سرمایه گذاری در این بخش انجام شده و ابراز امیدواری کرد که با اولویت بندی مناسب و همکاری همه دستگاه ها، این چالش کاهش یابد.

در ادامه هم پیگیری از رگولاتوری (بازوی نظارتی وزارت ارتباطات) به این پاسخ رسید: لیست مراکز و سایت های دارای اولویت اپراتورها دریافت و به منظور جلوگیری از قطع شبکه برق به معاونت هماهنگی توزیع و دفتر مدیریت بحران، پدافند غیرعامل و HSE توانیر ارسال شده است .

محمد امامی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری اعلام کرد آن ها با برگزاری جلسات پیوسته با اپراتورهای تلفن همراه و مخابرات و همچنین نمایندگان توانیر در تلاش هستند تا جلوی افزایش اختلال و قطعی ارتباطات از جمله اینترنت را هنگام قطع برق بگیرند. امامی تأکید کرده بود اپراتورهای تلفن همراه و مخابرات تمام تلاش خود را برای به روزرسانی و تکمیل تجهیزات شبکه به کار گرفته اند، اما بخش قابل توجهی از تجهیزات از جمله باتری به دلیل عدم امکان واردات به دنبال تحریم، عدم وجود ظرفیت کافی تولیدکنندگان داخلی، سرقت مکرر تجهیزات مخابراتی از جمله باتری و… باعث شده اقدامات اپراتورها در این زمینه اثربخش نباشد.

با تمام اینها اگرچه وزیر ارتباطات و مدیران رگولاتوری از ابتدای امسال وعده داده بودند تا با فراهم کردن شرایط لازم قطع برق تأثیر کمتری در ایجاد اختلال ارتباطی کاربران داشته باشد، اما قطع و وصلی و محوشدن آنتن از روی گوشی کاربران در دوران جنگ تحمیلی 12روزه اسراییل و با گذشت نزدیک به دو ماه از زمان اعلام آتش بس، شدیدتر شده است.

پیگیری مجدد از رگولاتوری به همان پاسخ های همیشگی تأثیر قطع برق بر آنتن های BTS و فرسوده بودن تجهیزات رسیده است، اما آنتن سیم کارت اپراتورهای مختلف تلفن همراه در پایتخت و دیگر شهرها مانند کرمانشاه، اصفهان، مشهد و… فقط با قطع برق دچار اختلال نمی شود و در زمان هایی که قطع برقی هم در منطقه ای وجود نداشته باشد، باز هم آنتن گوشی ها یا خالی اند یا اگر به شکل کم رنگی این آنتن ها دیده شوند، امکان برقراری ارتباط از طریق تماس و پیامک را به سختی فراهم می کنند.

حساب شبکه ایکس روابط عمومی رگولاتوری در پاسخ گفته بود از بین رفتن آنتن گوشی ها فقط با قطع برق از بین نمی رود، اعلام کرد در این زمینه دلایل دیگری هم تأثیرگذار است. طبق اعلام این روابط عمومی، اگر قطع برق دلیل از بین رفتن آنتن گوشی های تلفن همراه به دنبال خاموشی آنتن BTS یا خرابی تجهیزات شبکه نباشد، برخی دیگر از عوامل که پوشش شبکه ارتباطی در کشور را با مشکل مواجه می کنند، شامل این مواردند:

جمع آوری سایت ها به دلیل ممانعت مالکان

جمع آوری اجباری سایت ها به دستور شهرداری

عدم تمدید قرارداد اجاره برای مکان نصب BTS

استفاده از تجهیزات غیرمجاز تقویت یا تکرارکننده سیگنال که موجب تداخل فرکانسی و اختلال در شبکه می شود

احداث ساختمان ها یا سازه های بلند که مسیر امواج را مسدود می کنند

محدودیت فضا و زمین برای نصب سایت های جدید از سوی شهرداری

جمع آوری بیش از 800 آنتن BTS توسط شهرداری.

اگر از وجود برخی دستورات برای قطع آنتن BTS در برخی نقاط فاکتور بگیریم، در حال حاضر عمده دلیل اختلال در تماس و ارسال پیامک، به قطعی برق به دلیل ناترازی انرژی و در گام بعدی ایجاد محدودیت ها از سوی شهرداری برای جمع آوری آنتن های BTS و جلوگیری از نصب آنتن های جدید در مناطق مختلف، بازمی گردد. به گفته محمد امامی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری، جمع آوری سایت های اپراتورها در قالب اجرای احکام کمیسیون ماده 100 شهرداری، کیفیت پوشش ارتباطی را در این روزها به شدت کاهش داده است.

شهرداری تهران از هفته گذشته با استناد به آرای کمیسیون های ماده 100 قانون شهرداری، اقدام به جمع آوری دکل هایی کرد که اپراتورها مجوز نصب آن ها را دارند اما به گفته شهرداری، محل نصب آن ها با ضوابط سه گانه فنی، ایمنی و شهرسازی مطابقت ندارد. اگرچه شهرداری تهران پنجشنبه گذشته با صدور بخش نامه ای به شهرداری های مناطق، دستور توقف موقت اجرای احکام قضایی و آرای کمیسیون های ماده 100 مبنی بر جمع آوری دکل ها و تجهیزات ارتباطی نصب شده در محل های غیرمجاز را صادر کرد، با این حال هنوز خبر می رسد که شهرداری در مناطق مختلف پایتخت به جمع آوری دکل های اپراتورهای تلفن همراه ادامه می دهد.

محمد امامی می گوید برخی احکام کمیسیون ماده 100 مربوط به زمانی است که شورای شهر تهران برای صدور مجوز سایت های مخابراتی مصوبه ای نداشته و اپراتورهای تلفن همراه برای انجام تعهدات پوششی خود ناگزیر به نصب دکل های مخابراتی بوده اند و از زمان صدور برخی از این احکام حدود 15 سال می گذرد.

همچنین امامی با اشاره به اینکه در حال حاضر 300 سایت اپراتور ایرانسل، 335 سایت اپراتور همراه اول و 180 سایت اپراتور رایتل در شهر تهران حکم جمع آوری دارند، خبر داد: جمع آوری سایت ها در حالی انجام می شود که مطابق تصمیم شورای تأمین استان، اجرای احکام کمیسیون ماده 100 شهرداری بایستی تا شش ماه آینده به تأخیر بیفتد و فشار شهرداری بر اپراتورها موضوعی است که باید با تعاملات رفع شود .

در مقابل، شهرداری و شورای شهر تهران روایت متفاوتی دارند. آن ها معتقدند بخش عمده مشکلات ارتباطی ناشی از بی انضباطی اپراتورهاست. مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، روز گذشته (26 مرداد) در حاشیه جلسه شورای شهر تهران در جمع خبرنگاران در این مورد تأکید کرده است:

اپراتورها بدون دریافت مجوز و پرداخت عوارض، دکل های متعددی در سطح شهر نصب کرده اند. میلیاردها میلیارد سود می برند، اما حق قانونی شهر را نمی دهند. دکل های بدون مجوز جمع آوری خواهند شد .

چمران این موضوع را با تخلفات ساختمانی مقایسه کرده و گفته است: همان طور که کسی نمی تواند بدون مجوز ساختمانی احداث کند، اپراتورها هم حق ندارند بدون مجوز دکل نصب کنند. کوتاهی شهرداری در گذشته نباید باعث ادامه این تخلف شود . به گفته چمران، اپراتورها باید برای نصب دکل از شهرداری مجوز اخذ کنند و سالانه نیز در ازای استفاده از فضاهای شهری عوارض پرداخت شود.

در اظهار نظری تندتر هم محسن بابایی، رییس کمیته ایمنی شورای شهر، تأکید کرده شهرداری باید هرچه سریع تر اقدام به جمع آوری دکل های ارتباطی کند که بدون ضابطه در سطح شهر نصب شده اند.

او در این مورد گفته است: ما در حال حاضر بیش از هزار رأی ماده 100 مربوط به دکل ها و آنتن های غیرمجاز در سطح شهر تهران داریم. حدود یک دهه ای است که اپراتورهای تلفن های همراه به بهانه های مختلف از اجرای این آرا سر باز می زنند. سالیان سال به آن ها ابلاغ شده که نسبت به اصلاح این دکل ها و آنتن ها اقدام کنند، چون طیف زیادی از این دکل ها و آنتن ها در محل های غیرمجازی نصب شده که حتی برای سلامت شهروندان هم مضر است .

با باور او اپراتورها به جای اینکه به قانون تمکین کنند، با بهانه های مختلف سعی می کنند از اجرای این آرا به هر حال جلوگیری کنند. او ادعا می کند اپراتورها با کمک فشارهای رسانه ای و اینکه با جمع آوری دکل ها، آنتن تلفن همراه از بین می رود جلوی اجرای آرای ماده 100 شهرداری را گرفته اند.

در حالی که در بیش از دو ماه گذشته استفاده از گوشی تلفن همراه برای برقراری تماس و ارسال پیامک از طریق سیم کارت اپراتورهای مختلف، به امری غیرممکن تبدیل شده است، رییس کمیته ایمنی شورای شهر، درخواست غیرمنطقی اپراتورها برای نصب دکل را به گرفتن سهم بیشتر از بازار اینترنت ارتباط داده است. به باور او افزایش تعداد دکل ها و آنتن ها برای بهبود سرعت اینترنت، روش منطقی در دنیا نیست و باید فیبر نوری را توسعه داد.

در حالی که برقراری تماس و ارسال پیامک در نقاط مختلف پایتخت به شرایط قبل از ورود تلفن همراه و توسعه زیرساخت های شبکه همراه بازگشته است، بابایی ادعا کرد: در تهران نقطه کور نداریم؛ افزایش دکل ها و آنتن ها صرفا برای بحث اینترنت است .

همچنین در حالی که هیچ نهاد بین المللی در حوزه سلامت مضرات تشعشعات مربوط به آنتن های BTS را تأیید نکرده است، بابایی با تکیه بر این ادعا که افزایش بیش از اندازه دکل ها و آنتن ها می تواند تأثیرات منفی بر سلامت شهروندان داشته باشد، تأکید کرده باید از طریق توسعه فیبر نوری، اقدام به افزایش سرعت اینترنت کرد.

برایند تمام این روایت ها، تصویری روشن از یک واقعیت تلخ دارد: کیفیت شبکه تلفن همراه در ایران، قربانی هم زمان ناترازی انرژی، مشکلات شبکه به دلیل فرسوده بودن زیرساخت ها، فشارهای تحریم، دستورات قضایی، کشمکش نهادی بین شهرداری و اپراتورها شده است. هر نهاد، دیگری را متهم می کند و هیچ کس مسئولیت مستقیم کیفیت خدمات را برعهده نمی گیرد. نتیجه این جدال اما چیزی جز افزایش نارضایتی عمومی نیست.

تا زمانی که راه حلی مشترک برای حل مناقشات قانونی و توسعه واقعی زیرساخت ارتباطی کشور پیدا نشود، در کنار فیلترینگ و محدودیت های شدید اینترنت، آنتن های خاموش و تماس های ناموفق هم بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره کاربران ایرانی باقی خواهد ماند.